راوی دلاوری‌های تنگستانی‌ها

  ندا زندی 
 
کسی که روزگار کودکی را در کتابخانه چندصد جلدی پدر گذرانده بود، چطور می‌توانست عطش جانش را با چیز دیگری جز کتاب سیراب کند. رنج حاصل از جنگ جهانی اول، ورشکستگی پدر، و بذر مشروطه‌خواهی و وطن‌پرستی و اندیشه‌های ضد‌استعماری که پیش‌تر در ذهنش کاشته شده بود نیز بی‌تأثیر نبود تا محمدحسین رکن‌زاده مصمم شود، برای ایجاد تغییری واقعی در جامعه، در کار کتاب گام بگذارد. او که به سالک متخلص و به آدمیت معروف بود، در سال 1301شمسی «کتابخانه و قرائت‌خانه آدمیت» را در شیراز تاسیس کرد. هرچند به دلایل نامعلوم کتابخانه برای مدت کوتاهی تعطیل شد اما آدمیت دلسرد نشد و در سال 1303مجددا در میدان مدبری شیراز کتابخانه را سر پا کرد. علاوه بر فروش و امانت دادن کتاب، امکان خواندن روزنامه‌های روز در همان محل کتابخانه به صورت مجانی برقرار بود و در همان ایام فهرست مفصلی از تمامی کتب قرائت‌خانه فراهم کرده بود تا عصای دست کتابخوانان باشد. آدمیت در شیراز دوام نیاورد و در 1307به تهران آمد و اندکی بعد مجددا کتابخانه خود را در این شهر بنا نهاد. هرچند دخل‌وخرجش با هم نخواند و سرانجام کتابفروشی تعطیل شد، اما در همین ایام بود که آدمیت فرصت یافت تا آثاری از خود به یادگار بگذارد. مهم‌ترین آنها رمان تاریخی «دلیران تنگستانی» بود که بارها منتشر شد و مسیر شهرتش را هموار کرد و منبع الهام مجموعه تلویزیونی مشهور «دلیران تنگستان» در دهه50 قرار گرفت. مضاف بر این، کتاب 4جلدی «دانشمندان و سخن‌سرایان فارس» به ‌عنوان منبعی معتبر در شناخت رجال فارس از دیگر آثار برجسته این پیشگام تاسیس کتابخانه و قرائت‌خانه در ایران معاصر است.