کاخ موزه‌های گلستان، سعدآباد و نیاوران مجموعه کاخ‌های تهران‌اند. کاخ‌موزه‌ها بنا یا اثر تاریخی‌ای هستند که از گذشتگان به‌دست ما رسیده و بیانگر وضعیت و نحوه زندگی صاحبان آن است. ممکن است در این بنا، اشیای تاریخی و نیز آثار هنری ازجمله نقاشی روی دیوار، گچ‌کاری و... وجود داشته باشد. کاخ‌موزه‌ها معمولاً در مراکز حکومتی به‌وجود می‌آیند. هدف از تأسیس این موزه‌ها به نمایش‌گذاشتن اثر و بنای تاریخی و نیز عبرت‌آموزی است.
کاخ‌موزه‌های گلستان
قجرهای خوش‌سلیقه
یادگاری به‌جا مانده از ارگ تاریخی تهران است. زمانی محل اقامت شاهان قاجار بود. حالا دیوار‌های اطرافش آن را از هیاهوی بازار تهران جدا کرده است. در ورودی محوطه کاخ، باجه اطلاعات قرار دارد. کافی است تا اسم تالار یا عمارتی که دوست دارید ببینید را بگویید تا بلیتش را دست‌تان بدهند و راهنمایی‌تان کنند. ایوان تخت مرمر که جای تاجگذاری و مراسم سلام نوروزی شاهان قاجار بوده و خلوت کریمخانی که زمانی راه عبور اندرون و باغ گلستان به دیوانخانه و تالار تخت مرمر بوده، از جاهای دیدنی این کاخ هستند. تالار سلام، از تالار‌های این مجموعه است که امروز از آن به‌عنوان موزه استفاده می‌شود؛ ناصرالدین‌شاه پس از نخستین سفرش به اروپا تصمیم گرفت موزه‌ای شبیه موزه‌های اروپایی درست کند و این تالار از ابتدا با همین نیت ساخته شده بود. دیدن تالارعاج یا سفره‌خانه، تالار برلیان یا تشریفات و تالار آینه خالی از لطف نیست. کتابخانه و آلبوم خانه گلستان که ۳۲۰۰ اثر شامل کتاب و صفحه‌های تک برگ و ۴۵ هزار نگاتیو عکس در آن نگهداری می‌شود، با دفتر مدیریت در یک ساختمان قرار دارند. این بنا در دوران پهلوی برای اقامت میهمانان خارجی بنا شده بود. شمس‌العماره یا بنای خورشید به‌دلیل طراحی و تزئینات و ارتفاع بلندش معروف است. برج‌های بادگیر عمارت بادگیر تنها بادگیرهای تزئین شده با معرق در ایران هستند. زیرعمارت بادگیر یک اتاق تابستانی بزرگ قرار داشته که با جریان باد چهار برج بادگیر و با کمک حوضخانه میانی خنک می‌شد. چادرخانه، محلی برای نگهداری چادرهای سلطنتی قاجار بود و تالار الماس و تالار ابیض از دیگر دیدنی‌های کاخ گلستان است. در طبقه همکف تالار ابیض فروشگاهی برای عرضه محصولات فرهنگی قرار دارد و زیرزمین تالار الماس چایخانه‌ای سنتی دایر است که بعد از گشتی در کاخ موزه، می‌توان در آن گلویی تازه کرد. در قسمت ورودی هر مجموعه، افرادی برای پاسخگویی به سؤال‌ها و راهنمایی بازدیدکنندگان آماده هستند. در بعضی از قسمت‌های کاخ عکسبرداری و فیلمبرداری بدون فلاش مجاز است.
چطور برویم
پیشنهاد می‌کنیم برای رفتن به کاخ موزه گلستان در روزهای غیرتعطیل، به هیچ وجه روی گزینه خودروی شخصی حساب نکنید! این مجموعه کاخ دیدنی تقریبا در مرکز محدوده طرح ترافیک تهران در منطقه 12قرار دارد و فقط با داشتن مجوز می‌توانید راهی این محل تاریخی شوید. کاخ موزه گلستان در خیابان 15خرداد، میدان ارک قرار دارد. می‌توانید از ایستگاه متروی پانزده‌خرداد هم استفاده کنید.
کاخ موزه‌های سعدآباد
کاخ و کوهپایه
حاج‌آقا‌رضا رفیع، از رجال سیاسی قاجار و پهلوی و دوست و ندیم رضاشاه، در خاطرات خود می‌نویسد: «من سعدآباد را از ابوالفتح سردار اعظم- پسر بانو عظمی خواهر ظل السلطان به مبلغ 400هزارتومان با مهر حاج آقا نورالله و کلباسی برای رضاخان سردار سپه خریداری کردم. سعدآباد که من آن موقع خریداری کردم، به این بزرگی نبود و وسعت آن 8هزار متر کنار رودخانه با عمارت حالیه ملکه مادر بود». سعدآباد به مرور بزرگ‌تر شده است. برای بازدید کامل از تمام موزه‌های آن باید روحیه‌ای مارکوپولویی داشته باشید. مجموعه سعدآباد با یک میلیون و صد هزارمترمربع وسعت، در کوهپایه‌های توچال و دره سرسبز دربند جا خوش کرده است. این کاخ در زمان قاجار، محل استقرار و سکونت تابستانی شاهان این سلسله بود. 18کاخ کوچک و بزرگ از دوره‌های قاجاریه و پهلوی در سعدآباد وجود دارد؛11کاخ آن به‌صورت موزه است و می‌توان از آنها بازدید کرد. کاخ‌موزه ملت به‌دلیل رنگ سفید نمای آن به کاخ سفید شهرت دارد. در سرسرای طبقه همکف، مجموعه‌ای از سفالینه‌های ایران، از هزاره چهارم پیش از میلاد تا سده هفتم هجری و همچنین کریستال‌هایی از دوره قاجار نگهداری می‌شود. در موزه آب می‌توانید اسناد و مدارک مربوط به آب (مانند دفترچه میراب، وقف‌نامه‌ها)، ابزار و ادوات مربوط به آب (مانند فنجان آبی، ساعت آبی، لوازم حفر چاه و قنات) و تندیس‌های گوناگونی از دانشمندان آب‌شناس و تندیس میراب را ببینید. کاخ موزه سبز، موزه آبکار، موزه خط و کتابت میرعماد، موزه بهزاد، موزه فرشچیان، موزه هنرهای زیبا، موزه مردم‌شناسی، موزه هنر و ملل و موزه نظامی در این مجموعه قرار دارند. علاوه بر کاخ‌های مذکور و چندین ساختمان قدیمی دیگر، تأسیسات و امکانات دیگری همچون سالن‌های مرغداری و گاوداری، موزستان و گلخانه‌های گوناگون، استخرهای مختلف، چشمه‌سار‌ها، زمین‌های تنیس و سالن بولینگ، سینما و آمفی‌تئا‌تر روباز در این مجموعه ۱۱۰ هکتاری وجود دارد.
چطور برویم
این کاخ موزه دیدنی در شمالی‌ترین نقطه تهران قرار گرفته است. باید برای رفتن به این مرکز گردشگری تهران به میدان تجریش بروید و از آنجا وارد خیابان سعدآباد شوید. اگر اهل مترو‌سواری هستید می‌توانید خودتان را به ایستگاه متروی تجریش برسانید. اتوبوس‌های بی‌آرتی خیابان ولیعصر هم شما را به سمت این کاخ موزه دیدنی می‌برند. بزرگراه مدرس و چمران هم راه دسترسی به این مجموعه است.
کاخ موزه‌های نیاوران
خوابگاه ییلاقی
ابتدا به‌عنوان محلی برای پذیرایی میهمانان خارجی درنظر گرفته شده بود، اما هنگام ساخت به محل سکونت محمدرضا پهلوی و خانواده‌اش اختصاص یافت. بنای کاخ نیاوران با مساحتی در حدود ۹هزار مترمربع، در دو طبقه و یک نیم طبقه، شمال شرقی باغ نیاوران را گرفته است. باغ کتیبه‌ها از نمایشگاه‌های دائمی این کاخ است که در آن کتیبه‌ها و سنگ‌نوشته‌هایی از دوران ماد‌ها و بعد از آن وجود دارد. کاخ صاحبقرانیه در سال ۱۳۷۴ مرمت و در اردیبهشت سال ۱۳۷۷ به‌عنوان موزه بازگشایی شد. در طبقه زیرین کاخ صاحبقرانیه فضای حوضخانه با انواع بافته‌های قاجاری، آثار لاکی شامل جعبه‌ها، جلد‌ها، قلمدان‌ها و آثار خوشنویسی، نگارگری و سوخت از هنرمندان نامی ایران در اتاق‌های اطراف این فضا به نمایش گذاشته شده است. کرسی‌خانه با گچبری‌ها و کتیبه‌نگاری‌های چهار طرف دیوار و تابلوی یوسف و زلیخا، یکی از دیدنی‌ترین بخش‌های حوضخانه است. جهان‌نما، کامل‌ترین نامی است که برای نمایش آثار اهدایی به خاندان پهلوی یا خریداری‌شده توسط آنان به بخش غربی کاخ صاحبقرانیه که در دهه 50 برای نگهداری این آثار آماده شده بود، داده شده است. در موزه جهان‌نما آثاری از فرهنگ‌های مختلف جهان در قالب اشیای تاریخی یا اثری هنری از هنرمندانی همچون پیکاسو، دالی، رنوار، گوگن، براک یا آثار هنرمندان ایرانی صاحب سبک همچون پرویز تناولی، حسین زنده‌رودی، سهراب سپهری و بهمن محصص زیر سقف‌های آن کنار هم گردآوری شده‌اند. کوشک احمد شاهی در اواخر دوران قاجار خوابگاه ییلاقی احمدشاه بود و بعد از مرمت پایین دیواره‌هایش، در اردیبهشت۱۳۷۹ گشایش یافت. کار و تلاش در این کاخ‌موزه از ۳۰/۸ صبح شروع می‌شود. در کنار نمایشگاه آثار فرهنگی و صنایع‌دستی، چرخ اتومبیل‌های قدیمی برای گرداندن بازدیدکننده‌ها در محوطه کاخ می‌چرخد. موزه‌ها تا ساعت ۱۸ قابل بازدید است اما ساعت کار محوطه مجموعه تا ۲۱ ادامه دارد.
چطور برویم
مجموعه کاخ‌های نیاوران تقریبا در شمال شرق تهران واقع شده است و دقیقا در میدان نیاوران قرار دارد. دسترسی به بزرگراه امام‌علی(ع) برای اهالی شرق تهران کار سختی نیست، اما ساکنان غرب و مرکز پایتخت می‌توانند از بزرگراه‌هایی مانند رسالت، همت و مدرس برای رسیدن به این بزرگراه استفاده کنند. از بزرگراه امام‌علی(ع) هم به میدان اقدسیه و از آنجا به میدان نیاوران بروید.
این یک گردش کاغذی است در کاخ موزه‌های تهران
درخانه همایونی‌‌های سابق
در همینه زمینه :
