گزارش
مدیران شهری در گفت‌وگو با همشهری از موانع و سختی‌های مبارزه با فساد و شفاف‌سازی امور می‌گویند
جاده سنگلاخی شفافیت
مجید جباری- خبرنگار
شفاف‌سازی و مبارزه با فساد، موانع خاص خودش را دارد؛ از مقاومت یا کوتاهی بعضی مدیران در مقابل فاش شدن اطلاعات مالی تا فراهم نبودن زیرساخت‌های انتشار برخط اطلاعات. از مشکلاتی که اعضای شورای شهر تهران به‌ویژه در این روزها می‌گویند تا اتفاقات اخیر شورای شهر یزد(بحث 2 عضو در موضوع شفافیت مالی)، همگی از راه پرپیچ و خم شفاف‌سازی و مبارزه با فساد در مدیریت شهری حکایت دارد. با این حال، اما شورای پنجم از ابتدا با برداشتن گام‌های عملی در این زمینه، طی یک سال شهرداری تهران را از انتهای جدول شفافیت به رده‌های بالا رساند، تا جایی که در تابستان 98 این سازمان به‌لحاظ رضایتمندی شهروندان از دستگاه‌های دولتی رتبه نخست را از شهروندان گرفت. امروز نیز برای شفافیت در حوزه شهرسازی و الکترونیکی شدن صدور پروانه الکترونیکی کمیسیون معماری وشهرسازی و کمیته شفافیت جلسه مشترکی دارند. روند شفاف‌سازی در کمیته شفافیت و شهر هوشمند شورای شهر تهران از انتشار قراردادهای بالای ۲۵۰میلیون تومان شروع شد و با بارگذاری ریز معاملات شهرداری و اطلاعات کامل کارکنان مدیریت شهری ادامه پیدا کرد و به انتشار رقم دریافتی مدیران شهری رسید. مبارزه با فساد و شکل‌گیری شهر شیشه‌ای به‌عنوان محور فعالیت‌های شورای پنجم در مدت زمان کوتاهی توانست اعتماد از دست رفته مردم از شهرداری را تا حد قابل قبولی بازسازی کند. اطلاعات و اعداد و رقم‌هایی که پیش از این، مثل رازهای مگو فقط لابه‌لای زونکن‌ها نگهداری می‌شد پس از بارگذاری در سایت شفافیت با یک کلیک در دسترس عموم قرار گرفت. حالا در فاصله یک سال مانده به دوره پنجم، جاده شفافیت به مسیر پرپیچ و خمی رسیده، اما با این حال اعضای شورای شهر و مدیران شهری به اتفاق بر ضرورت ادامه این راه تأکید دارند.
از سوت‌زن‌ها حمایت می‌کنیم
در این دوره از شورای شهر یکی از اقدامات مهمی که شورای شهر تهران برای جلوگیری از تخلفات مصوب کرده، حمایت از گزارش‌های مردمی از تخلفات در ادارات و دستگاه‌های مختلف موسوم به سوت‌زن‌ها بود. موضوعی که محسن هاشمی رفسنجانی، رئیس شورای شهر تهران هم بر ضرورت حمایت از این طرح سخن می‌‌گوید و معتقد است که این طرح باید به‌طور دقیق اجرایی شود.
هاشمی رفسنجانی با بیان اینکه شفاف‌سازی و مقابله با تخلف از سوی شورای شهر پیگیری می‌شود، ادامه داد: «زمانی که گزارش‌های مردمی در مورد تخلفات باشد آنها به‌دست من می‌رسد. من نیز آنها را به 2عضو شورا، بهاره آروین و مجید فراهانی که مسئول ویژه رسیدگی هستند ارسال می‌کنم، آنها نیز این تخلفات را مورد بررسی قرار می‌دهند.»
او با اشاره به اینکه قرار دادن همه اطلاعات از جمله قراردادها روی سایت شفافیت توسط شهرداری مورد توجه شورای شهر است، گفت: «گاهی اوقات با مشکلاتی در این زمینه مواجه هستیم و در حوزه مدیریت شهری به ما اطلاع داده می‌شود که به‌دلیل برخی از موضوعات حقوقی نمی‌توانیم اطلاعات را روی این سایت قرار دهیم. شورای شهر به‌صورت ویژه، دقیق و جدی گزارش‌های مردمی را پیگیری می‌کند.»
استعلام‌ها روند کار را متوقف می‌کند
زیرساخت‌های برخط و الکترونیکی کردن فرایندها هم یکی دیگر از موانع کندی کار در بارگذاری سریع و به موقع در سامانه‌های آنلاین است. محمد فرجود، مدیرعامل سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) شهرداری تهران با اشاره به لزوم تبادل اطلاعات و داده میان شهرداری تهران و سایر نهادها و دستگاه‌ها، گفت: «سازمان فاوای شهرداری تهران به یکسری داده و اطلاعات در حوزه‌های مختلف نیاز دارد. این موضوع آنجا اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که شهرداری باید برای انجام کار شهروندان یکسری استعلامات بگیرد. مثلا در حوزه شهرسازی در بسیاری از مواقع حسب مورد، ملکی به استعلام نیاز دارد و نهاد مربوطه مثل سازمان اوقاف یا برخی وزارتخانه‌ها باید اطلاعات استعلام را پاسخ بدهند. درمجموع در همه حوزه‌های مربوط شهر، بیش از ۴۰مورد استعلام نیاز است که نیمی از آنها الکترونیکی است و بیش از نیمی دیگر هنوز الکترونیکی نیست. این یعنی فرایند کار شهروندان تا دریافت استعلام‌ها باید متوقف بماند و اغلب شهروندان باید بخشی از کار را انجام دهند که در نهایت همگی سبب کندی کار می‌شود.»
فرجود، به کارگروه تبادل داده و اطلاعات در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اشاره کرد و افزود: «در این کارگروه اطلاعات بین دستگاهی تبادل می‌شود، سازمان فاوای شهرداری تهران هم اطلاعات را به سایر دستگاه‌ها و نهادها ارائه می‌دهد و اطلاعات هم دریافت می‌کند و به سیستم تبادل داده‌های دولت هم متصل است.»
مدیرعامل فاوا شهرداری تهران همچنین از مذاکره با نهادها و سازمان‌هایی مانند سازمان ثبت اسناد برای تبادل اطلاعات به‌ویژه درحوزه مالکان املاک خبر داد و تبادل اطلاعات و داده را سبب تسریع کارها در سطح شهر و بالارفتن صحت و دقت عنوان کرد.
راه بی‌برگشت شفاف‌سازی
مجید فراهانی؛ رئیس کمیته بودجه و نظارت مالی شورای اسلامی شهر تهران:
استراتژی اصلی شورای پنجم از همان ابتدا شفاف‌سازی و شکل‌گیری شهرداری شیشه‌ای بود. بر همین اساس تلاش‌های زیادی شد که عملا همه کارها مکانیزه، آنلاین باشد و در دسترس عموم قرار بگیرد. باید کارها به‌نحوی پیش برود که کارها و خدماتی که شهرداری تهران ارائه می‌دهد، بدون نیاز به حضور افراد و اشخاص باشد. مبنای اقداماتی که در زمینه شفاف‌سازی انجام شده، این بود که تصمیماتی که در ارتباط با مردم گرفته می‌شود، به اطلاع آنها برسد. به همین دلیل از ابتدا برنامه‌های زیادی در دستور کار قرار گرفت. به این ترتیب، امروز همه قراردادها و معاملات شهرداری در سامانه شفافیت به اطلاع افراد می‌رسد؛ استخدام‌ها و اطلاعات کارمندان شهرداری در دسترس مردم قرار دارند؛ همه سرمایه‌گذاری‌هایی که در شهرداری انجام می‌شود، در دسترس مردم قرار دارند. گزارش عملکرد بودجه و همچنین گزارش‌های هزینه‌ای، حسابرسی و عملکرد مالی شهرداری هم در دسترس عموم است. در بحث مجوزهای شهرسازی هم اقدامات خوبی صورت گرفته که براساس آن، شهرداری مناطق امکان صدور مجوزهای بارگذاری بیش از حد مشخص در طرح‌های بالادستی را ندارند. از طرف دیگر، همه جلسات شورای شهر به‌صورت علنی برگزار می‌شود و تصمیماتی که برای باغات تهران با حساسیت بالایی گرفته می‌شود در جلسات علنی صورت می‌گیرد. ضمن اینکه براساس لایحه‌ای که در دستور کار قرار دارد، کلیه املاک شهرداری تهران که در اختیار اشخاص حقیقی و حقوقی است، به‌زودی در دسترس عموم قرارخواهد گرفت.به هر حال، کارهای خوبی در حوزه‌های مختلف شفافیت انجام شده و دریک سال آینده هم این روند، ادامه خواهد داشت. در واقع، شفاف‌سازی مسیر بدون بازگشتی است که در دوره‌های بعدی شورای شهر هم باید این راه تداوم یابد. چرا که شهر تهران متعلق به مردم است و مدیران باید در هر حوزه‌ای گزارش عملکرد داده و مردم را در جریان تصمیم‌گیری‌ها قرار بدهند. در این راه، طبیعتا موانعی هم وجود داشته که به باور من، مهم‌ترین آن کند بودن مراحل تصمیم‌گیری و عملکرد در شهرداری تهران است. بحث ورود اطلاعات در سامانه‌های ایجاد شده و همچنین مکانیزه کردن همه فرایندها نیز به کندی پیش می‌رود. همچنین ضعف در زیرساخت‌ها و آموزش نیروی انسانی هم موضوعی است که باید پیگیری و برطرف شود. خوشبختانه همکاران من در شورای شهر موضوع شتاب بخشیدن و سرعت گرفتن فرایندها را مرتب پیگیری می‌کنند تا هدف شهرداری شیشه‌ای محقق شود.
شفاف‌سازی ادامه دارد
مرتضی الویری؛ رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تهران:
اقداماتی که شورای پنجم در زمینه شفاف‌سازی در حوزه‌های مختلف انجام داد در نوع خود بی‌نظیر و بی‌سابقه بود. در انجام معاملات چه خرید‌ها و چه فروش‌های شهرداری، شفاف‌سازی در حوزه شهرسازی، در حوزه برج باغ‌ها و احصای آنها، در مذاکرات شورای شهر و موضوعات و مطالبی که در این جلسات مطرح می‌شود، در حوزه اداری و کارکنان شهرداری و دیگر برنامه‌هایی که در این دوره از مدیریت شهری در دستور قرار گرفت، بسیار ارزشمند بود و بسیاری از فرایندها را اصلاح کرد. طبیعتا افرادی با این حرکت مؤثر مخالف هستند که تصور می‌کنند شفاف‌سازی تخلفات آنها یا احتمالا حرکت‌های ناصوابی که می‌خواهند انجام دهند را برملا و عیان می‌کند. به هرحال شفاف‌سازی پروسه‌ای است که باید به جلو حرکت کند و ادامه داشته باشد. ما در این راه جدی هستیم و این راه را تداوم خواهیم داد. چرا که شفافیت علاوه بر سرعت بخشیدن به کارها، جلوی تخلفات را هم می‌گیرد.
