تأثیر خودتحریمی بر افت صادرات فرش
صادرات فرش دستباف ایران در 2 سال اخیر کاهش بسیار شدیدی داشته و به‌نظر می‌رسد فرش ایران در عرصه بین‌المللی از دوران طلایی خود فاصله گرفته است. کارشناسان دلایلی از قبیل افزایش نرخ ارز که منجر به گرانی مواد اولیه تولید شده، افزایش دستمزد بافندگان و البته تحریم را در کاهش صادرات مؤثر می‌دانند. از این سه، گرانی مواد اولیه و افزایش حقوق بافندگان، به‌طور مستقیم به حوزه تولید برمی‌گردد و شرایط تولیدکنندگان را در مرکز توجه قرار می‌دهد. با محمدعلی زرینه‌کفش، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان، بافندگان و حرفه های وابسته به فرش دستباف گفت‌وگو کرده ایم.
در شرایط عادی چه میزان از تولید فرش دستباف کشور صادر می‌شود؟
گرچه گفته می‌شود که 80درصد میزان تولید سالانه فرش دستباف کشور صادر می‌شود اما واقعیت این است که هیچ‌گاه ما آمار دقیقی از میزان تولید سالانه فرش کشور نداشته‌ایم و نداریم، به همین دلیل آمارهای صادراتی که براساس درصدی از تولید بیان شود، صحیح و قابل اطمینان نیست. دلیل نبود آمار دقیق از تولید این است که بخشی از فرش‌های تولیدی کشور به‌صورت کارگاهی تولید نمی‌شود و شناسنامه ندارد. برای احصای آمار دقیق تولید باید دارهای قالی در همه منازل شناسه‌دار و براساس آن قالی‌بافان بیمه شوند. داشتن آمار دقیق تولید، باعث افزایش توان مدیریت تولید فرش در کشور می‌شود، به این معنی که بافندگان برای بهبود کیفیت تولید و انتخاب طرح و نقش‌هایی با قابلیت بالای صادراتی مشاوره و راهنمایی می‌شوند و به جایی می‌رسیم که فرش ایران در هیچ بازاری بدون مشتری نماند.
دلایل کاهش صادرات فرش دستباف ایران را چه می‌دانید؟
پارسال کل صادرات فرش دستباف ایران 70میلیون دلار بود که 20میلیون دلار آن صادرات چمدانی و 50میلیون صادرات گمرکی بوده است. این آمار بسیار ضعیف و در حد فاجعه است، اما دلیل کاهش صادرات تنها تحریم یا کرونا نبوده است. صادرکنندگان ما با مسایلی مثل خودتحریمی و مشکلات قانونگذاری مواجهند. مدت‌زمان شش ماهه‌ای که برای صادرات تعیین شده دست صادرکنندگان را بسته و آنها مجبورند به هر صورت فرش را بفروشند و ارز حاصل از فروش را به‌صورت نیمایی به بانک مرکزی برگردانند. متأسفانه قانونگذار به این موضوع توجه نداشته که شاید فرش در مدت 6ماه فروش نرفت یا خریدار با فروشنده توافق کرد که یک‌سال بعد هزینه را بپردازد. اگر این مشکلات و چالش‌های داخلی حل شود رونق به صادرات برمی‌گردد. آنچه باید مورد توجه قرار گیرد این است که هزینه تولید فرش در کشور از رشد 5 تا 6برابری قیمت دلار تأثیر پذیرفته اما قیمت آن 5یا6برابر نشده و نهایتا دوبرابر شده است. افزایش تعرفه واردات ابریشم و گرانی دیگر مواداولیه وارداتی بر قیمت نهایی فرش تأثیرگذار بوده و در 6ماه آینده تأثیر بیشتری خواهد گذاشت.
کاهش صادرات فرش تا چه حد بر میزان تولید و بازار داخلی تأثیرگذار بوده است؟
روند صادرات فرش بر تولید اثرگذار است اما آنچه در سال‌های اخیر بسیار فراتر از میزان صادرات بر افت تولید اثر داشته، نبود بیمه قالی‌بافی است. افت صادرات البته مانع افزایش قیمت فرش در بازار داخلی شده و این موضوع انگیزه و به تبع آن میزان تولید را کاهش داده ولی بر میزان استقبال داخلی تأثیری نداشته است، کمااینکه سال گذشته که کل صادرات 70میلیون دلار بود، حدود20میلیون آن چمدانی بود و این یعنی شهروندان فرش را خریداری کرده‌اند. اما از آنجا که کل ابریشم مورد استفاده در تولید فرش با واردات تامین می‌شود، افزایش قیمت ارز از یک سو و افزایش تعرفه واردات از سوی دیگر قطعا قیمت فرش را افزایش خواهد داد و در این صورت خرید هم کاهش می‌یابد. قیمت ابریشم از هر کیلو 600 تا 700هزار تومان، به یک‌میلیون و 500هزار تومان رسیده و این تنها تأثیر افزایش نرخ دلار است، آثار افزایش تعرفه واردات هم به‌زودی خود را نشان خواهد داد.