نابسامانی بیمه بزرگ‌ترین معضل کارگران فصلی

فتح‌الله عیسوند | عضو هیأت اجرایی خانه کارگر :

«بیمه» مسئله اصلی و مهم کارگران فصلی است، از هر مطالبه دیگری برای این افراد حیاتی‌تر؛ موضوعی که بارها برای این دسته از کارگران در وزارت کار و سازمان تامین اجتماعی پیگیری شد و سرانجام 5 سال پیش به بار نشست و در یک گستره بزرگی کارگران فصلی را بیمه کردند و همه‌‌چیز خوب پیش رفت تا بالاخره نقص قوانین در این‌باره نمایان و باعث شد سال به سال از تعداد افراد تحت پوشش کاسته شود و باز هم همه‌‌چیز به نقطه اول بازگردد.

از طرفی سازمان تامین اجتماعی بعد از یک سال از اجرای بیمه کارگران فصلی مدعی شد که سرکشی مأموران ما نشان می‌دهد که بسیاری از این افراد در محل کار حضور ندارند و طبق قانون نمی‌توان برای آنها بیمه‌ای رد کرد. از سوی دیگر کارگران فصلی عنوان می‌کردند که روش کار آنها از همان ابتدا روشن بوده و بیکاری جزئی از فرایند فعالیت آنهاست و اگر کارگر دائم بودند که از اساس مشکلی نبود که حرف آنها هم منطقی است‌؛ مسئله قابل مناقشه‌ای که باید کارشناسان وزارت کار بنشینند و برای آن راه‌حلی پیدا کنند تا هم تامین اجتماعی به‌عنوان نهادی که مشکلات فراوانی دارد، متضرر نشود و هم کارگران فصلی آسیب نبینند. در واقع مسئله بیمه کارگران فصلی از همان ابتدا به دلایل شرایط سخت و امنیت کاری نامناسب، مطابق میل سازمان تامین اجتماعی نبود و تنها براساس فرمان وزارت کار آن را آغاز کرد و همان زمان هم پیش‌بینی ما این بود که چون مطالعه دقیق و کارشناسی روی آن انجام نشده، در ادامه کار با مشکل مواجه شود. حالا هم پیشنهاد ما این است که مسئولان وزارت کار با حضور اعضای اتحادیه کارگران فصلی با سازمان تامین اجتماعی جلساتی را برگزار و ایده‌های خود را برای مسئله بیمه مطرح کنند. پیشنهاد خانه کارگر و انجمن اسلامی کار هم برای این دسته از کارگران این است که حداقل نیمی از سال برای آنها بیمه رد شود تا حداقل حقوقشان تضییع نشود.

موضوع دیگری که کارگران فصلی از قدیم تا به الان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، فعالیت کارگران مهاجر غیرمجاز در ایران است که قانون برای جلوگیری از آن، جریمه برای کارفرما را پیش‌بینی کرده که البته چون نظارت دقیقی بر آن نمی‌شود، بازدارنده نیست و همچنان شاهد هستیم که کارفرماها به‌خصوص در بخش ساختمان‌سازی‌ از کارگران مهاجر و حتی غیرمجاز استفاده می‌کنند و بعضا حق و حقوق همان کارگران را هم تضییع می‌کنند.

این موضوع را باید نهادهایی همچون وزارت کار با جدیت دنبال کند و هرچه زودتر جلوی این فرایند غلط و ضد‌کارگری را با اهرم دقیق رصد و نظارت بگیرند چون باعث آسیب‌های جدی در صنف کارگران فصلی شده و این موضوع تبعات اجتماعی خوبی برای کشور نخواهد داشت و همچنین موجب نزاع بین کارگران خودمان و کارگران مهاجر خواهد شد که تصویر بین‌المللی خوبی را از ایران به‌جا نمی‌گذارد.

حمایت ما از این کارگران باید جدی و همه‌جانبه باشد و نباید کاری کنیم که آنها احساس بی‌پناهی و نبود پشتوانه قوی و محکم داشته باشند، البته در این زمینه فرهنگسازی در بین کارفرمایان هم بسیار مهم است، آنها باید بدانند که استفاده از کارگر ایرانی اگر موجب هزینه‌هایی مثل بیمه و تامین امنیت کار می‌شود که البته قانونی و منطقی است اما در عوض آنها به تولید و اشتغال نیروی انسانی داخلی کمک کرده‌اند و در جهت امنیت اجتماعی و اقتصادی گام مؤثری برداشته‌اند و استفاده از کارگر مهاجر غیرمجاز شاید باعث ارزان تمام شدن کار شود اما قطعا تبعات بلندمدتی در اقتصاد کشور دارد که جبران آن آسان نخواهد بود.

همچنین باید از موقعیت ایجاد شده در فضای مجازی به نفع این کارگران استفاده شود، باید ایده‌پردازان، استارتاپ‌هایی را برای کارگران فصلی که بسیاری از آنها در مشاغل خود متخصص و دارای مهارت و تجربه طولانی هستند نیز ایجاد کنند تا دسترسی کارفرمایان به آنها سریع‌تر و بدون واسطه باشد و دیگر نیازی نباشد که آنها هر روز در گرمای تابستان و سرمای زمستان در میادین اصلی شهر حضور پیدا کنند. اتفاق خوبی که اخیرا برای برخی از گروه‌ها مثل کارگران نظافت ساختمان و مسافربرها رخ داد و به نتایج خوبی رسید و میزان دسترسی آنها به شغل بیشتر شد و استرس روحی و روانی ناشی از پیدا کردن کار را کاهش داد.

کارگران فصلی هم‌اکنون دارای اتحادیه هم هستند، ایجاد این اتحادیه قدم مثبتی برای ساماندهی حقوقی و صنفی آنهاست که باید خود اعضا آن را تقویت کنند و مطالباتشان را از همان طریق دنبال کنند و نباید اجازه دهند این اتحادیه به‌دلیل بی‌توجهی و عدم‌مشارکت آنها از بین برود.