نخستین چاپخانه زرتشتیان در تهران

  ندا زندی    

کیخسرو خسروانی از زرتشتیان ساکن یزد بود که در نوجوانی به هندوستان رفت و پس از 12سال به ایران بازگشت و در همان اوان جوانی مغازه‌ای به نام «راستی» در خیابان منوچهری تهران به‌راه‌انداخت. او که در ابتدا با فروش نوشت‌افزار روزگار می‌گذراند پس از مدتی متوجه شد که چاپخانه‌های تهران آگاهی اندکی از زبان زرتشتیان دارند و به همین دلیل متون زرتشتی با اشتباه‌های فراوان چاپ می‌شود. اینگونه بود که ماشین چاپ کوچکی خرید و به‌عنوان نخستین زرتشتی به عرصه چاپ و نشر پا نهاد. از آنجا که تا سال 1328خورشیدی زرتشتیان از داشتن سالنمای زرتشتی محروم بودند، او در نخستین قدم به انجام این مهم همت گمارد، کاری سترگ که پس از او توسط دخترش، پریرخ خسروانی، ادامه یافت و هیچ‌گاه متوقف نشد.
چاپ آثار اصلی و مهمی همچون کتاب اوستا یکی دیگر از دغدغه‌های اصلی کیخسرو خسروانی بود. بر اساس گزارشی که در تارنمای خبری زرتشتیان درج شده است: «او توانست با یاری روانشاد موبد رستم شهزادی و سازمان فروهر، ماتریس حروف دین‌دبیره را از هندوستان وارد ایران کند و در سال 1345خورشیدی نخستین آموزش‌نامه‌ حروف دین‌دبیره را به چاپ رساند. پس از این کتاب اوستا با برگردان و قلم روانشاد موبد اردشیر آذرگشسب و موبد رشید شهمردان در چاپخانه راستی به چاپ رسید».
مجله «هوخت» که در آن زمان تنها نشریه زرتشتی بود و مجله «فروهر» هر دو در این چاپخانه به طبع می‌رسیدند. با افزایش فعالیت‌های چاپخانه راستی، پیش از سال 1352، به جای بزرگ‌تری در خیابان انقلاب نقل مکان کرد و «با 15ماشین پیشرفته آلمانی در زمینه حروفچینی، لیتوگرافی و صحافی کار خود را توسعه داد تا جایی که به غیر از آثار تخصصی مربوط به زرتشتیان، آثار ناشران دیگر را در زمینه‌های گوناگون نیز به چاپ رساند».