افسانه‌های یک پل

سعید برآبادی  
 
در میان سازه‌های مهندسی آن روزگار، یک شاهکار و یک استثنا به‌شمار می‌رود؛ شاهکاری در معماری و طراحی سازه و استثنایی در ساخت پل بدون استفاده از مصالح معمول آن زمان. پل ورسک مهم‌ترین سازه راه‌آهن کشور در ارتفاع 110متری دره 2کوه عظیم و سخت‌گذر عباس‌آباد و به‌دست یک مهندس عمران اتریشی ساخته و در 1315 از آن رونمایی شد. چندین و چند داستان و افسانه حول محور این سازه عظیم شکل گرفته که هنوز درباره درستی یا نادرستی آن، گمانه‌زنی‌ها ادامه دارد اما معروف‌ترین آنها همان است که در روز افتتاح، رضاشاه که خود سوار بر قطار می‌خواسته با عبور از پل ورسک به زادگاهش برود، دستور داده که مهندس سازه پل به همراه خانواده‌اش زیر پل بمانند تا اگر اتفاقی برای او افتاد، آنها نیز از بین بروند. این داستان چندان داستان غلطی هم نیست چرا که براساس پژوهش‌های پیمان صدفی در کتاب «افسانه مهندس ورسک»، خانه این سازنده پل، درست زیر همین سازه قرار داشته است. لادیسلاوس فون رابسویچ که به او مهندس ورسک هم می‌گویند، شخصیت عجیبی داشته است؛ مهندس سازه‌ای توانمند و دقیق و نقاشی فروتن و گمنام. شاید به همین‌خاطر است که او خانه خود را زیر پل و نزدیک خوابگاه کارگران پل ورسک می‌سازد تا کار ساخت این پل هر چه سریع‌تر پیش برود و در نهایت نیز در کمتر از 2سال آن را افتتاح می‌کند. داستان دوم این پل مربوط به نقش‌اش در جنگ جهانی اول است؛ آیا این پل توانسته نقشه جهان را در حوالی همان سال‌ها تغییر دهد. بله! پل ورسک که در کتاب گینس هم ثبت شده، توانسته به‌عنوان پل پیروزی، نقش پررنگی در حوادث آن جنگ تلخ جهانی داشته باشد.