میراث‎دار مدیریت تئاتر

  مهرداد رهسپار   

سال 1340که می‌آید، دهه‌ای جدید در تئاتر ایران آغاز شده است. برای تغییر دهه‌ها می‌توان نشانه‌های بسیاری درنظر گرفت اما این دهه برای تئاتر وجه نمادین دارد. بهمن 1340سیدعلی نصر از دنیا می‌رود. او میراث‎دار تماشاخانه تهران است که سال‌ها پیش از مرگ، تماشاخانه‎اش را به احمد دهقان فروخته و به مشاغل دولتی مشغول است. علی نصر، بنیانگذار هنرستان هنرپیشگی بود. هنرستان هنرپیشگی، نخستین نظام آموزش تئاتر در ایران را شکل داد و تقریبا همه هنرپیشه‌های تئاتر آن عصر، تئاتر را در هنرستان علی نصر آموخته بودند. 
پیش از مرگ نصر، احمد دهقان نیز در سال 1329در تماشاخانه تهران ترور می‌شود. احمد دهقان نیز شخصیت مورد وثوق و معتمد علی نصر و دستیار و معاون علی نصر در هنرستان هنرپیشگی بود. دهه 1340هر دو میراث‎دار این تماشاخانه باسابقه از دنیا رفته‎اند. دهقان و نصر در دو نکته با هم مشترک بودند؛ هر دو از وفاداران خاندان پهلوی بودند و هر دو بیش از آنکه هنرمند باشند، مدیر هنری بودند. اما در بسیاری جهات با یکدیگر تفاوت داشتند. نصر به‌دلیل آشنایی با زبان فرانسه دستی بر نگارش کمدی‎های اخلاقی به سبک مولیر داشت، آثار او را اقتباس می‎کرد و با نمایش روز جهان کم و بیش آشنا بود. اما احمد دهقان، با اینکه نمایشنامه‌هایی هم نوشته بود، قریحه علی نصر را نداشت. با این حال اگر بخواهیم در آستانه دهه 40 میراثی برای آنها درنظر بگیریم، هر دو مهم‌ترین چهره‌های مدیریت تئاتر هستند و نه الفاظ اغراق‎آمیزی چون پدر تئاتر نوین ایران و بنیانگذار تئاتر مدرن در ایران و... . در این عکس سیدعلی خان نصر و احمد دهقان را در هنرستان هنرپیشگی می‎بینیم.