از بحران تا اشغال

 آرش نهاوندی   





ورود صدها آلمانی به تهران 
روزنامه نیویورک تایمز در تاریخ 7ژوئن 1941(17خرداد 1320) در خبری با عنوان«حضور صدها نازی در ایران گزارش شده»، به حضور گسترده آلمانی‌ها در ایران اواخر زمان رضاشاه پرداخت. نکته اینکه این گزارش کمتر از 2‌ماه پیش از اشغال ایران توسط متفقین و کناره‌گیری رضاشاه از سلطنت چاپ شده است.
یک تاجر آمریکایی که مدتی در تهران حضور داشت به روزنامه نیویورک‌تایمز گفت که صدها آلمانی با استفاده از پاسپورت‌های روسی(متعلق به اتحاد شوروی)، وارد ایران شده‌اند.











اوج بحران 
 روزنامه نیویورک تایمز در تاریخ 11آگوست 1941(20مرداد 1320) در مطلبی با تیتر:« توطئه نازی در ایران خنثی شد» به این مسئله نیز اشاره کرد که انتظار می‌رود بریتانیا به‌منظور اخراج آلمان‌های ساکن ایران دست به عملیات نظامی بزند. این روزنامه در بخش اول این خبر به نقل از گزارش‌های تأیید‌نشده‌ای که خبرنگار نیویورک‌تایمز از قاهره ارسال کرده، نوشته است که نیروهای نظمیه، توطئه‌ای را که توسط آلمان‌ها قرار بود به‌منظور سرنگون کردن دولت ایران انجام بگیرد خنثی کرده‌اند. از دستگیری سران این توطئه نیز اخباری گزارش شده است.












اولتیماتوم 
روزنامه نیویورک‌تایمز در مطلبی در تاریخ 25آگوست 1941(3شهریور 1320) با عنوان «بریتانیایی‌ها در ایران از اولتیماتوم خبر می‌دهند»، از رسیدن تنش‌های دیپلماتیک میان ایران و بریتانیا به نقطه اوج، خبر داد. سفارت بریتانیا در ایران اعلام کرد که به‌زودی اولتیماتومی علیه دولت ایران در لندن صادر خواهد شد. این اولتیماتوم زمانی صادر شد که تنش‌ها میان دولت بریتانیا و ایران بر سر حضور متخصصان آلمانی در خاک ایران به اوج خود رسید.















حمله به ایران 
روزنامه نیویورک‌تایمز در تاریخ 26آگوست 1941(4شهریور 1320) یک روز پس از حمله نیروهای انگلیس از جنوب و شوروی از شمال به ایران، بیانیه‌های این دو کشور در ارتباط با اشغال خاک ایران را در 2بخش جداگانه انتشار داد. به نوشته نیویورک‌تایمز وزارت امورخارجه بریتانیا پیش از اشغال ایران بیانیه‌ای به شرح زیر انتشار داد: طی ماه‌های اخیر دولت اعلیحضرت(پادشاه بریتانیا) به‌طور مکرر نسبت به خطر بالقوه حضور یک «کلنی»(مهاجرنشین) بزرگ آلمانی در ایران، به دولت این کشور هشدار داده است. در بخش دیگری از این یادداشت نیز آمده است: مقامات آلمانی مانند دیگر کشورهای بی‌طرف تلاش کرده‌اند در ایران نیز از طریق مأموران و جاسوسان خود نفوذ سیاسی داشته باشند. در بخش دیگری از این یادداشت به این مسئله اشاره شده که بارها به دولت ایران هشدار داده شده که نظارت و کنترل بر نفوذ آلمان‌ها در ایران، در راستای منافع این کشور است. روزنامه نیویورک‌تایمز همچنین به یادداشت شوروی درباره اشغال ایران به نقل از رادیو مسکو اشاره کرد. در ابتدای این یادداشت کمیساریای خلق شوروی به احساسات دوستانه و احترام دولت شوروی نسبت به مردم ایران اشاره کرده و مدعی شده که اتحاد شوروی همواره سیاست‌هایی را به‌منظور هموار کردن روابط دوستانه میان ایران و شوروی اجرا کرده است. در ادامه به این مسئله اشاره شده که دولت شوروی تمام مساعی خود را به‌منظور توسعه و پیشرفت مستمر ایران به‌کار گرفته است.







آتش‌بس 
روزنامه نیویورک‌تایمز در تاریخ 29آگوست 1941(7شهریور 1320) یکی از گزارش‌های صفحه اول خود را با عنوان«رژیم جدید ایران به مقاومت پایان داد»، به اخبار پیرامون اشغال ایران توسط بریتانیا و روسیه و تغییرات انجام گرفته در این زمان اختصاص داد. این روزنامه همچنین زیرتیتری دارد با عنوان «نیروهای بریتانیا و روسیه به پیشروی خود ادامه می‌دهند؛ انگلیس و شوروی در انتظار پیشنهادهای ایران» .














نخستین پیام رادیویی
روزنامه نیویورک‌تایمز در 27اکتبر 1941(5آبان 1320) خبر از پیام رادیویی شاه ایران داد. این روزنامه نوشت: محمد شاه(محمدرضا شاه) پهلوی شب گذشته در بیست‌و‌دومین سالروز تولدش در پیامی که برای نخستین بار از رادیو خطاب به مردم کشورش خواند، اعلام کرد که ایران باید به‌منظور گام نهادن در راه توسعه و پیشرفت، وحدت خود را حفظ کند. پادشاه جوان ایران در این پیام رادیویی همچنین گفت که مطمئن است سیستم اداره دمکراتیک بهترین سیستم سیاسی برای کشورش است.