همدستی آلودگی هوا و کرونا علیه سلامت شهروندان

رابطه کرونا و آلودگی هوا گرم است تا شرایط سرد و طاقت‌فرسایی در انتظار شهروندان تهرانی باشد. ناگزیر 6‌ماه دوم سال وارونگی دما و آلودگی هوا همراه بیماری کووید-19 می‌گذرد و با سردتر شدن هوا در هفته‌ها و ماه‌های آینده، شرایط پیچیده‌تر هم خواهد شد. درحالی‌که هنوز چند روزی به پایان مهر باقی مانده، اما بیشتر از یک هفته می‌شود شاخص آلودگی هوا به‌ویژه از نظر ذرات معلق زیر 2.5میکرون، رو به افزایش گذاشته تا در کنار کرونا، آلاینده‌ها هم ‌سلامت شهروندان را نشانه بروند.طبق اطلاعات شرکت کنترل کیفیت هوای شهر تهران، دیروز عصر، شاخص غلظت آلایندگی روی عدد 102 بود تا شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس رقم بخورد. در این وضعیت نگرانی اصلی بابت بیماران قلبی، ریوی، سالمندان، کودکان و زنان‌باردار است و اینکه چگونه باید نیمه دوم سال99 را به سلامت بگذرانند.
به هر ترتیب، در روزهایی که آمار فوتی‌های ناشی از کرونا در تهران رو به افزایش گذاشته، آلودگی هوا هم قوز بالای قوز شده است. البته با تعطیلی روزهای گذشته و کاهش ترددها، میزان آلایندگی هوا کاهش داشته، اما همچنان هوای تهران ناسالم برای گروه‌های حساس است و پیش‌بینی می‌شود تهرانی‌ها هفته آینده و آبان‌ماه را زیر سقف خاکستری زندگی کنند و شرایط برای همه ناسالم شود. این درصورتی است که گزارش‌هایی از افزایش شیوع کرونا با آلوده‌تر‌شدن هوا هم منتشر شده و نگرانی‌ها را بیشتر کرده است. به‌طور نمونه ایندیپندنت گزارشی را از دانشگاه هاروارد روی سایت قرار داد ‌و نوشت: «طبق بررسی‌های دانشمندان هاروارد، به ازای افزایش هریک میکروگرم بر مترمکعب (واحد سنجش ذرات معلق) غلظت آلاینده ذرات معلق، حدود 8درصد مرگ‌ومیر مبتلایان کرونا بیشتر می‌شود.» ایندیپندنت همچنین عنوان کرد که آلودگی هوا خطرات بیشتری نسبت به بیماری کووید-19 روی سلامتی انسان‌ها دارد.
با این تفاسیر اگرچه قطع به یقین، مشخص نشده که ذرات معلق‌ در انتقال ویروس کرونا تأثیر زیادی دارند یا نه، اما پر واضح است که آلودگی هوا، عملکرد دستگاه تنفسی افراد را ضعیف می‌کند و همین موضوع، مقاومت مبتلایان به کرونا را پایین می‌آورد.

پرهیز از فعالیت طولانی و سنگین 
شهر تهران با مساحت 730کیلومتری و جمعیتی بیشتر از 8.5میلیون نفر، از ابتدای امسال 15روز هوای پاک، 152روز هوای قابل‌قبول یا همان سالم و 43روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و 2روز ناسالم برای همه گروه‌ها داشته است. تهران بنا به وسعتی که دارد، در برخی مناطق با افزایش آلودگی هوا روبه‌رو‌ست و در برخی مناطق آلودگی هوا کمتر است. به این ترتیب، ایستگاه‌های شهرداری منطقه۴ با شاخص۹۱، پاسداران منطقه۳ با شاخص۹۶ و پونک با شاخص۱۰۰ از لحاظ ذرات 2.5میکرون طی ۲۴ساعت گذشته (روز 26مهر) کمترین آلایندگی را به ثبت رسانده‌اند. اما محدوده‌های پارک شکوفه منطقه۱۴ با شاخص۱۵۸، سوهانک منطقه یک با شاخص۱۵۴ و همچنین پارک قائم منطقه۱۸ و ایستگاه شهرداری منطقه۱۵ به‌طور مشترک با شاخص۱۵۳ از لحاظ غلظت آلاینده ذرات معلق کمتر از 2.5میکرون طی ۲۴ساعت گذشته بیشترین آلایندگی را داشتند.
با این اوصاف توصیه می‌شود که شهروندان از فعالیت طولانی و سنگین اجتناب کنند. یعنی اینکه از هرگونه فعالیت خارج از منزل که افراد به‌طور متناوب طی مدت چندین ساعت انجام می‌دهند و سبب می‌شود نفس‌کشیدن تا حدی سخت‌تر از حالت طبیعی صورت گیرد، پرهیز کنند. برای مثال، کار کردن در باغچه در طول روز. منظور از فعالیت سنگین نیز این است که فعالیت شدید خارج از منزل که سبب می‌شود نفس کشیدن به سختی صورت گیرد، نداشته باشند؛ مانند دویدن. ناهید خداکرمی، رئیس کمیته سلامت شورای شهر تهران نیز می‌گوید: «وارونگی دما و آلودگی ناشی از آن شرایط را بدتر می‌کند؛ چراکه این آلودگی بر دستگاه تنفسی و ریه شهروندان تأثیر می‌گذارد و احتمال دارد درصورت بروز بیماری، وضعیت در زمستان وخیم‌تر شود. در این شرایط توصیه‌ای که می‌توان به مردم کرد، همان ماسک‌زدن و رعایت فاصله اجتماعی است.» 


   تحقیقات جهانی چه می‌گوید؟

تحقیقاتی که در دانشگاه مارتین لوتر در ویتنبرگ آلمان صورت گرفته، نشان می‌دهد که در مناطقی که میزان آلودگی هوا دائما بالاست، شمار کسانی که پس از ابتلا به کرونا در اثر این بیماری درگذشته‌اند، در مقایسه با دیگر مناطق، بیشتر است. یارون آوگه نیز محققی آلمانی است که به پژوهش‌های خود در این ارتباط اشاره کرده و به خبرگزاری دویچه‌وله گفته است: «آلودگی هوا در ایالت نوردراین وست‌فالن، جنوب هسن، بایرن و منطقه‌ای مرزی میان ایالت بادن‌وورتمبرگ و راین‌لندفالتس بالاست. حال در این مناطق هرکجا که میزان دی‌اکسید نیتروژن بالا بوده یا به‌دلیل شرایط محیطی، گردش هوا به سختی صورت گرفته، مرگ افراد مبتلا به ویروس کرونا نسبت به سایر مناطق بیشتر بوده است.» از سوی دیگر مقاله‌ای در سایت جهانی آلودگی هوا (World's Air Pollution) منتشر شده که در آن آمده: «9درصد مرگ‌ومیر جهان ارتباط مستقیمی با آلودگی هوا دارد. ذرات معلق آلاینده باعث بسیاری از بیماری‌های تنفسی، قلبی عروقی به‌ویژه در افراد 50سال به بالا می‌شود. بنابراین کسانی که بیشتر در معرض آلودگی هوا هستند و کرونا می‌گیرند، متأسفانه احتمال فوت بالاتری نسبت به سایرین دارند. در تحقیقات 2محقق چینی به نام ژائو و زو با همکاران‌شان  نیزمشخص شده وقتی 10میکروگرم از ذرات زیر 2.5میکرون و زیر 10میکرون در هر مترمکعب افزایش می‌یابد، در مناطق مختلف 2.24درصد تا 6.94درصد مرگ‌ومیر مبتلایان به کرونا، افزایش یافته است.» این درصورتی است که دانشگاه هاروارد این میزان را 15درصد اعلام کرده است. دانشگاه جانز هاپکینز اما تحقیقاتش درباره ارتباط میان آلودگی هوا و کرونا را به گونه‌ای متفاوت ارائه کرده است. در تحقیقات محققان این دانشگاه روی چند منطقه آمریکا با آلودگی هوای قابل توجه آمده: «در مناطق مورد مطالعه زمانی که در هرمترمکعب هوا، میزان ذرات معلق تنها یک میکروگرم کاهش یافته، میزان مرگ و میر ناشی از کرونا نیز 3تا 5درصد کاهش داشته است.» بازه تحقیقاتی این دانشگاه از 22ژانویه تا 15آگوست 2020 بوده است. همچنین سازمان بهداشت جهانی با انتشار یک‌مدل تصویرسازی شده، اعلام کرده  نیمی از کسانی که در مناطق با میزان آلودگی هوای قابل توجه از نظر دی‌اکسیدنیتروژن زندگی کرده‌اند، پس از درگیر شدن با ویروس کرونا، کارشان به بخش عفونی وآی‌سی‌یو بیمارستان کشیده شده است.




در هوای آلوده 6 نکته را باید رعایت کنیم:
      مبتلایان به بیماری‌های قلبی و ریوی، کودکان و سالمندان، زنان‌ باردار و کسانی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند، از فعالیت‌های طولانی‌ و سنگین خارج از منزل خودداری کنند. سایر افراد نیز فعالیت‌های طولانی و سنگین خارج از منزل را تا حد امکان کاهش دهند.
      افرادی که مجبورند طی روزهای آلوده در بیرون از منزل فعالیت کنند، از ماسک‌های مخصوص P2 یا N95 استفاده کنند.
      باید توجه کرد که صرف وجود ماسک، ورود آلاینده‌ها را کاهش نمی‌دهد، بلکه باید درست از ماسک استفاده کنیم و ماسک به خوبی روی صورت کیپ شود.
      عموم شهروندان از فعالیت‌های ورزشی در فضای بیرون بپرهیزند یا در فضای بسته ورزش کنند.
      از بردن وسایل نقلیه به بیرون تا حد امکان خودداری شود و فعالیت‌‌هایی‌ که منجر به آلودگی هوا می‌شود، کاهش یابند.
     اقداماتی مانند روشن‌کردن آتش در معابر، سوزاندن لاستیک، عملیات قیرکاری و عمرانی سبب افزایش آلودگی هوا می‌شود؛ بنابراین توصیه می‌شود تا بهبود کیفیت هوا از این اقدامات خودداری شود.



با این وضع آلودگی چه بخوریم؟
        برای مقابله با اثرات کوتاه‌مدت آلودگی هوا ازجمله سردرد، سرفه و تنفس سخت، حساسیت پوستی و حساسیت‌های بینی، چشم‌ها و گلو می‌توان مصرف شیر و مایعات را در اولویت قرار داد. همچنین مصرف سبزی‌های دارای برگ سبز و پهن‌برگ مانند کلم بروکلی، اسفناج و کاهو طی روزهای آلوده به بدن کمک می‌کند.
        سیب ازجمله میوه‌هایی است که بیشترین تأثیر را بر سلامت دستگاه تنفسی دارد.
        استفاده از مقدار زیادی مایعات که در این میان آب بهترین آنهاست.
        مصرف شیر کم‌چرب نیز مفید است، چراکه شیر مانع جایگزین‌شدن سرب در بدن می‌شود.