سه انتخاب از دوران پختگی و کمال

سجاد صداقت ـ روزنامه‌نگار



وقتی از یک نظرسنجی درباره بهترین‌های مارتین اسکورسیزی حرف می‌زنیم احتمالا می‌توان خیلی سریع به 30سال پایانی قرن گذشته نگاهی انداخت و 3فیلم را انتخاب کرد. انتخاب‌هایی که هر یک از آنها را می‌توان از شاهکارهای سینما قلمداد کرد و آنها را بخش مهمی از هر فهرست برگزیده‌های آثار کارگردانش و حتی تاریخ سینما نوشت. اما شاید در شرایطی که احتمالا فیلم‌های زیادی از آثار قرن بیستم اسکورسیزی برای این فهرست انتخاب شود، برگزیدن 3 فیلم از آثار قرن بیست و یکم او کار عجیبی به چشم نیاید؛ قرنی که برای اسکورسیزی با «دارو دسته‌های نیویورکی» (2002) آغاز شد. چهره تماشایی نیویورک در سال‌های قرن نوزدهم، خشونت عریان و عشق در دل جنگی خونین همه و همه زمینه‌ای است برای ادای دین اسکورسیزی در نمای پایانی به شهری که امروز به‌عنوان نیویورک می‌شناسیم. هنر او در این فیلم در چگونگی شکل دادن به درام و بازی‌های به یادماندنی همه و همه باعث می‌شود که دار و دسته‌های نیوریوکی در بالای این جدول قرار بگیرد.
اسکورسیزی 2 سال بعد از دار و دسته‌های نیویورکی با «هوانورد» (2004) به سینما بازگشت. او که پس از دار و دسته‌های نیویورکی، لئوناردو دی‌کاپریو را پیدا کرده بود با هوانورد به سینما بازگشت. فیلمی که بازی عجیب و پرجزئیات دی‌کاپریو در آن عملا به اسکورسیزی کمک کرد تا بخش مهمی از فیلم‌هایش تا امروز را با دی‌کاپریو بسازد. اما هوانورد که بخشی از زندگی هاوارد هیوز کارگردان و تهیه‌کننده و خلبان پرآوازه آمریکایی از اواخر دهه 1920تا اواسط دهه 1940را روایت می‌کرد بخشی از علایق خود برای روایت داستان زندگی واقعی را به رخ کشید.
اما شاید مهم‌تر از هوانورد  و البته پایین‌تر از دار و دسته‌های نیویورکی ، «رفتگان» (2006) بود. اقتباس به یادماندنی اسکورسیزی از یک اثر هنگ‌کنگی که از قضا نشان داد در ژانر جنایی هم حرف‌های زیادی برای گفتن دارد. فیلمی با ضرباهنگ درست و بازی‌های فوق‌العاده که نخستین اسکار کارگردانی را بعد از سال‌ها برای کارگردانش به بار آورد.
شاید در گذر از فیلم‌های قرن بیستم اسکورسیزی و در ورود به سال‌هایی که بهتر آنها را در قرن بیست و یکم درک کرده‌ایم این سه اثر ابتدایی این قرن اسکورسیزی از هر لحاظ اوج پختگی و کمال مردی را نشان می‌داد که پیش از آن خود را به سینما اثبات کرده بود. اما ققنوس وار برخاست و دوباره نشان داد دود از کنده بلند می‌شود. کاری که تا همین فیلم آخر خود یعنی «ایرلندی» (2019) همچنان مشغول انجام آن است.