خیزش مردمی برای توسعه حرا

 سیدمحمد فخار- خبر‌نگار

امسال نهال حرا در ۱۰۰هکتار از سواحل استان هرمزگان کاشته می‌شود و آنطور که مدیرکل اداره منابع طبیعی استان هرمزگان به خبرنگاران اطلاع داده است، طی هفته‌های اخیر جمع‌آوری بذر این گونه دریایی از سوی مردم استان آغاز شده و تا اوایل شهریورماه ادامه دارد، تا کاشت نهال از اواخر مهرماه آغاز شود.

آغاز برداشت بذر
ساکنان شهرهای قشم، بندر خمیر، سیریک، جاسک، بندرلنگه و کولغان بندرعباس با مجوزی که دریافت کردند، بذر درختان حرا را برداشت و نهال تولید می‌کنند. امید ذاکری، مدیرکل منابع طبیعی هرمزگان در جمع خبرنگاران گفته است، نهال‌ها پس از رشد تا ارتفاع ۲۰ تا ۳۰سانتی متر برای کاشت به سواحل، دهانه رودخانه و محل جزر و مد دریا منتقل می‌شوند. درختان حرا از گونه‌های درختان دریایی شناور در سواحل خلیج‌فارس، زیستگاه مهمی برای آبزیان، بی‌مهرگان و پرندگان است و نقش مهمی در حفظ اکوسیستم دریایی دارد. طرح تولید و کشت نهال حرا از سال۷۰ در هرمزگان آغاز شد. جنگل‌های دریایی حرا از اول خرداد به‌مدت یک‌ماه، گل‌های خوشه‌ای زرد رنگ می‌دهند و از آخر مرداد بذر آن برای تولید نهال از این درختان با مشارکت مردم بومی ساحل‌نشین،  برداشت می‌شود. وسعت جنگل‌های حرا و چندل در استان هرمزگان از شرق استان در جاسک شروع و تا غرب استان که شامل جنگل‌های حرا در بندرخمیر می‌شود ادامه دارد. بذر و نهال حرا نیازمند مراقبت‌های ویژه است و بعد از 4ماه که در نهالستان مستقر شد به عرصه و محل کاشت منتقل می‌شود. کشت آن هم ویژگی خاص دارد. یک‌سوم نهال حرا باید بیرون از مخزن کاشت باشد. این نهال به‌شدت نسبت به نور شدید حساس است و حتما باید بذر آن در شرایط سایه کشت و نگهداری شود.

اهمیت جنگل‌های حرا
جنگل‌های مانگرو یکی از ذخایر خدادادی جنوب کشور است و طی 30سال اخیر، بیش از ۱۰میلیون اصله نهال حرا در سراسر هرمزگان کشت شده است. البته وسعت درختان از بین‌رفته طی این دهه هنوز برآورد نشده، اما لکه‌های نفتی بزرگ‌ترین تهدید برای جنگل حرا در ایران هستند.
در کشور عمان و امارات در خورهای مصنوعی جنگل‌های حرا کاشته شده و در سایت پرورش میگو سایه خوش در خورهای خروجی حرا کاشته شد که بسیار موفقیت‌آمیز بود. جنگل‌های حرا در هرمزگان تاکنون موجب ایجاد کانون تنوع زیستی شده است، زیستگاه انواع آبزیان شده و آلودگی موجود در آب و خاک را نیز به‌خود جذب کرده است. این جنگل‌ بر خاک‌های لجنی ناشی از رسوب خاک‌های حاصل از فرسایش سواحل رشد می‌کند و با جزر و مد آب در دریا شناور می‌شود. این ویژگی راز شگفتی جنگل‌های اسطوره‌ای حراست.
براساس اعلام سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، استان هرمزگان با سطح بیش از ۲۰هزار هکتار، بیشترین سطح جنگل‌های حرای کشور را دارد. این جنگل‌ها زیستگاه پرندگان، حشرات، ماهیان دو‌کفه‌ای‌ها و محلی امن برای تخم‌ریزی آبزیان به‌ویژه میگو است. به‌طوری‌که ۵۰درصد از آبزیان خلیج‌فارس و دریای عمان در جنگل‌های حرا تخم‌ریزی می‌کنند.

ظرفیت ژئوپارک قشم
جنگل‌های حرا در قشم ۲۴۰۰هکتار مساحت دارند. این درختان زیبا در میان آب‌های شور شکل گرفته‌اند تا شگفتی خاص این گوشه از ایران باشند. این منطقه حفاظت شده ۱۷ژانویه سال۱۹۷۷ از طرف سازمان یونسکو با عنوان ذخیره‌گاه زیست کره در فهرست جهانی قرار گرفت. اما هنوز این منطقه و جنگل‌های حرای جنوب کشور در فهرست میراث طبیعی یونسکو ثبت نشده و سازمان جنگل‌ها و محیط‌زیست برای ثبت آن تلاش می‌کند. ژئوپارک قشم با انبوه مانگروهای خود، در استان هرمزگان به‌عنوان نخستین و تنها ژئوپارک خاورمیانه محسوب می‌شود که عضو شبکه جهانی ژئوپارک‌ها شد. این پارک یکی از ارزشمندترین منابع گردشگری طبیعی کشور محسوب می‌شود. ژئوپارک‌ها، پارک‌های زمین‌شناسی هستند و به سرزمین‌هایی اطلاق می‌شود که پدیده زمین‌شناسی بی‌همتا و تاریخچه تکامل زمین‌شناسی مشخصی دارند و از نظر طبیعی، باستان‌شناسی و فرهنگی نیز جایگاه ویژه دارند. هم‌اکنون در شبکه جهانی ژئوپارک‌ها، قشم در کنار ژئوپارک تینینگ چین و ژئوپارک‌های استروبلم فرانسه، ولکانیفل آلمان، نوردلیچر آلمان، پسیلوریتیس یونان، لسووس یونان و مدونیه ایتالیا از مهم‌ترین ژئوپارک‌های جهانی هستند. بدین‌ترتیب توسعه جنگل‌های حرا در این جزیره، اقدامی حیاتی برای تمدید ارزش‌های گردشگری طبیعی کشور و البته مهم‌تر از آن احیای زیست‌بوم جزیره قشم است که باید به دقت و وسعت بیشتر تداوم داشته باشد.