لزوم حضور شهردار در جلسات هیأت دولت

سید محمد بهشتی-معمار و استاد دانشگاه

شرایط و موقعیت تهران با شهر‌های دیگر تفاوت دارد، زیرا پایتخت کشور است و شهرداری تهران و اصولا مدیریت شهری در تهران وظایفی دارد که فراتر از مدیریت امور جاری شهر است. شهردار تهران مسئولیت‌های ملی دارد اما در شهر‌های دیگر مسئولیت شهردار محدود به شهر است. حتی اگر شهر‌های پرجمعیت را درنظر بگیریم، باز هم محدوده این مسئولیت‌ها در داخل شهر جای می‌گیرد، ولی شرایط تهران از این نظر متفاوت است.
در این وضعیت شهردار تهران باید در موقعیت‌هایی که تصمیمات ملی بر مدیریت شهری در تهران سایه می‌اندازد، حضور داشته باشد تا تصمیمات با حضور او به‌صورت سنجیده‌تر اخذ شود.
متأسفانه در قوانین و مقررات عملا تفاوتی بین شهر تهران و شهر‌های دیگر دیده نشده است و فقط به جمعیت زیاد آن توجه می‌شود. درحالی‌که تهران به لحاظ مقیاس مسئولیت‌های ملی متفاوت است. اگر بررسی کنید، می‌بینید که عملکرد نهاد‌های دیگر هم وقتی در تهران یا در شهر‌های دیگر قرار داشته باشند، متفاوت است. مثلا موقعیت یک اداره کل در تهران با همان اداره کل در مرکز یک استان تفاوت دارد، زیرا در تهران تحت‌تأثیر اهمیت و جایگاه وزارتخانه خود قرار دارد. پایتخت بودن این تفاوت را ایجاد می‌کند.
وقتی نهاد‌های کشور تصمیماتی می‌گیرند که سایه ‌آن روی شهر تهران می‌افتد، حق این است که قانونا شهردار هم عضو این گروه تصمیم‌گیر باشد نه اینکه هربار و فقط به اقتضای موضوع از شهردار دعوت کنند. نکته دیگر این است که هر زمان دولت روابط مناسبی با شهرداری داشته، از شهردار در جلسات هیأت دولت دعوت ‌کرده است. باید پرسید به چه استدلالی از شهردار دعوت می‌شد و به همان استدلال باید این کار را تداوم داد. نه اینکه دولت اوقات تلخی خود را به این شکل و به اعتبار اینکه حضور شهردار در قانون تصریح نشده است، نشان دهد. اگر نیاز بود که این کار به شکل قانون هم درآید، خود دولت باید این کار را انجام دهد.
انتقادی که به این مسئله وارد می‌شد، این بود که چرا لزوما حضور مدیران و گفت‌وگوی آنها با یکدیگر باید امور را پیش‌ ببرد و چرا سازمان ادارات ارتباط کافی را تامین نمی‌کنند. باید پاسخ داد که اگر این ملاقات‌ها را کنار بگذاریم، پس باید هیچ جلسه‌ای تشکیل نشود و نظام اداری به شکل خودکار امور را اجرا کند! جلسات امکان دستیابی به تصمیم معقول، مورد توافق و سریع را فراهم می‌کنند. اکنون شاهد هستیم که وقتی مسئولی به بازدید از یک استان یا یک پروژه می‌رود، جلسات متعددی با حضور مسئولان استانی برگزار می‌شود و در آن مدیران سطوح مختلف حضور پیدا می‌کنند تا طرح‌ها را بررسی و نظرات خود را بیان کنند. تصمیم‌گیری‌ها هم به همین همفکری‌ها بستگی دارد. این روشی عملی برای جلوگیری از بروکراسی‌های طولانی اداری و رسیدن به جمع‌بندی‌های نهایی است. به همین دلیل تصور می‌کنم حضور شهردار تهران در جلسات هیأت دولت می‌تواند زمینه همکاری مفید و مؤثر میان ارگان‌ها را فراهم کند.