تلگرام و فیلتر آن، در ابتدای سال جدید باز هم موضوع بحث‌های داغ روز شده است
تلگرام؛ فرصت یا تهدید؟
نفیسه خانلری | خبرنگار :
تلگرام بعد از چند سال فعالیت در ایران حالا به یک عضو حیاتی در عرصه ارتباطات تبدیل شده و نقش مهمی در این زمینه ایفا می‌کند، به‌طوری که حذف این برنامه از دامنه ارتباطات، بسیاری از امور را مختل خواهد کرد؛ مگر اینکه جایگزین شایسته‌ای برای آن در نظر گرفته شود.
از تلگرام تا اغتشاش
نقش پررنگ این پیام‌رسان زمانی بیشتر به چشم آمد که در دی‌ماه سال گذشته در پی بروز برخی اغتشاشات، ابتدا دسترسی کاربران نقاط مختلف به اینترنت دچار مشکل شد و در ادامه شاهد فیلتر تلگرام و اینستاگرام بودیم. بسیاری از مسئولان علت قطعی این دو برنامه پرطرفدار را مسائل امنیتی و در راستای حفظ آرامش و امنیت شهروندان اعلام کردند و از موقت بودن این فیلترینگ خبر دادند که البته این وعده عملی شد و بعد از مدت کوتاهی، اینستاگرام دوباره به شبکه‌های مجازی بازگشت و تلگرام نیز با کمی تاخیر بار دیگر وصل شد.
دوروف علیه یک کانال ضد‌امنیت ملی
در اصل فیلتر برنامه پرطرفدار تلگرام به سبب فعالیت کانالی مخرب صورت گرفت؛ کانالی که با برخی جریان‌سازی‌ها و تشویق مردم به خشونت، دردسرهای بسیاری را برای شهروندان به وجود آورد و فضای کشور را به سوی ناامنی و برخوردهای نامتعارف پیش برد. در همین راستا وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با پاول دوروف- مدیر تلگرام- وارد مذاکره شد تا مانع از فعالیت این کانال شود. درپی این درخواست، دوروف نیز اعلام کرد اگر شخصی چنین اقدامی انجام داده باشد، حتما با او برخورد خواهد شد که در ادامه شاهد مسدود شدن کانال مورد نظر از جانب مدیریت تلگرام بودیم.
نگرانی کاربران، بازگشت تلگرام
پس از گذشت مدتی از فیلتر تلگرام، مباحثی مبنی بر فیلتر دائمی این برنامه و جایگزین شدن آن با پیام‌رسان‌های داخلی مطرح شد. این مباحث، نگرانی‌های بسیاری را برای کاربران به‌خصوص فعالان رسانه‌ای و آن‌هایی که از این طریق کسب درآمد می‌کردند، به دنبال داشت که هیچ‌کدام از این طرح‌ها به مرحله اجرا نرسیدند و براساس تصمیم مسئولان کشور، تلگرام فعالیت خود را دوباره از سر گرفت البته در همان چند روز فیلتر تلگرام نیز خیلی‌ها دوری از تلگرام را طاقت نیاوردند و با استفاده از فیلترشکن در این فضا حضور داشتند که همین مسئله نیز به‌نوعی نشان داد شاید فیلتر تلگرام چندان هم ساده نباشد.
مأموریت، شکستن انحصار است
با شروع سال جدید و داغ شدن بازار دید و بازدیدهای نوروزی باز هم نقل قولی دیگر، از سوی دبیر شورای عالی فضای مجازی، بنزین را دوباره به بحث داغ تلگرام و حواشی آن ریخت. فیروزآبادی از دستور رئیس‌جمهور دال بر شکستن انحصار شبکه‌های اجتماعی خبر داد؛ خبری که باز هم کارشناسان را به این نتیجه رساند که بوی فیلترینگ می‌آید. ابوالحسن فیروزآبادی، البته منظورش را به‌طور دقیق‌تر چنین بیان کرد: «خروج از این انحصار دستور رئیس‌جمهور است و همین امروز هم در جلسه‌ای که پیش ایشان بودیم، بحث خروج از انحصار در پیام‌رسان‌ها را مطرح کردند، هرچند به‌طور مشخص نامی از تلگرام نبردند اما فقط تلگرام در ایران انحصار دارد.» این شخصیت همچنین از مداخله اقتصادی تلگرام تحت عنوان جابه‌‌جایی ارز رمزگذاری شده نیز یاد کرده و آن را خطری برای امنیت ملی و اقتصادی کشور دانست. پیش از دبیر شورای عالی فضای مجازی، علاءالدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، از فیلتر تلگرام تا پایان فروردین خبر داد؛ خبری که با واکنش‌های گسترده‌ای، له و علیه این گزاره، روبه‌رو شد.
از تلخی کام مردم تا رفع انحصار، چه باید کرد؟
در میانه این بحث‌ها رئیس‌جمهور بار دیگر با بیان اینکه نباید با چنین خبرهایی کام مردم را تلخ کرد در این‌باره گفت: «داشتن پیام‌رسان‌های ایرانی توانمند، امن و ارزان که بتوانند مشکلات و نیازهای مردم را حل کنند، بی‌تردید باعث افتخار همگان خواهد بود و هدف از ایجاد و تقویت نرم‌افزارها و پیام‌رسان‌های داخلی فیلتر یا مسدود کردن دسترسی‌ها نباید باشد، بلکه باید با هدف رفع انحصار در پیام‌رسان‌ها انجام شود.» صدا و سیما نیز به‌عنوان فراگیرترین رسانه کشور، اقدام به معرفی جایگزین‌هایی کرد؛ هرچند که در شبکه‌های اجتماعی، ایرادهایی به این پیام‌رسان‌های داخلی وارد و بحث‌هایی در حاشیه آن مطرح شد. همه این بحث‌ها و اتفاقات نشان می‌دهد که رفتار و مدیریت رفتار در حوزه تکنولوژی‌های نوین که غالبا مردم کاربران آنها هستند، چقدر ظریف و سخت است. آیا تلگرام که حالا ایرانی‌‌ها رتبه اول استفاده از آن را دارند برای همیشه فیلتر خواهد شد یا ...؟
