حمایت از همیاران طبیعت قانون می‌شود

زهرا رفیعی- خبرنگار

   به‌زودی لایحه‌ای برای تکمیل قانون حمایت از محیط‌بانان به دولت ارائه می‌شود که در بندهایی از آن به حمایت‌های حقوقی و بیمه‌ای از همیاران طبیعت پرداخته می‌شود. از طرف دیگر سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری نیز به‌زودی پیشنهادهای خود برای رفع مشکلات موجود در حمایت از همیاران طبیعت را به دولت ارائه می‌کند.
عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست دیروز با اشاره به کشته شدن 14همیار طبیعت در 10سال اخیر از برنامه این سازمان برای اصلاح لایحه حمایت از نیروهای یگان حفاظت محیط‌زیست و جنگلبانی با هدف گنجاندن نیروهای داوطلب در ذیل قانون خبر داد و گفت: «باید تلاش کنیم حق و حقوق همیاران طبیعت را بپردازیم و در قانون حمایت از حقوق محیط‌بانان به آنها اشاره کنیم.» به گزارش همشهری، آتش‌سوزی‌هایی که امسال در زاگرس رخ داد نشان داد که در شرایط بحرانی چه اندازه دست همیاران طبیعت که داوطلبانه به یاری طبیعت می‌شتابند، از حمایت‌های اولیه کوتاه است. روزنامه همشهری در گزارش روز گذشته خود با مقایسه رفتار 4کشور ازجمله ایران با همیاران طبیعت به بررسی وضعیت داوطلبان پرداخت و در آن اشاره کرد که در برخی کشورها علاوه بر حمایت‌های بیمه‌ای از آسیب‌دیدگان و بازماندگان حوادث، به داوطلبان حقوق هفتگی، لباس ضد‌حریق، آموزش حرفه‌ای، وام‌های چند صد هزار دلاری، حقوق ماهانه و جای استراحت و غذا داده می‌شود.
همشهری همچنین در گزارش‌های پیشین خود با اشاره به وضعیت همیاران طبیعت بر ضرورت بازنگری در قانون حمایت بیمه‌ای و قضایی از نیروهای یگان حفاظت محیط‌زیست و جنگلبانی با هدف برخوردار شدن نیروهای مردمی داوطلب که بعضا جان خود را در یاری طبیعت ایران از دست داده و آسیب‌های جدی دیده‌اند، تأکید کرد.
با وجود تعداد اندک نیروهای محیط‌بان و جنگلبان در کشور، حفاظت از منابع طبیعی کشور بدون حمایت همیاران طبیعت سخت و در برخی مواقع غیرممکن است. اما نگاه به چگونگی کشته شدن 5همیار طبیعت در آتش‌سوزی‌های اخیر جنگل‌های زاگرسی نشان می‌دهد که با وجود علاقه بسیار این افراد به حفظ طبیعت، مواجهه آنها با آتش‌سوزی‌ها بدون آموزش اولیه و در اختیار داشتن تجهیزات کافی صورت گرفته است.
سرهنگ جمشید محبت‌خانی، رئیس یگان حفاظت محیط‌زیست مهم‌ترین حمایت از همیاران طبیعت را پوشش‌ بیمه‌ای برای آنها اعلام کرد و به همشهری گفت: حفظ جان تک‌تک همیاران طبیعت برای ما بسیار اهمیت دارد. آنچه در هفته‌های اخیر رخ داد، بسیار تکان‌دهنده و ناراحت‌کننده بود. اولویت دوم پس از حفظ جان افراد، پوشش هزینه‌های درمان و بیمه عمر همیاران طبیعت به میزانی است که برای محیط‌بان‌ها درنظر گرفته می‌شود.
او با اشاره به اینکه همیاران طبیعت که داوطلبانه به دل آتش می‌زنند حتما باید آموزش اطفای حریق ببینند، می‌گوید: حتما باید بودجه‌ای برای آموزش در استان‌ها فراهم شود تا همیاران طبیعت کمترین آسیب را ببینند. خواسته قلبی ما در شرایطی که آنها از جان مایه می‌گذارند و نقش حمایتی خود را ایفا ‌می‌کنند، بروز کمترین آسیب و ضایعه برای همیاران طبیعت است. تلاش ما این است که درصورت بروز حوادث منجر به مرگ در طبیعت برای همیاران محیط‌زیست، آنها نیز شهید محسوب شوند و حقوق‌شان پیگیری شود. همیاری با محیط‌بانان با دست‌های خالی نیز امکان‌پذیر نیست و باید تجهیزات کافی در اختیار داوطلبان مردمی قرار بگیرد. لایحه حمایت از محیط‌بان‌ها پس از 2 سال پیگیری در نهایت چند هفته پیش به تصویب مجلس رسید. رئیس یگان حفاظت محیط‌زیست اما امیدوار است بخش‌های اصلاحی این لایحه در زمانی کوتاه‌تر به نتیجه مطلوب برسد تا نام داوطلبان نیز در این لایحه گنجانده شود.

تهیه تجهیزات؛ مهم‌تر از قانون
براساس استاندارد جهانی، حفاظت از هر هزار هکتار عرصه طبیعی به یک محیط‌بان نیاز دارد. در ایران اما هر محیط‌بان حفاظت از 12هزار هکتار را برعهده دارد. وجود حدود 3هزار محیط‌بان و 5هزار جنگلبان در ایران کفاف حفاظت از عرصه‌های طبیعی را نمی‌دهد. این فاصله را هم تنها نیروهای داوطلب در حفاظت از طبیعت پر می‌کنند. همیاران طبیعت و محیط‌زیست اما اکنون بدون وجود ماده و تبصره حمایتی در قوانین کشور، فعالیت می‌کنند و با کوچک‌ترین تخریب محیط‌زیست به یاری محیط‌بان‌ها و جنگلبان‌ها می‌شتابند. حسین میرزایی، رئیس آموزش، ترویج و مشارکت‌های مردمی سازمان جنگل‌ها و مراتع معتقد است که با وجود همیاران طبیعت که در سراسر کشور فعال هستند، نیاز به تغییر قانون در اولویت دوم است. او به همشهری می‌گوید: داشتن قانون مستقل از ماده20 قانون مدیریت بحران برای حمایت از داوطلبان بسیار خوب است. اما اولویت اول، گسترش آموزش‌های لازم و فراهم کردن تجهیزات برای همیاران طبیعت است. ضمن اینکه همیاران طبیعت به‌عنوان تسهیلگر، در فرهنگسازی میان توده مردم نقش مهمی ایفا می‌کنند. هم‌اکنون 50هزار همیار طبیعت در ایران ساماندهی شده‌اند که به گفته حسین میرزایی قرار است تا پایان سال موجبات آموزش 165هزار نیروی داوطلب دیگر فراهم شود. او درمورد به‌کارگیری موقتی همیاران طبیعت می‌گوید: همیاران توقع مالی ندارند. ولی می‌توان با آموزش آنها، به‌عنوان محافظ موقت و افتخاری در مناطق بحرانی و در زمان محدود از نیروهای داوطلب کمک گرفت. در این مسیر نیز باید مقدمات حمایت قانونی از آنها در زمان وقوع حادثه فراهم شود.