سومالی؛ قربانی بزرگ حج محدود

اگر امسال یک سال عادی بود، نزدیک به 2میلیون نفر به مکه می‌رفتند تا مراسم حج را بجا بیاورند، اما کرونا آرزوی میلیون‌ها  زائر را ویران کرد و حج امسال، با تنهاحدود 1000نفر برگزار شد. 
به گزارش واشنگتن‌پست، علاوه بر میلیون‌ها زائر دلشکسته، کرونا آرزوی صدها هزار دامدار، تاجر و صادرکننده را که میلیون‌ها گاو، گوسفند، شتر و بز برای قربانی در حج به عربستان صادر می‌کردند را هم تیره کرده است.
کاهش یکباره تقاضا برای واردات، در سومالی، جایی که دامداران سه‌چهارم صادرات کل کشور را تشکیل می‌دهند، ویران‌کننده است. از این میزان صادرات، 70درصد آن در ماه‌های منتهی به حج صرفا به عربستان سعودی فرستاده می‌شود و به آسانی می‌توان حدس زد که برگزاری محدود حج، چه عواقبی برای مردم این کشور دارد. به‌عبارت دقیق‌تر، آنطور که بانک جهانی پیش‌بینی کرده است، صادرات دامداران سومالی، امسال 50درصد کاهش خواهد داشت.
عبدی‌عمر حشی، 52ساله و پدر 8 فرزند درباره وضعیت صادرات دامداران می‌گوید: «ما دستمان را پیش خدا دراز کرده‌ایم و دعا می‌کنیم که نفرین را از ما دور کند.» او اخیرا احشامش را بار کامیون کرده بود و نزدیک به 1000کیلومتر از مرکز سومالی به بندر بوسائو، جایی که صادرات از آن انجام می‌شود، سفر کرد، اما وقتی که به این بندر رسید، با واقعیت تلخی مواجه شد؛«وقتی که به آنجا رسیدیم، کسی حیوانات ما را نمی‌خرید. مجبور شدیم همه آنها را به خانه برگردانیم.»
حشی می‌گوید که امسال 50هزار دلار، یعنی تمام پس‌اندازش را از دست داده است.
این تغییر بزرگ، پیامدهای وحشتناکی برای دامداران سومالی، به‌خصوص قشر فقیرتر آن داشته است. فروش دام حدود 60درصد درآمد بیشتر خانوارهای کشور را تامین می‌کند. این درآمد، در کشوری که بیشتر مردم آن در مناطق دوردست زندگی می‌کنند، ‌بسیار حیاتی است و مردم در شمال کشور در منطقه پانتلند بیشتر از دیگران به آن نیاز دارند.
حسین‌محمود شیخ‌حسین، وزیر دامداری سومالی درباره اهمیت موسم حج در زندگی دامداران کشورش می‌گوید: «فصل حج برای ما حیاتی و ضروری است.» 
دامداران سومالی، علاوه بر احشام مورد نیاز برای عید قربان، مسئول تامین غذای حجاج در روزهای منتهی به عید قربان نیز هستند. با این حال، این عید قربان و مراسم قربانی کردن است که تأثیر عمیقی بر زندگی آنها دارد.
بسیاری از مردم سومالی وام می‌گیرند تا گله‌هایشان را بزرگ‌تر کنند. منبع اصلی آنها برای بازپرداخت این وام‌ها، درآمدی است که از حج نصیب‌شان می‌شود. حالا بسیاری از آنها به‌خاطر برگزاری محدود مراسم حج، در قرض فرورفته‌اند و درآمد بلند‌مدت‌شان با خطر مواجه است.
احمد خلیف، رئیس سازمان غیردولتی «اقدام علیه گرسنگی» می‌گوید: «این موقع از سال معمولا وقتی بود که دامداران و فعالان این بخش، به‌راحتی بدهی‌هایشان را پرداخت می‌کردند، اما گشایشی که آنها انتظار داشتند، به یک بن‌بست تبدیل شده است.» سازمانی که خلیف مدیریت آن را بر‌عهده دارد پیش‌بینی کرده که کاهش صادرات احشام سومالی به کاهش شدید امنیت غذایی در این کشور منجر خواهد شد.
بسیاری از دامداران ابتدای سال وام گرفته‌اند. فصل صادرات در سومالی، معمولا 2ماه زودتر از فصل حج شروع می‌شود. امسال این فصل از ‌ماه مه (بهار)‌ شروع شده بود.
عبدالله احمد که بیش از 3دهه می‌شود که به خرید و فروش دام زنده مشغول است، یکی از افرادی است که به‌شدت از شیوع کرونا، متضرر شده است؛ «این تراژدی، این ویروس، درست وقتی گرفتارمان کرد که در آستانه شروع صادرات بودیم. من باید چند تکه از زمین‌ها و تعداد زیادی از حیواناتم را بفروشم تا بتوانم چرخ زندگی‌ام را بچرخانم و فرزندانم را در مدرسه نگه دارم.»
گروه بین‌المللی «اقدام علیه گرسنگی» گزارش داده که قیمت احشام در سومالی به‌شدت کاهش پیدا کرده است. بر این اساس، قیمت شتر از 1000دلار برای هر نفر به 500دلار رسیده است. قیمت گاو و بز هم نصف شده است. این کاهش شدید قیمت، به همه، از چوپان‌ها گرفته تا دلالان و صادرکنندگان آسیب وارد می‌کند.
خلیف می‌گوید: «این وضعیت بر کل کشور تأثیر می‌گذارد؛ از نرخ ارز و از کاهش شدید مالیات گرفته تا کاهش ارزش پول و افزایش تورم. اثرات کاهش صادرات واقعا تکان‌دهنده است و همه در هر جایی آسیب می‌بینند.»
اقتصاد سومالی، بعد از دهه‌ها درگیری و ناآرامی سیاسی در وضعیت وخیمی قرار دارد. عوامل طبیعی مانند چرخه‌های خشکسالی و سیل و حالا همه‌گیری کرونا و بسته شدن مرز‌ها، ثبات اقتصادی در این کشور را از بین برده است.
ایسه موسه 55ساله و گله‌دار در منطقه پانتلند که 16فرزند دارد، می‌گوید: «زندگی ما به بازار دام وابسته است. من حالا برای اینکه در سفره غذا بگذارم به‌دنبال وام هستم.»
از آنجا که سومالیایی‌ها وابستگی زیادی به دامداری دارند، قدرت خرید مردم هم در سراسر کشور کاهش یافته و باعث سقوط اقتصادی بیشتر مردم شده است. هرچند قیمت گوشت به یکباره پایین آمده، افرادی که مشغول به تربیت احشام هستند، توانایی خرید ندارند. بسیاری از آنها از همین حالا احشام خود را برای سال آینده نگه می‌دارند، به این امید که حج در سال2021 بازگردد.
حشی می‌گوید: «تصور کنید که قرار بود حیوان صادر کنید تا سودی به‌دست آورید، اما به یکباره در چنان فقری فرومی‌روید که ممکن است به کمپ‌های پناهجویان بروید و برای غذای رایگان صف بکشید.»