نخستین گام خصوصی‌سازی صنایع

علیرضا احمدی

فروردین 1333 با اعلام خبر تشکیل کنسرسیوم نفتی بین‌المللی برای فروش نفت ایران در بیست‌ودومین روز این ‌ماه آغاز شد و 22نفر از نمایندگان 8شرکت آمریکایی، انگلیسی، هلندی و فرانسوی وارد تهران شدند. هیأت ایران برای مذاکره با نمایندگان کنسرسیوم از علی امینی وزیر دارایی، مرتضی قلی بیات مدیرعامل شرکت ملی نفت و فتح‌الله نوری‌اسفندیاری عضو شورای‌عالی سازمان برنامه تشکیل شده بود و نخستین جلسه مذاکرات روز 25فروردین در کاخ ابیض تشکیل شد. در حالی ‌که جلسات مذاکره برای تشکیل کنسرسیوم نفتی پشت سر هم ادامه داشت، روز 20 اردیبهشت موافقتنامه رسمی میان امینی، وزیر دارایی و ویلیام وارن، رئیس هیأت عملیات همکاری فنی آمریکا در ایران و مدیرکل بانک ملی مبادله شد که بر اساس آن 9میلیون دلار از محل کمک‌های فوری دولت آمریکا به‌صورت بلاعوض در اختیار ایران گذاشته می‌شد. در حالی ‌که در آخرین ‌ماه بهار اخبار مربوط به برگزاری دادگاه دکتر مصدق نقل محافل بود، یک خبر اقتصادی مهم جلب‌توجه کرد؛ روز 27خرداد موافقتنامه جدید بازرگانی بین ایران و شوروی به امضا رسید. بر اساس این موافقتنامه حجم مبادلات طرفین 2میلیارد ‌و200میلیون ریال پیش‌بینی شده است. در تابستان 1333 نخستین گام برای خصوصی‌سازی صنایع برداشته شد. روز 6تیرماه سازمان برنامه اعلام کرد که کارخانه‌های دولتی به‌ جز قند، شکر و قماش به مردم فروخته خواهد شد. امضای قرارداد خرید 100هزارتن ریل فولاد از دولت انگلستان و موافقت بانک صادرات و واردات آمریکا با پرداخت وام 50میلیون دلاری به ایران از دیگر اخبار مهم اقتصادی روز بود. تصویب نهایی قرارداد کنسرسیوم در مجلس سنا، تصویب لایحه جلب سرمایه‌های خارجی کشورهای اروپایی و امضای عهدنامه تجاری ایران و هند نیز از مهم‌ترین اخبار اقتصادی پاییز و زمستان 1333بود.