پایان دور اول فیلمسازی

  سعید مروتی 

با نمایش «لیلی و مجنون» در فروردین۱۳۱۶ فقط در یک سینمای تهران، پرونده فیلمسازی عبدالحسین سپنتا بسته می‌شود. فیلم پرهزینه سپنتا، با برخورد سرد سینماداران مواجه می‌شود و شکست می‌خورد. پیش از آن برخورد بد مأموران دولت با سپنتا به کارگردان دختر لر نشان داده بود که زمامدار ایران آن ناجی افسانه‌ای نیست که در فیلمش از او به تحسین یاد کرده بود. سپنتا شکست خورد و پیش از او بقیه پیشگامان از دور خارج شده بودند چون آوانس اوگانیانس و ابراهیم مرادی، با آن امکانات محدود و فیلم‌های صامت، توان رقابت با فیلم‌های سپنتا را که در هند تولید و در ایران اکران می‌شدند را نداشتند. سال۱۳۱۶ سال پایان رسمی فیلمسازی در ایران بود؛ سالی که سپنتا کوشید صنعت فیلمسازی در ایران را فعال کند ولی همه طرح‌هایش با شکست مواجه شد. سینمای ایران مسئله حکومت نبود. سینما به‌عنوان یکی از مظاهر تمدن به مرور جا افتاده بود ولی می‌شد در سالن‌های تهران و شهرستان‌ها فیلم خارجی اکران کرد و پیش از شروع نمایش فیلم به ترویج آنچه مطلوب حکومت بود پرداخت و سرود ملی پخش کرد و مردم را با آنچه پهلوی اول می‌پسندید آشنایی داد. سال۱۳۱۶ جز عده‌ای معدود و محدود که دست اندر‌کار نخستین تجربه‌های فیلمسازی بودند کسی برای سینمای از دست رفته ایران سینه چاک نکرد؛ سینمایی که آماده می‌شد به خوابی یازده ساله برود.