گزارش
میراث‌فروشی به جای میراث‌داری
نقد و بررسی عملکرد صندوق احیا و بهره‌برداری بناهای تاریخی در برنامه تلویزیون اینترنتی همشهری
سیده‌زهرا عباسی| روزنامه نگار
صندوق احیا و بهره‌برداری از بناها و اماکن تاریخی و فرهنگی به‌عنوان تنها مرجع واگذاری بناهای تاریخی به بخش خصوصی به استناد ماده ۱۱۴ برنامه چهارم توسعه از سال ۱۳۸۴ فعالیت خود را آغاز کرد. با گذشت ۲دهه از شکل‌گیری صندوق، آمارها نشان می‌دهد از بدو تأسیس در سال ۱۳۸۴ تا ۱۴۰۲ فقط ۱۲۰ بنا به کمک بخش خصوصی احیا و به‌طور متوسط هر سال فقط ۷ بنا احیا شده است. کارشناسان بناهای بلاتکلیف، قراردادهای یک‌طرفه به نفع صندوق، کارشناسی اشتباه، انتقاد به تعیین نفیس‌بودن بناها که طبق قانون واگذاری آنها ممنوع است، نبود نظارت بعد از واگذاری و مشکلاتی از این دست را از مهم‌ترین چالش‌هایی می‌دانند که موجب شده صندوق در عملکرد خود موفق نباشد. گروه سرزمین من روزنامه همشهری در برنامه تلویزیونی خود با حضور شهاب علی‌عرب، نایب‌رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی ایران و بهره‌بردار خانه تاریخی یزدان‌پناه قم و نیما پَرن‌فر، بهره‌بردار خانه تاریخی صدراعظم (امام جمعه) تهران به نقد و بررسی عملکرد صندوق پرداخت.
قیمت‌گذاری اشتباه کارشناسان صندوق
نیما پَرن‌فر، بهره‌بردار خانه تاریخی صدراعظم (امام جمعه) تهران در نقد عملکرد صندوق احیا و بهره‌برداری از بناها و اماکن تاریخی و فرهنگی گفت: در مقطعی اعضای هیأت مدیره صندوق به‌دلیل اینکه نمی‌توانستند سرمایه‌گذار جذب کنند در رقم‌های کارشناسی دست می‌بردند و آن را کمتر اعلام می‌کردند تا سرمایه‌گذاران ترغیب شوند. این مشکل دوره به دوره به ارث رسیده و جلو آمده است.
شهاب علی عرب، نایب‌رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی ایران و بهره‌بردار خانه تاریخی یزدان‌پناه قم هم در این‌باره گفت: یکی دیگر از دلایلی که قیمت‌گذاری درست نیست، تورم است. من ۴ سال پیش یک پروژه سنتی را فارغ از صندوق شروع کردم. آن زمان هزینه ساخت متری ۷ میلیون بود، اما این عدد در حال حاضر به ۳۰ میلیون تومان رسیده است.
ارزش بناهای تاریخی را حفظ نمی‌کنیم
نایب‌رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی ایران و بهره‌بردار خانه تاریخی یزدان‌پناه قم گفت: در ساختار دولت، گردشگری به‌عنوان صنعتی که می‌تواند کشور را از چالش خارج کند اولویت ندارد. واگذاری تا مرمت و بهره‌برداری یک بنای تاریخی معمولا بین ۶ماه تا ۲ سال زمان می‌برد. شما کدام پروژه گردشگری را می‌توانید یک تا ۲ ساله بهره‌برداری کنید و آمار گردشگری را رشد دهید؟
شهاب علی عرب ادامه داد: متأسفانه ما از ارزشی که در بافت‌های تاریخی‌مان وجود دارد، استفاده نکرده‌ایم. چرا؟ اول اینکه بی‌ثباتی مدیریتی داریم. مدیرانی که در صندوق مشغول به‌کار می‌شوند معمولا حتی در عمر یک دولت هم ثابت نیستند. دوم اینکه، صندوق نباید برخلاف نامش که حمایتی است به واگذاری‌ها به چشم درآمد نگاه کند و فقط به‌دنبال کسب درآمد از واگذاری‌ها باشد.
عقب‌نشینی صندوق از مشکلات
نیما پَرن‌فر، بهره‌بردار خانه تاریخی صدراعظم (امام جمعه) تهران مهم‌ترین نقد وارد به صندوق احیا را این مسئله دانست که نه‌تنها کار حمایتی نمی‌کند، بلکه با کوچک‌ترین مشکلی در قرارداد عقب‌نشینی می‌کند. نیما پَرن‌فر افزود: هر بنایی که به چرخه برگردد در کمترین حالت برای
۲۰ نفر اشتغال‌زایی می‌کند. اگر دولت بخواهد اشتغال ایجاد کند به ازای هر نفر باید ۷۷۰ میلیون تومان هزینه کند و احیای یک بنای تاریخی در کمترین حالت ۱۱۴ میلیارد تومان به نفع دولت است. سرمایه‌گذار این بار را از دوش دولت برمی‌دارد، با هزینه شخصی بنا را مرمت می‌کند و تازه باید اجاره هم بدهد و در نهایت از نحوه عملکردش ایراد هم بگیرند. این، نقطه ضعف بزرگ صندوق است.
۳ اصلاح فوری که صندوق نیاز دارد
شهاب علی عرب، بهره‌بردار خانه تاریخی یزدان پناه قم درباره اصلاحات فوری که صندوق نیاز دارد به ثبات مدیریتی حداقل در طول عمر یک دولت، نگاه حمایتی به جای نگاه درآمدزایی و تسهیل قراردادها اشاره کرد. نیما پَرن‌فر، بهره‌بردار خانه تاریخی صدراعظم (امام جمعه) تهران هم بر خروج ساختار از نیمه‌دولتی برای کاهش چالش‌های نظارتی، تسهیل قرارداد و خروج از حالت درآمدی به حمایتی تأکید کرد
