تریاک در انحصار دولت

احسان بهرام غفاری   

کشت تریاک در زمان قاجار گسترش زیادی یافت و استقبال از آن بی‌سابقه شد! همین امر باعث شد دولت، کشت و صادرات این ماده افیونی را در دستور کار خود قرار دهد؛ چون هم کاشت آن زودبازده بود و هم در داخل و خارج از کشور، طالبان بسیاری داشت، تاحدی‎که در ابتدای سال1302، تریاک تولید شده در کشور به 12هزار تن رسید. پیر و جوان و حتی خردسالان به دام این افیون افتاده بودند تا اینکه سلطنت عوض شد و دولت وقت تصمیم گرفت برای این معضل چاره‌ای اندیشد. قانون انحصار تریاک، کلیه معاملات، نگاه‌داری و انبارکردن، حمل‌و‌نقل و صدور تریاک و شیره و چونه، اعم از مصرف داخلی یا خارجی را منحصر به دولت می‌کرد. همچنین دولت مکلف شد تا 10سال، وسایل ترک استعمال تریاک را در داخله مملکت تهیه کند و در دسترس معتادین قرار دهد و مصرف داخلی را از 1308، در هر سال یک عشر کسر کند تا اینکه در انقضای مدت مزبوره، استعمال تریاک در غیرموارد طبی، در تمام مملکت متروک و ممنوع شود (مگر به تجویز دکتر). اما جیره‌بندی تریاک باعث شد روزانه آه و نفرین معتادان، عرایض و شکایات زیادی را رقم زند و آه و نفرین آنها روانه هفت جدوآباد وزیر و وکیل شود. صادرکنندگان نیز با انحصار تریاک، نمی‌توانستند سفارش‌های خود را تحویل دهند و مشکلات فراوانی برای آنها پیش آمده بود. ساقیان تریاک نیز که حالا بیکار شده بودند، گدایی و دزدی را پیشه کرده بودند و خود معضلی مفصل شده بود. در نهایت، قانون جیره‌بندی و انحصار تریاک هیچ‌وقت آنطور که باید و شاید نتوانست جدی شود و دردناک است که با گذشت نزدیک به یک قرن، هنوز کشور ما درگیر این معضل است.