ضرباهنگ تورم در سفره مردم

 تورم بالا همچنان ایران را در جایگاه چهارم دنیا قرار داده و سفره مردم را کوچک‌تر می‌سازد. ضرباهنگ نرخ تورم درحالی‌که هدف بانک مرکزی کشاندن سطح عمومی قیمت‌ها به حداکثر 24درصد در پایان سال‌جاری است، باعث شده تا معیشت شهروندان ایرانی با موج تازه رشد قیمت‌ها سخت‌تر شود. تا جایی که بسیاری از خانوارها برای گذراندن امور خود ناچار شده‌اند قید برخی هزینه‌های ضروری‌شان را بزنند. دیروز مرکز آمار ایران خبر داد که فقط در تیرماه امسال هر کیلوگرم گوشت مرغ به‌عنوان ماده غذایی اکثر قشر متوسط ضعیف شده ایران نسبت به خردادماه 39.2درصد افزایش یافته و تخم مرغ که در سبد غذایی اکثر ایرانیان به‌ویژه اقشار ضعیف نقش تعیین‌کننده دارد در یک‌ماه گذشته نزدیک به 42درصد رشد قیمت را تجربه کرده‌است. تجربه‌ای تلخ برای مردم تحت فشار تورم بالا که زنگ خطری جدی برای سیاستگذاران اقتصادی ایران است تا هرچه می‌توانند تلاش کنند تا جلوی رشد قیمت‌ها را بگیرند. چه اینکه ایوب فرامرزی، معاون اقتصادی و محاسبات مرکز آمار اعلام کرد: قیمت ۴۷۵کالا با توجه به نرخ تورم، با سرعت متوسط ۲۶درصد در حال صعود است که این عدد، ما را در لیست ۴کشور پرتورم جهان قرار می‌دهد.

تورم دشمن همه خوبی‌ها!
پیش از این روزنامه همشهری بارها در گزارش‌های تحلیلی نسبت به خطرات روند فزاینده نرخ تورم و ضرورت کنترل پایه پولی و جلوگیری از تبدیل آن به نقدینگی هشدار داده و اعلام کرده بود که قرار گرفتن ایران در رتبه چهارم تورم جهان، نه‌تنها برنامه‌های اقتصادی برای سامان دادن به وضعیت کنونی را بی‌اثر می‌گذارد بلکه بر شکاف اجتماعی در سطح جامعه به‌دلیل بالارفتن شاخص فلاکت می‌افزاید.
تازه‌ترین گزارش‌های آماری نشان می‌دهد که رشد تورم منجر به حذف بسیاری از هزینه‌ها در خانواده‌های ایرانی شده و این روند کماکان ادامه دارد. در تازه‌ترین گزارش‌های آماری مشخص‌شده است مصرف نهایی خانواده‌های ایرانی تحت‌تأثیر تورم در سال قبل 5.4درصد افت کرده است، درواقع رشد قیمت‌ها از رشد مصرف خانوارها پیشی گرفته است.

کاهش مصرف
تازه‌ترین گزارش‌ها که توسط مرکز آمار تهیه‌شده است نشان می‌دهد که مصرف نهایی خانوارهای کشور تحت‌تأثیر تورم در سال قبل 5.4درصد کاهش داشته است. در این میان میزان اقلام مصرفی بسیاری از کالاها با کاهش سنگین مواجه بوده است به‌طور مثال سهم هزینه‌های تفریح و فرهنگ در سبد خانواده‌های ایرانی در زمستان سال قبل حتی تا 35درصد کاهش‌یافته است. این گزارش نشان می‌دهد که حتی در زمستان97 که آهنگ رشد تورم شتاب بیشترگرفته بود مصرف نهایی خانواده‌های ایران تا 5.1درصد هم کاهش‌یافته بود. همه اینها به این دلیل است که سرعت افزایش قیمت‌ها و میزان تورم بالاست. درواقع همچنان اثرات تورمی از طریق افزایش شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی، منجر به کاهش مصرف خانواده‌ها شده و به بیان بهتر سرعت رشد قیمت‌ها از سرعت رشد مصرف خانواده‌های ایرانی پیشی گرفته است.

نقطه آغاز کاهش مصرف
آمارها نشان می‌دهد که در بهار1397 که نرخ تورم تک‌رقمی بود میزان مصرف در خانواده‌ها 3.7درصد رشد کرده بود و هنوز روند نزولی مصرف در خانواده‌ها شروع نشده بود اما از تابستان1397 که شتاب رشد تورم بیشتر شد روند تغییر مصرف مردم هم شروع شد و هزینه‌ها متناسب با تورم کاهش یافت. مقایسه اطلاعات مربوط به شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی و هزینه مصرف نهایی خانوار اثبات می‌کند که افزایش سطح عمومی قیمت‌ها یا تورم منجر به کاهش مصرف در میان خانواده‌های ایرانی شده است. درواقع نقطه شروع کاهش مصرف خانوار، تابستان سال97 بوده و کاهش مصرف خانوارهای ایرانی از این فصل همزمان با افزایش شیب منحنی تورم آغاز می‌شود. این روند کاهش مصرف و هزینه‌های خانواده‌ها در پاییز سال1397 با تشدید اثرات تورمی شتاب می‌گیرد و منجر می‌شود مصرف خانواده‌های ایرانی با افت شدیدی مواجه شود. این افزایشی بودن شیب منحنی تغییرات شاخص قیمت مصرف‌کننده یا افزایش قیمت کالا و خدمات در سطح جامعه تا‌ماه دوم تابستان سال98 قابل‌ملاحظه است. بررسی‌های بیشتر از رابطه تورم و کاهش مصرف خانواده‌های ایران نشان می‌دهد با کاهش تورم میزان مصرف هم در خانواده‌ها افزایش می‌یابد به‌طوری‌که بعد از تابستان و در فصل پـاییز و زمسـتان سـال98 که شتاب تورمی اندکی کاهش پیدا می‌کند مصرف نهایی خانوارها هم اندکی بهبود پیدا می‌کند و درواقع از شیب نزولی آن اندکی کم می‌شود.

کاهش هزینه خوراک و پوشاک
بررسی‌های دقیق‌تر از آثار تورمی در میزان هزینه‌های خانواده‌های ایرانی نشان می‌دهد که تحت‌تأثیر رشد شدید قیمت‌ها در اقلام خوراکی و همینطور پوشاک، میزان مصرف این کالاها در سبد هزینه‌های خانواده هم کاهش‌یافته است. این اطلاعات نشان می‌دهد که با توجه به رشد 19.4درصدی هزینه‌های خوراکی میزان مصرف خانواده‌ها متناسب با این رشد قیمت 3.9درصد کاهش داشته است که بیشترین رشد هزینه‌های خوراکی مربوط به 3گروه غلات، نان، آرد، شیر و فرآورده‌های آن، میوه و خشکبار بوده است. در بخش هزینه‌های کفش و پوشاک وضع از این هم بدتر است به‌طوری‌که رشد 31.6درصدی قیمت‌ها در این بخش منجر شده است هزینه‌های خانواده‌ها در بخش پوشاک و کفش تا 43.2درصد کاهش پیدا کند.

افزایش هزینه‌های مسکن
گزارش‌های آماری نشان می‌دهد که برخلاف خوراک و پوشاک خانواده‌های ایران نتوانسته‌اند از هزینه‌های بخش مسکن به‌دلیل رشد شدید قیمت‌ها بکاهند و در واقع مسکن بخش عمده هزینه‌های خانواده‌های ایرانی را در برگرفته است. این اطلاعات نشان می‌دهد با توجه به رشد قیمت‌ها در بخش مسکن منجر شده است هزینه خانواده‌ها در این بخش که قابل‌حذف نیست تا 12.4درصد افزایش پیدا کند. بیشتر هزینه خانوار در بخش مسکن مربوط به اجاره واحد مسکونی است. بررسی خانوارهای ایرانی دراین‌باره نشان می‌دهد افزایش هزینه خانوار در این بخش به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای متأثر از افزایش قیمت مسکن است، نه افزایش تعداد خانوارهای دارای واحد مسکونی شخصی و اجاری.

کاهش هزینه‌های فرهنگی تفریحی
اطلاعات مرکز آمار همچنین نشان می‌دهد که سرعت کاهش هزینه‌های بخش فرهنگی و تفریحی بسیار بیشتر از سایر بخش‌ها بوده است و رشد قیمت‌ها در این بخش منجر شده است که مردم هزینه‌های این بخش را تا حدود زیادی از سبد خانوار حذف کنند به‌طوری‌که فقط در زمستان سال قبل در مقابل رشد 28.4درصدی قیمت‌ها در این بخش خانواده‌ها تا 35.1درصد از هزینه‌های این بخش کاسته‌اند. درمجموع میزان هزینه‌های این بخش در سال قبل در سبد خانواده‌های ایرانی 28.4درصد افت کرده است. همچنین هزینه‌های خانواده‌های ایرانی در گروه مبلمان، تجهیزات خانوار و تعمیرات آنها 15.6 و در بخش حمل‌ونقل 45.7درصد افت کرده است.