بازارها برای بانک‌ها

کشاکش‌های نرخ سود بانکی در ایران سال‌هاست ادامه دارد. به جز سال‌های 95 تا 97، تقریبا در هیچ دو سالی نرخ سود بانکی در ایران مانند هم نبوده و مصوبات برای تغییر نرخ سود در یک سال گاهی بیش از 3بار ابلاغ شده است. در شرایطی که با تورم بیش از 40درصد، دلار بیش از 20هزارتومان و تحریم‌های همه‌جانبه دست‌و‌پنجه نرم‌می‌کنیم،‌ نرخ سود بانکی این روزها بعد از یک رفت‌و‌برگشت به 18درصد رسیده است. در روزهای پایانی اردیبهشت‌ماه، شورای‌عالی بانک‌ها و مؤسسات اعتباری تصمیم گرفت، سپرده بانکی بلندمدت را از اول اردیبهشت۹۹ با سود بیشتر از نرخ ۱۵ درصد افتتاح نکند؛ کاهش نرخ سودی که اتفاق جدیدی نبود و ریشه در مصوبه سال95 داشت؛ مصوبه‌ای که بانک‌ها به شیوه‌های مختلف آن را در نهایت اجرا نمی‌کردند. آنچه در فروردین99 اتفاق افتاد تأکید بیشتر بانک‌ها و الزام رعایت کاهش نرخ سود بود. بر این اساس بانک‌ها ملزم شدند که به حساب‌های بلندمدت بیشتر از 15درصد و حساب‌های کوتاه‌مدت هم بیشتر از 8درصد سود پرداخت نکنند. این الزام اما یک‌ماه هم دوام نیاورد و دوباره نرخ سود بانکی به وسیله انتشار اوراق 18درصدی به سبد سپرده‌گذاران بانکی برگشت؛ تورم و نگرانی از مدیریت نقدینگی در اقتصاد خسته ایران دوباره کار خودش را کرد. نحوه گردش سرمایه شخصی دغدغه‌ای همیشگی برای دارندگان سرمایه خرد و کلان محسوب می‌شود. کاهش مدام نرخ سود بانکی در شرایطی که بورس رشدی اغواکننده دارد، ممکن است تصمیم بسیاری از سرمایه‌داران را تحت‌تأثیر قرار دهد.

سوابق  سود بانکی
   در فاصله سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۲ تعیین نرخ سود بانکی در اختیار بانک‌ها قرار‌گرفت.
   در حد فاصل سال90 تا 92، سود بانکی با نرخی بین 7 تا ۲۰درصد اعمال می‌شد؛ نرخ‌هایی که چندان در بانک‌ها اجرایی نشد و در نتیجه رقابت مخرب بانک‌ها و مؤسسات مالی اعتباری غیرمجاز، نرخ‌های بیش از ۳۰ درصد هم در برخی بانک‌ها و مؤسسات ارائه شد.
   از سال۱۳۹۳ مدیریت و کاهش نرخ سود‌بانکی در دستور کار بانک‌مرکزی قرار گرفت.
   در راستای متناسب‌سازی‌ با نرخ تورم که در مسیر کاهشی قرار‌گرفته بود، نرخ سود‌بانکی در سال93 به ۲۲درصد سالانه کاهش پیدا کرد و برای کوتاه‌مدت نیز حداکثر ۱۰درصد تعیین شد.
   در سال۱۳۹۴ کاهش نرخ سود بانکی 2بار اتفاق افتاد که یک‌بار به ۲۰ و بار دیگر به ۱۸درصد کاهش پیدا کرد.
   در سال۱۳۹۵ بار دیگر نرخ سود بانکی کاهش پیدا کرد و به ۱۵‌درصد رسید. 
   در بهمن‌ماه سال 97 و در جریان نوسان ارزی، بانک‌مرکزی برای جذب نقدینگی به‌مدت 2هفته اوراق گواهی سپرده با سود ۲۰‌درصد را منتشر کرد که در این مدت با فروش ۲۴۰هزارمیلیارد تومان اوراق، نه‌تنها منابعی جذب نشد، بلکه عمدتا سپرده‌های قدیمی از ۱۵به ۲۰درصد افزایش یافت که برآوردها نشان از تحمیل هزینه‌ ۱۲‌هزارمیلیارد تومانی برای بانک‌ها دارد.
   ابتدای اردیبهشت99، بانک‌ها ملزم به رعایت سقف 15درصدی برای سود سالانه سپرده شدند. 
   هم‌اکنون دوباره نرخ سود بانکی به سقف 18درصدی برگشته است. 

اگر 10میلیون تومان داشتیم...
   اگر در ابتدای فروردین امسال 10میلیون‌تومان داشتیم و آن را به یکی از بانک‌ها سپرده بودیم، در پایان خرداد سرمایه ما 12درصد رشد سالانه کرده بود؛‌ سرمایه خرد ما در پایان سه ماهه بهار  به 10میلیون‌و400هزار‌تومان رسیده بود.
   اگر در ابتدای سال، ‌10میلیون تومان دلار خریده بودیم، در پایان خرداد می‌توانستیم آن را با 2میلیون و 250هزار‌تومان سود بفروشیم و سرمایه خود را به بیش از 12میلیون تومان برسانیم.
   در مورد طلا اندکی اوضاع بهتر است. اگر 10میلیون تومان سکه یا طلا خریده بودیم، ‌سرمایه ما بعد از 3‌ماه با 30.5درصد رشد به 13میلیون و 500 هزارتومان می‌رسید.
   بورس اما اساسا در اعداد دیگری سیر می‌کند. 10میلیون تومان سرمایه اول فروردین اگر به بازار سرمایه سپرده می‌شد امروز با 14میلیون‌و 800هزار‌تومان سود به حدود 25میلیون تومان می‌رسید!