نزول بورس متوقف شد؟

روند نزولی شاخص بورس تهران در مبادلات دیروز در شرایطی متوقف شد که هنوز نگرانی‌ها نسبت به‌دنباله‌دار شدن این نزول وجود دارد به‌ویژه آنکه به‌نظر می‌رسد تغییر در متغیرهای پولی و سیاست‌های کلان اقتصادی، آینده بازار سهام را ترسیم خواهد کرد.
به‌گزارش همشهری، روند نزولی شاخص کل بورس تهران که از دوشنبه هفته قبل تا روز یکشنبه هفته جاری منجر به افت 52میلیارد دلاری بازار سهام شد در مبادلات دیروز متوقف شد با این ‌حال هنوز هیچ‌کس به‌طور کامل نمی‌داند آیا این روند نزولی در روزهای آینده تداوم خواهد یافت یا خیر؟
تحلیلگران عوامل مختلفی را در نزول بورس دخیل می‌دانند اما به‌نظر می‌رسد تغییر در متغیرهای پولی یک مؤلفه اساسی در نزول بازار سهام بوده است، به‌ویژه آنکه یکی از دلایل رشد بورس از ابتدای سال تاکنون تحول در همین متغیرها بوده است با این ‌حال هنوز به‌طورقطع نمی‌توان همه دلایل نزول را به‌طور کامل فهرست کرد. اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که افزایش نرخ سود بین‌بانکی از سوی بانک مرکزی که می‌تواند زمینه‌ای برای رشد نرخ سود بانکی باشد یکی از دلایل نزول بازار سهام باشد. به‌طور طبیعی افزایش نرخ سود بانکی می‌تواند منجر به نزول شاخص‌های بازار سهام شود. بانک مرکزی باوجودآنکه از اواخر سال قبل نرخ سود بانکی را کاهش داده بود اما ظرف ماه‌های گذشته در 3نوبت نرخ سود بین‌بانکی را افزایش داده است و این موضوع به بازار سهام پیام داده که احتمالا قرار است در نرخ سود بانکی هم تغییراتی ایجاد شود چراکه این دو از یکدیگر تأثیر می‌پذیرند.

ابهام در راهبرد تغییرهای پولی
باوجود افزایش نرخ سود بین‌بانکی؛ هنوز بحثی در مورد افزایش نرخ سود بانکی مطرح نشده است این موضوع ابهاماتی را ایجاد کرده  اما این گمانه‌زنی‌ها را تقویت کرده است که تحت‌تأثیر رشد نرخ سود بین‌بانکی نرخ سود بانکی هم افزایش خواهد یافت. هم‌اکنون طبق مصوبه شورای پول و اعتبار، سقف نرخ سود علی‌الحساب سپرده‌های سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت عادی 10درصد، سه‌ماهه 12درصد، 6‌ماهه 14درصد، یکساله 16درصد و 2ساله 18درصد است و آخرین خبرها حاکی از آن است که بانک مرکزی فعلا برنامه‌ای برای افزایش سود سپرده‌های بانکی ندارد، بنابراین سقف نرخ سود سپرده‌های بانکی (2ساله) 18درصد باقی خواهد ماند اما باید درنظر گرفت که افزایش نرخ سود بین‌بانکی سیگنالی برای افزایش نرخ سود بانکی است همین موضوع باعث شده است که بازار سهام به این استدلال برسد که احتمالا دست بانک‌ها برای افزایش نرخ سود سپرده‌های غیردیداری تا 22درصد باز گذاشته خواهد شد.
جلال روحی یک کارشناس بازار سرمایه درخصوص شایعه افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی به ۲۲درصد می‌گوید: یکی از اشتباهات رئیس‌کل بانک مرکزی عدم‌شفافیت فحوای کلام درخصوص برنامه‌های آتی در یادداشت اینستاگرامی اخیر بود. او اشاره کرد نرخ سود سپرده بانک‌ها نزد بانک مرکزی یک‌درصد افزایش خواهد یافت و این سبب شد برخی برداشت کنند شبکه بانکی می‌تواند تا ۲۲درصد به سپرده‌های مردم سود بدهد و یکی از دلایل ریزش 2روز اخیر بورس این بود درحالی‌که باید به‌طور شفاف نرخ سود را اعلام می‌کرد.
کامران ندری یک کارشناس پولی و بانکی اما نظر دیگری دارد و می‌گوید: نرخ 22درصد اعلام‌شده نرخ سود سپرده نیست و فقط رقمی است که بانک مرکزی برای سقف نرخ بهره بانکی تعیین کرده است. باید توجه داشت که این دو باهم فرق دارند. نرخ سود سپرده را خود بانک‌ها زیرنظر بانک مرکزی اعلام خواهند کرد. ندری می‌گوید: مردم توجه کنند که این 22درصد نرخ سقف بهره بین‌بانکی و برای جبران کسری بانک‌ها است تا جلوی خلق پول توسط آنان را بگیرد و ربطی به سود سپرده ندارد. برای نرخ سپرده خود بانک‌ها باید تصمیم بگیرند اما هر نرخی که انتخاب می‌کنند باید نتیجه فعالیت‌های آنان باشد. یک کارشناس دیگر بازار سرمایه اما در کل نظر متفاوتی دارد و نقش نرخ سود را چندان دخیل نمی‌داند و می‌گوید: باید توجه داشت که هم‌اکنون ریسک‌های سیستماتیکی به بازار تحمیل می‌شود که بازار هنوز نمی‌داند باید چه واکنشی نشان دهد؛ به‌عنوان‌مثال اثر خبر گشایش اقتصادی به‌احتمال‌زیاد بیشتر از مسئله اوراق سلف نفتی است و احساس می‌کنم بسیاری از خبره‌های بازار به این اخبار حساس شده‌اند. مثلا فکر می‌کنند که دولت در حال توافق خاصی با چین و یا هر کشوری است و یا اینکه بخشی از پول‌های کشور از کره در حال آزاد شدن است و یا هر چیز دیگری که روی پارامترهای اقتصاد کلان تأثیرگذار است ازاین‌رو پول هوشمند بااحتیاط در حال خرید است.
به‌گفته رضا خانکی اگر این اخبار را از بازار کنار بگذاریم، متوجه می‌شویم که اتفاق ویژه‌ای در بازار به‌وقوع نپیوسته و روند بازار روند طبیعی است.

نگرانی نسبت به آینده
به‌نظر می‌رسد چنانچه متغیرهای پولی دچار تغییر شوند دامنه نزول در بازار سهام تداوم یابد و این موضوع با یک اثر دومینووار عمق نزول را در بازار سهام افزایش دهد به‌ویژه آنکه ظرف یک سال گذشته بر تعداد سهامداران غیرحرفه‌ای در بورس اضافه‌شده و این سهامداران با هر تغییر کوچکی بر موج نزول در بازار سهام دامن می‌زنند. در همین رابطه یک عضو شورای‌عالی بورس می‌گوید: سیاستگذاران بازار سرمایه نگران ریزش‌های موقتی بازار نیستند؛ آنچه آنان را نگران می‌کند، رفتارهای هیجانی برخی سهامداران خرد در ایجاد صف‌های فروش بی‌منطق است.
سعید اسلامی بیدگلی توضیح می‌دهد: دریک سال گذشته، سرمایه‌گذاران زیادی وارد بورس شده و منابع مالی خود را وارد بازار سرمایه کرده‌اند. عمده سرمایه‌گذاران به‌ویژه آنها که زودتر وارد بازار شده‌اند به سودهای خوبی هم‌دست یافته‌اند همین موضوع سبب شد تا سرمایه‌گذاران جدیدتر نیز به شوق اینکه ارزش پول خود را از دست ندهند، وارد بازار سرمایه شوند.
او تأکید می‌کند: بااین‌حال بخش مهمی از رفتارهای بازار به‌جای آنکه ناشی از تحلیل‌های بنیادی باشد، ناشی از رفتارهای هیجانی است این اتفاق باعث شده تا تحلیل رفتار بازار به‌خاطر آنکه بر اصول اقتصادی دقیق تکیه ندارد، پیچیده باشد. نه آن زمان که صف‌های خرید چندمیلیونی ایجاد می‌شد و نه حالا که صف‌های فروش بنیادی در این چند روز داشته‌ایم، تحلیل بنیادین اقتصادی ندارد.
عباسعلی حقانی نسب، رئیس هیأت‌مدیره سبدگردان هدف هم به یک موضوع مهم دیگر که می‌تواند به‌صورت دومینو وار میزان نزول بورس را افزایش دهد اشاره می‌کند و می‌گوید: یکی از عوامل مهم و اثرگذار بر روند منفی بازار و فشار عرضه‌ها، ابطال یونیت‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. برای فرار از صف‌های فروش بازار در روزهای منفی، بعضی سرمایه‌گذاران صندوق‌های سرمایه‌گذاری، اقدام به ابطال می‌کنند و نکته اینجا است که مدیر صندوق در پایان هرروز باید درخواست‌های ابطال را بپذیرد و این ابطال‌ها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری را وادار به فروش سهام برای تسویه با فروشندگان می‌کند. او می‌افزاید: در روزهای به‌شدت منفی یا به‌شدت مثبت بازار که بازار در صف خرید یا فروش قفل‌شده، سرمایه‌گذاران اقدام به خرید و یا ابطال یونیت‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌کنند، درواقع منافع سایر سرمایه‌گذاران این صندوق‌ها را در معرض کاهش قرار می‌دهد و این نقطه‌ضعفی است که باید برای اصلاح آن، تدبیری اندیشیده شود.