یکی از محلهای مهم و با اهمیت دارالخلافه تهران سبزهمیدان بود که در واقع میدان اصلی شهر در روزگار قاجاریان بهحساب میآمد. این محل پیش از آنکه به این نام شهره شود و میدان اصلی به حساب آید، زمینی وسیع و دنگال و پر از گِل و خاک بود که گفته میشود سالهای سال شتر و گاو و گوسفند در آن ذبح میکردهاند و پس از آن هم محکومان را در این میدان گردن میزدند. از آنجا که پیش از مشروطه حکم اعدام با گردن زدن محکومان اجرا میشد، قبل از اینکه میدان پاقاپوق ـ میدان اعدام ـ به محل گردن زدن و اعدام تبدیل شود، همین سبزهمیدان جایی بود برای جمع شدن کیپ تا کیپ جمعیت و دیدن لحظه اعدام دلخراش مجرمان و محکومان.
کاشت سبزی از دوران زندیه
ناصر نجفی در کتاب «ایران قدیم و تهران قدیم» درباره این میدان نوشته است: «به گفته اعتمادالسلطنه، وجه تسمیه سبزهمیدان این بود که در دوران سلطنت زندیه و بعداً قاجاریه برای تدارک و تهیه سبزی اهالی تهران در این محل که ظاهراً دشت وسیعی بود، انواع و اقسام سبزیها را میکاشتند که بعداً دروازه و 2 طبقه بنا در 4 طرف آن ایجاد کردند که طبقات زیرین آن با ایوانهای سرپوشیده به دکاندارها و عطارها اختصاص یافت... »
تجمع دستههای عزاداری
سال 1268قمری حاجبالدوله به دستور امیرکبیر تغییرات عمدهای در وضع میدان بهوجود آورد و سبزهمیدان بهکلی از وضع ناگوار و چشمانداز آلوده قبل درآمد. سبزهمیدان علاوه بر مرکز تجاری که پیدا کرده بود، مرکز و محل تجمع اهالی طهران در مراسم مختلف بود، ازجمله درماه محرم و بهویژه در روز عاشورا دستههای عزاداری محلههای مختلف شهر پس از عبور از کوچهها و بازار، همگی در سبزهمیدان گردهم میآمدند.
پیشهوران خردهپا
چند سال پس از سروسامان گرفتن میدان، در فضای سبز آن درختان فراوان نارون و چنار و اقاقیا کاشتند و درست در وسط میدان حوضی با کاشیهای سبزرنگی تعبیه شد. غیراز مغازهها در اطراف سبزهمیدان پیشهوران خردهپای کوچکی مثل جگرکی، کاهفروشی، نعلبندی و آشی و امثال آنها زیر سایبانهای کرباسی مشغول کار بودند.
اعدام 7 نفر
بنا به گفته نجمی، از اتفاقات مهمی که در سبزهمیدان آن روزگار رخ داد، بهدار آویختن 7 نفر از جماعت بابیه بود که به توطئه علیه ناصرالدینشاه متهم بودند. این عده را در سبزهمیدان بهدار آویختند. بعدها البته به دستور امیرکبیر چوبهدار را از سبزهمیدان به میدان اعدام منتقل کردند.
گردن زدن محکومان در سبزهمیدان
در همینه زمینه :