تئاتر
گره کور تئاتر ایران
بسته‌های حمایتی و اطلاعیه‌های حاوی وعده و وعید نمی‌تواند مشکل این روزهای نمایش را حل کند
فهیمه پناه‌آذر ـ روزنامه نگار
اجراهای نصف و نیمه و آزمون و خطاهای جدید این روزهای استثنایی در تئاتر برای گروه‌های نمایشی که بیش از ۶ماه است که برنامه مدونی برای اجرا ندارند و از آینده کاری خود بی‌خبر هستند، سخت است؛ از یک سو سختی اقتصادی و مضیقه‌های مالی و از سوی دیگر سرنوشت کاری‌شان که با صحنه‌های تئاتر گره خورده است و حالا نمی‌توانند با خیال راحت روی صحنه بروند و مانند هر سال با وجود مشکلات زیاد در حوزه نمایش، حداقل اجرایی داشته باشند و دلشان به حضور مخاطبان خوش باشد.در این میان، مرکز هنرهای نمایشی نیز به‌عنوان متولی تئاتر با تمام کمبودها هزینه‌هایی را همچون کمک‌های بلاعوض یا کمک‌هزینه‌های تئاتر تامین می‌کند، اما آنقدر این تعطیلی به تئاتر و صاحبان تماشاخانه‌ها خسارت وارد کرده که این کمک‌ها هم راه به جایی نبرده و نخواهد برد.
کمک‌هزینه‌هایی که مشوق گروه‌ها نیست
با بازگشایی سالن‌های نمایشی و پروتکل‌های اجرایی، برخی از گروه‌های نمایشی دل به دریا زدند و نمایش‌های خود را اجرا کردند؛ اجراهایی با تعداد روزهای حداکثر ۲۰ روزه که گاهی همین گروه‌ها از ادامه اجرا انصراف دادند و گاهی نیز سختی را به جان خریده و با وجود تماشاگر ناکافی هر شب روی صحنه رفتند. با همه این اوصاف، هر نمایشی که قراردادش در شورای حمایت از آثار نمایشی در این مدت به تصویب رسیده و براساس تقاضای گروه در شورا مطرح و تصویب می‌شد، توانست ۵۰ درصد از مبلغ مصوب شورای حمایت را قبل از شروع دریافت کند و ۵۰درصد دیگر نیز با پایان نمایش به گروه‌ها داده شد. این صحبت‌های مدیران تئاتری است. مبالغی که به‌نظر می‌رسد براساس سالنی که در آن اجرا انجام می‌شود و با پیشنهاد مدیر سالن، مشخص شده و می‌شود.
شناسایی گروه‌هایی که اجرا نداشتند
اما همین حمایت با وجود ویروس کرونا تا کی ادامه داشته و وضعیت گروه‌های نمایشی که اجرایی نداشته یا کارشان متوقف شده و به مرحله اجرا نرسیده به کجا می‌رسد؟ مدیران تئاتر عنوان می‌کنند که این گروه‌ها نیز شناسایی شده و در آینده‌ای نزدیک نوع برنامه حمایتی‌شان نیز مشخص و اعلام می‌شود.
۱۵۰ میلیون تومان برای 18 تماشاخانه
یکی از این حمایت‌ها رقمی است که به تماشاخانه‌دارها داده می‌شود؛ رقمی تا سقف
۳۰۰ میلیون تومان به‌عنوان کمک بلاعوض؛ کمکی که به گفته رئیس انجمن تماشاخانه‌های خصوصی نصف شده و بودنش بدتر از نبودنش است. شاهین چگینی درباره نحوه پرداخت این کمک‌هزینه بلاعوض به همشهری می‌گوید: «قرار بر این بود که مبلغ 300میلیون تومان از محل شورای حمایت به صاحبان تماشاخانه‌ها بدهند. بعد از مدتی اعلام شد که از این مبلغ 50درصد آماده است. با گذشت یک‌ماه از صحبت‌ها، قراردادهایی با مبالغ ۱۰ تا ۴۰ میلیون تومان که بسته به ظرفیت و فعالیت سالن‌ها بود، بسته و در نهایت ۱۵۰ میلیون تومان به ۱۵ تماشاخانه رسید که در این میان چند سالن مانند گندم، همای سعادت و شهرزاد جاماندند که نامه زده شد که 3سالن را نیز اضافه کنند.» وی در ادامه از گله‌مندی انجمن صنفی تماشاخانه‌داران گفت و اینکه ۱۵۰ میلیون تومان برای 18 سالن و آن هم بعد از ۶ماه تعطیلی بسیار کم است.»
کاش قول کمک نمی‌دادند
چگینی در توضیح بیشتر می‌افزاید: «وضعیت مالی تماشاخانه‌ها وخیم است. تماشاخانه‌ها اگر وعده کمک نمی‌گرفتند، تکلیفشان مشخص بود و تصمیمی می‌گرفتند، اما به امید این کمک مالی روزبه‌روز بدهکارتر شدند و منتظر ماندند، اما خبری نشد. به‌نظرم بهتر بود از ابتدا می‌گفتند نیست تا بسیاری که سالن‌ها را اجاره کردند، کاری می‌کردند و تکلیف مشخص می‌شد.» با وجود رقم‌های پایین و برنامه‌های مقطعی مرکز هنرهای نمایشی، حالا مرکز عنوان کرده که برای ظرفیت خالی مانده تماشاخانه‌ها نیز برنامه حمایتی خواهد داشت؛ مرکزی که به‌نظر با وجود هیچ حمایت و بودجه‌ای تئاتر را به دندان گرفته و تلاش در نجات آن دارد.
برنامه‌ای برای ۵۰ درصد از صندلی‌های خالی
مرکز هنرهای نمایشی با توجه به استفاده از 50درصد صندلی‌های سالن‌های نمایشی که یکی از مهم‌ترین چالش‌های گروه‌های نمایشی و مدیران تماشاخانه‌ها برای ازسرگیری فعالیت‌ها بوده و هست، 2برنامه را درنظر گرفته است. در سالن‌های تهران، اداره‌کل هنرهای نمایشی بر مبنای قیمت بلیت ۳۰هزار تومان و براساس تعداد بلیت فروخته‌شده برای هر نمایش بین ۵۰ تا ۷۰درصد عدد به‌دست آمده، از اثر حمایت می‌کند. با توجه به اعلام روابط عمومی مرکز هنرهای نمایشی، از آنجایی که فرایند بلیت‌فروشی براساس شیوه‌نامه‌های بهداشتی اعلام‌شده، فروش بلیت در شرایط مربوط به شیوع ویروس کرونا صرفاً از طریق سایت‌های فروش انجام می‌گیرد و گزارش سایت‌های فروش مبنای تصمیم این اداره‌کل خواهد بود و هماهنگی مربوط به این مسئله از سوی اداره‌کل هنرهای نمایشی با سایت‌های فروش بلیت در تهران انجام خواهد گرفت.
تنها یک‌میلیارد تومان برای تمامی استان‌ها
در دیگر شهرها نیز با توجه به تصمیم معاونت امور هنری مبنی بر انعقاد تفاهمنامه‌های حمایت از فعالیت‌های نمایشی در سال ۹۹، به این تفاهمنامه‌ها مبلغ یک‌میلیارد تومان صرفا برای این امر اضافه خواهد شد. این رقم در اختیار انجمن هنرهای نمایشی استان‌ها قرار خواهد گرفت تا با نظارت ادارات‌کل استان‌ها با توجه به فعالیت‌های انجام‌شده و با درنظر گرفتن میانگین قیمت ۲۰هزار تومان (در شهرهای کوچک‌تر این میانگین با توجه به سابقه قیمت بلیت در یک سال اخیر می‌تواند کمتر- حداقل ۸۰۰۰ تومان- باشد) از گروه‌های نمایشی حمایت شود. البته این طرح تا آذر‌ماه درنظر گرفته شده و اگر اعتبار باشد، برنامه بعد از آذر‌ماه نیز ادامه دارد.
پایان اجراها برای محرم
تماشاخانه‌های تهران اجراهای خود را تا هفتم شهریور‌ماه ادامه می‌دهند. علیرضا حافظی و آرمین جباره‌اصل که این روزها «پزشک نازنین» نیل سایمون را در دیوار چهارم روی صحنه دارند، اجرای نمایش را تا چهارم شهریور به پایان می‌رسانند. در این تماشاخانه «آپارتمان لاله» نیز اجرای خود را از اول شهریور آغاز کرده که این نمایش بعد از 7 روز اجرای خود تعطیل و بار دیگر روی صحنه می‌رود. در تالار مولوی هم «جانکاه» به کارگردانی سعید رسولی تا 5شهریور روی صحنه است. «اسطرلاب» صدرا صباحی هم در مولوی تا 4شهریور روی صحنه است.«اودیسه ۲۰۲۰» به کارگردانی آرش دادگر از ۲۷ مردادماه در تالار چهارسو اجرای خود را آغاز کرده و در تالار
سایه «فقط چهل روزه بودم» از روز جمعه ۲۴ مردادماه اجرای خود را آغاز کرده است. «جوادیه (بیست متری)» به کارگردانی رضا بهرامی همچنان روی صحنه است. در تئاتر مستقل تهران هم نمایش‌های «کروکی» مهدی کوشکی و «کوریولانوس» مصطفی کوشکی اجراهای خود را به پایان می‌رسانند. مجتبی جعفری‌پور هم نمایش «اسب‌های پشت پنجره» را در تماشاخانه ملک به پایان می‌رساند.
بازگشایی ایرانشهر
نزدیک به 200روز از تعطیلی ایرانشهر می‌گذرد و با توجه به این تعطیلی، ایرانشهر اجراهای خود را از سر گرفت؛ البته هم‌اکنون از 2سالن نمایشی این تماشاخانه تنها یک سالن پذیرای نمایش شده است. شامگاه چهارشنبه
۲۹ مردادماه پس از وقفه ۱۸۰ روزه، تماشاخانه ایرانشهر با نمایش «اسموکینگ روم» به نویسندگی مهدی زندیه و کارگردانی سعید زارعی بازگشایی شد.
