بوی‌ماه مدرسه؟
کلاس اولی‌ها در شرایط غیرحضوری کلاس‌ها، چگونه با مدرسه آشنا می‌شوند؟
نگار حسینخانی_روزنامه نگار
آب... بابا، نان داد و هزار داستان جالب و به یادماندنی از یاد گرفتن و دست‌های خسته از مشق‌های شبانه و دلهره صبح و مدرسه؛ همه و همه به باد رفت. امسال آن شور اول مهر و بوی مخصوصش به مشام هیچ دانش‌آموزی نخواهد رسید. هنوز نمی‌دانیم اول مهر چگونه برگزار خواهد شد. فقط می‌دانیم که دیگر دانش‌آموزی برای جدا شدن از مادرش گریه نمی‌کند، هرچند بی‌شک دیرتر از همسن و سال‌هایش بزرگ می‌شود. دیرتر یاد می‌گیرد و زندگی را آغاز می‌کند. با شرایط به‌وجود آمده، ناشی از شیوع ویروس کرونا، سال تحصیلی جدید با شیوه‌نامه خاصی همراه خواهد شد اما همه نگران کلاس اولی‌ها هستند. براساس این شیوه‌نامه، قرار است آموزش‌های لازم عوامل اجرایی و آموزشی، به‌ویژه به معلمان و مربیان پیش‌دبستانی، برای روش‌های متنوع ارائه خدمت، تا قبل از آغاز سال تحصیلی به اتمام برسد و با هر تغییر وضعیتی، وظایف و نقش‌های جدید مدیریت شود. اما با این حال چه بر سر دانش‌آموزان تازه وارد به مدرسه خواهد آمد؟ ممکن است در وضعیت زرد هم مدارس با حضور دانش‌آموزان و نوآموزان دایر باشد. اما اگر مدارس برپا نشد، سامانه شاد به کمک دانش‌آموزان خواهد آمد؟ چگونه با آن ارتباط برقرار خواهد شد؟ درباره این دغدغه‌ها با زهرا طهماسبی، کارشناس آموزشی صحبت کرده‌ایم.
یادگیری الفبا و دوری معلم از شاگرد
«الفبا را یاد نگرفته»؛ این را مادر پارسا می‌گوید که پسرش سال گذشته کلاس اول بود. او می‌گوید:«سال گذشته با چند بحران روبه‌رو بودیم. به استثنای کرونای اسفندماه، پیش از آن نیز کمبود معلم در این مقطع بچه‌ها را تا آبان‌ماه در مدارس دولتی بدون معلم گذاشت. از آبان تا دی‌ماه با تغییر معلم روبه‌رو بودیم و پس از آن هم تعطیلی‌های دیگر از شهادت سردار قاسم سلیمانی تا بیست‌دوم بهمن‌ماه، عید فطر، آلودگی هوا و.... متأسفانه پسرم مهم‌ترین مقطع تحصیلی خود را در این سال تجربه کرد. پارسا نمی‌تواند درست حروف را بخواند. بسیار نگرانم سال دوم تحصیلی را چطور می‌تواند شروع کند؟» شاید بیشتر نگرانی آنهایی که با بچه‌ها در این سن سر و کار دارند، آموزش کارگروهی و تجربه اجتماعی شدن باشد. اما این فقط رونمای ماجراست. وضعیت برای اولیای کلاس اولی‌ها بغرنج‌تر از آن است که تصور می‌شود.
زهرا طهماسبی، کارشناس آموزش که فرزندش این دوره را، در سال تحصیلی گذشته تجربه کرده است می‌گوید: «بچه‌ها در ورود به مدرسه، ترسی همراهی‌شان می‌کند که با شناخت معلم و همکلام شدن با او در یک فضای مشترک کم‌رنگ‌تر شده و از بین خواهد رفت. حذف این فضا صدمات ناخوشایندی به این تازه دانش‌آموز شده‌ها خواهد زد. همه آن شناخت‌هایی که با ورود به مدرسه، دانش‌آموزان یاد می‌گیرند، در وضعیت فعلی حذف شده است. علاوه بر این فضای خانه نیز کمی استرس‌زا خواهد شد». طهماسبی معتقد است یادگیری حروف کم و بیش توسط خانواده‌ها انجام خواهد شد اما اموری از دست مادران نیز خارج است؛«چطور می‌توان فضای مدرسه را برای کسی که هیچ سابقه ذهنی از آن ندارد به درستی ایجاد کرد؟ بچه‌ها عادت یکجا نشستن را در همین دوره آموزش می‌بینند. حرف نزدن بدون اجازه، احترام به حقوق دیگران و... با محبوس شدن بچه‌ها در خانه آموزش‌هایی است که به تأخیر خواهد افتاد. از طرفی اضطراب بچه‌ها چند برابر خواهد شد».
معلمان، رصدگران مشق و تکالیف
زمان کمی را بچه‌ها در فضای درس زندگی می‌کنند. از سویی آموزش‌های تلویزیون چندان برای همه دانش‌آموزان مناسب نیست. طهماسبی در این‌باره می‌گوید:« بعضی از بچه‌ها به‌خاطر سرعت در انتقال اطلاعات به وسیله تلویزیون و دیگر نرم‌افزارها دچار استرس می‌شوند. زیرا نوع سرعت انتقال این اطلاعات در کلاس بسته به توانایی هر دانش‌آموز توسط معلم رصد شده و روحیات آنها درنظر گرفته می‌شود. درحالی‌که برای آموزش دور در فضاهای دیگر این امکان را ایجاد نکرده و به‌صورت یکسانی ارائه می‌شود. همین امر دانش‌آموزی را که سطح هوشی متفاوتی با همکلاسی‌هایش دارد، درنظر نمی‌گیرد. این امر بیش از هر زمان دیگری وظیفه خانواده‌ها را خطیرتر خواهد کرد». بیش از هر زمان دیگری معلم‌ها در این مقطع آموزگار والدین خواهند بود. آنها در اصل به خانواده می‌آموزند که چطور باید این دروس را برای بچه‌ها تشریح کرد. با این نوع ارتباط با واسطه خانواده چنانچه شرایط مطلوبی داشته باشد، در تلاش خواهد بود که حروف را به شکلی که معلم ارائه می‌کند به فرزندش انتقال دهد. در شمایلی کلی‌تر معلم در اصل رصدگر مشق و تکالیفی است که خانواده به بچه آموزش داده است. این کارشناس آموزشی معتقد است:«معلم بیشتر با تکالیفی روبه‌رو خواهد بود که معلم به پدر و مادر یاد داده تا به فرزندانشان بیاموزند».
قطع بی‌موقع شبکه آموزش
بعضی خانواده‌ها که وضعیت مالی بهتری دارند از بسته‌های آموزشی و کمک آموزشی استفاده می‌کنند. اما نرم‌افزار شاد در این بین چطور می‌تواند به دانش‌آموزان کمک کند؟ طهماسبی می‌گوید که این نرم‌افزار وابسته به خوراکی است که معلم در آن بارگذاری می‌کند؛«متأسفانه دانلود در این نرم‌افزار به‌سختی انجام می‌شود و اتصال به اینترنت از مشکلات اساسی این طرح خواهد بود، زیرا قطع‌شدن بی‌موقع این حوصله را برای آموزش کم و منقطع خواهد کرد. همه این فضای ایجاد شده نه‌تنها نوعی دلزدگی که دلهره‌ای را در بچه‌ها به‌وجود خواهد آورد».
با توجه به شیوع ویروس کرونا کارگروهی و حتی همراهی بچه‌ها با دیگر هم سن‌و سال‌هایشان ممکن نیست. در اصل فضایی انتزاعی شکل خواهد گرفت که یک دانش‌آموز بی‌تجربه باید نه‌تنها آن را درک کند که در این فضا زندگی کند و بیاموزد. درنظر بگیرید به این شکل امتحان دادن را هم اضافه کنیم. طهماسبی می‌گوید:«کم آوردن زمان برای پاسخ به تمام سؤالات، قطع شدن اینترنت و نمره قائل شدن و امتیازدهی در چنین فضایی وضعیت را برای دانش‌آموز بغرنج‌تر خواهد کرد. در کنار این مسئله باید به این هم توجه کرد که آموزش بچه‌ها توسط والدین گاهی با بی‌حوصلگی‌هایی همراه است و همین باعث می‌شود دانش‌آموز فشار بیشتری را تحمل کند. شاید لازم باشد با تداوم این شرایط فکری به حال این مسئله هم کرد که نکات روانشناسی را به خانواده‌ها در انتقال اطلاعات و آموزش‌دهی آموخت». به اعتقاد این کارشناسان آموزش ابتدایی، ما برای سال‌های آتی با مشکلاتی چون عدم‌ارتباط بچه‌ها با محیط‌های بیرون از خانه، همسن و سالان و عدم‌تمرکز و مشارکت روبه‌رو خواهیم شد. از سویی تجربه اضطراب ناشی از این فضا، کودکان را از درس خواندن جدا خواهد کرد.
در همینه زمینه :
