مرگ 270هزار بلوط در آتش زاگرس

سید محمد فخار- خبر‌نگار

آتش، مهم‌ترین تهدید برای درختان بلوط ایران است. از ابتدای سال‌جاری تاکنون آتش در مناطق مختلف کشور بارها به جان درختان ایران افتاد اما بیش از همه بلوط‌های زاگرسی را سوزاند. براساس اطلاعاتی که سازمان جنگل‌ها و مراتع طبیعی کشور اختصاصا در اختیار همشهری قرار داد، کل آتش‌سوزی‌های سال99 در عرصه‌های جنگلی کشور 4022هکتار بود که 3060هکتار آن در مناطق زاگرسی رخ داده است. این یعنی 76درصد آتش‌سوزی‌‌های جنگلی امسال در منطقه زاگرس رخ داده است. اما مهم‌ترین گونه موجود در جنگل‌های زاگرسی درختان بلوط هستند که اسیر شعله‌های آتش شده‌اند. این درختان قیمتی همه‌ ساله با تهدیداتی نظیر تامین سوخت هیزمی و مصارف روستایی، چرای بی‌رویه دام‌ها، پدیده گردوغبار، بیماری و آفت‌های جنگلی، توسعه زیرساخت‌های کشوری ازجمله جاده‌سازی و خطوط انتقال روبه‌رو هستند و بلای دیگری که آنها را تهدید می‌کند، آتش‌سوزی‌های انسان محور است که عامدانه و غیرعامدانه موجب از بین رفتن آنها می‌شود.

پراکندگی جنگل بلوط
جنگل‌های بلوط با مساحتی حدود 6/1 میلیون هکتار از ۲۵کیلومتری جاده پیرانشهر به سردشت شروع و به شهرستان فیروزآباد فارس ختم می‌شود و از ۱۱استان عبور می‌کند. جنگل‌های بلوط ایران در آذربایجان غربی، کرمانشاه، کردستان، ایلام، چهارمحال و بختیاری، خوزستان، لرستان، کهگیلویه و بویراحمد، فارس، مرکزی و همدان گسترده شده‌اند. این جنگل‌ها در واقع ۴۰درصد کل جنگل‌های ایران را تشکیل می‌دهند که ۷۰درصد تیپ گونه‌های جنگلی زاگرس را بلوط‌ها شامل می‌شوند.

ارزش بی‌مثال بلوط‌های زاگرس
مساحت جنگل‌های بلوط در منطقه زاگرس 6میلیون هکتار است. در هر هکتار به‌طور متوسط 125درخت بلوط کاشته شده است. بدین‌ترتیب در جنگل‌های زاگرس بالغ بر 750میلیون درخت بلوط داریم. ارزش ارزی هر درخت بلوط 200هزار دلار است که قیمت ارزی کل بلوط‌های زاگرس 150هزار میلیارد دلار می‌شود. همچنین قیمت آن به تومان بر مبنای دلار 21هزار تومانی، 3.1تریلیون تومان می‌شود.

آتش با بلوط‌ها چه کرده است؟
3060هکتار از استان‌های زاگرسی کشور تنها در بخش جنگل و اراضی جنگلی طی سال‌جاری سوخته‌اند اما سهم جنگل‌های بلوط از زاگرس 70درصد است. بدین‌ترتیب در 4‌ماه نخست امسال 2142هکتار جنگل بلوط زاگرسی در ایران سوخته است. این یعنی حدود  270هزار بلوط زاگرسی خاکستر شده است. خسارت ارزی آتش‌سوزی بلوط‌های زاگرسی معادل  54میلیارد دلار است که این عدد یعنی 1.1هزار میلیارد تومان خسارت در فاصله فروردین تا پایان تیر‌ماه به جنگل‌های زاگرسی کشور وارد شد.

چقدر طول می‌کشد تا بلوط‌ها احیا شوند؟
یک درخت بلوط با کاشت میوه بلوط در زمین به‌دست می‌آید و پس از مدتی از کاشت آن، میوه جوانه می‌زند اما این جوانه بعد از 5سال به اندازه 70سانت رشد می‌کند. بدین‌ترتیب درخت بلوطی نظیر بلوط‌های زاگرس، 40سال طول می‌کشد تا بتواند بلوط بدهد. اما همین بلوط که بعد از 40سال بار می‌دهد در یک چشم به هم‌زدن در اثر بی‌توجهی گردشگران، بی‌تدبیری مسئولان حفاظت از منطقه و نبود امکانات اطفای حریق از بین می‌رود. حال اگر همین امروز 270هزار بذر بلوط در مناطق جنگلی کاشته شود و شرایط نگهداری آن مانند آنچه در نیم‌قرن اخیر بوده، حفظ شود، برای بازگشت بلوط‌های خاکستر شده سال99، باید تا سال 1439یعنی 40سال دیگر صبر کنیم.