احتمال کاهش نرخ حبوبات از مهر ماه

حذف ارز دولتی واردات و مشکلات تولید داخل زمینه کاهش واردات و افزایش قیمت برخی انواع حبوبات و حذف این اقلام از سبد مصرفی خانوارهای کم‌درآمد را فراهم کرده است. با عبدالله حقیقت، نایب‌رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی گفت‌وگو کرده‌ایم.

وضعیت کنونی بازار حبوبات چگونه است؟
گرانی حبوبات از اواسط اسفند‌ماه سال گذشته و با جایگزینی ارز نیمایی به جای ارز 4200تومانی واردات این اقلام آغاز شد. در ادامه شیوع کرونا و مشکلات تخصیص ارز، دپوی کالاهای وارداتی در گمرکات، کاهش مبادلات تجاری و فرصت‌طلبی و سودجویی برخی افراد، زمینه کمبود و گرانی بیشتر این اقلام در بازار شب عید و سپس اردیبهشت‌ماه امسال را فراهم کرد. وارد‌کنندگان تأخیر در ترخیص حبوبات وارداتی از گمرکات به‌دلیل تغییر مبنای ارز تخصیص یافته را عامل اصلی نابسامانی بازار این اقلام قلمداد می‌کنند. اما طی یکی دو هفته اخیر نرخ عمده‌فروشی برخی انواع حبوبات کم‌مصرف روند نزولی به‌خود گرفته است، گرچه نرخ خرده‌فروشی انواع حبوبات در سطح شهر و فروشگاه‌های زنجیره‌ای همچنان بالا مانده است. با این شرایط بیشترین افزایش قیمت حبوبات مربوط به اقلامی مانند عدس، لپه نخود، لوبیاچیتی و لوبیا قرمز بوده است.
تأثیر این افزایش قیمت‌ها بر تقاضای بازار چگونه بوده است؟
واقعیت آن است که اکنون بازار حبوبات با رکود تورمی مواجه شده است. از یک سو هر ساله در فصل تابستان بازار حبوبات کساد می‌شود و از سوی دیگر کاهش ارزش پول ملی با گرانی دلار، کاهش درآمد و افت قدرت خرید مردم موجب شده است تا تقاضا برای انواع حبوبات در بازار کمتر شود. گرچه میزان درآمد برخی اقشار افزایش 20درصدی داشته اما با شیوع کرونا، کسب و کار و درآمد برخی افراد به‌شدت کاهش یافته است. امیدواریم با توجه به وضعیت مناسب بارش‌ها و کشت حبوبات، عرضه تدریجی محصولات تولید داخل به بازار از فصل پاییز و قطع ‌وابستگی نرخ حبوبات به قیمت دلار، شاهد رشد عرضه و بهبود شرایط بازار این اقلام باشیم. همچنین باید تأثیر قیمت‌های جهانی حبوبات در قیمت تمام‌شده و عرضه حبوبات در بازار داخلی را مدنظر قرار داد.

سهم کاهش تولید داخل از گرانی اخیر حبوبات چقدر بوده است؟
اغلب حبوباتی که تا‌کنون در بازار عرضه شده مربوط به محصولات تولیدی سال گذشته بوده و هنوز حبوبات امسال به بازار عرضه نشده است. علاوه بر آن مشکلات تخصیص ارز و تامین و واردات حبوبات نیز زمینه کمبود و گرانی این اقلام را فراهم کرده است. اغلب نخود مورد نیاز برای تولید لپه وارداتی است که در آذرشهر به لپه تبدیل می‌شود اما در داخل کشور نیز نخود مورد نیاز برای تولید لپه کشت می‌شود که کیفیت برخی اقلام تولید داخل چندان مناسب نیست. با وجود این اگر مشکل غیرمنتظره‌ای مانند تغییرات شدید جوی و گرمای بیش از حد هوا ایجاد نشود، با عرضه حبوبات تولید داخل از مهر‌ماه امسال، شاهد سیر نزولی قیمت این اقلام در بازار خرده‌فروشی خواهیم بود.

چه میزان از نیاز بازار حبوبات با واردات تامین می‌شود؟
آمار دقیقی از میزان وابستگی کشور به واردات حبوبات در دست نیست اما اکنون در زمینه تامین حبوبات خودکفا نبوده و هنوز هم در برخی اقلام مانند عدس نیازمند واردات هستیم. بیشترین مصرف حبوبات در کشور مربوط به عدس، لپه، لوبیاچیتی، لوبیا قرمز و نخود است و میزان مصرف اقلامی مانند لوبیا چشم بلبلی یا دال عدس کمتر است. قبلا در زمینه تولیدعدس خودکفا بودیم اما تخصیص ارز دولتی به واردات حبوبات موجب شد تا واردکنندگان عدس و برخی اقلام دیگر را با قیمت پایین‌تر نسبت به محصولات تولید داخل وارد و در بازار عرضه کنند. با این روند تولید حبوبات برای کشاورزان صرفه اقتصادی لازم را نداشت و این امر موجب کاهش تولید اقلامی مانند عدس و وابستگی بیشتر به واردات آن شد.