چالش‌های فرزندپروری

آرمان مسعودی ـ روانپزشک کودک و نوجوان

نوجوانی یعنی 12تا 18سالگی دوره‌ گذار از کودکی به بزرگسالی است. در این دوره تغییرات عمده جسمی، عاطفی و هیجانی، شناختی و اجتماعی رخ می‌دهد و در نهایت فرد آمادگی لازم برای ایفای نقش به‌عنوان یک بزرگسال را پیدا می‌کند. آشنایی والدین با ویژگی‌های طبیعی این دوره سبب مدیریت بهتر چالش‌ها می‌شود.
نوجوانان به‌دلیل تغییرات درحال وقوع در رشد و تکامل مغز، حساس و زودرنج می‌شوند. گاهی بداخلاق، تندخو و پرخاشگر می‌شوند؛ گاهی سر حال وگاهی بی‌حوصله و تمایل به تنها بودن دارند؛ شاید مشاجره و بهانه‌گیری کنند و از ارزش‌های معمول خانواده انتقاد کنند؛ از اینکه مسئولیت یا‌ کاری به آنها داده شود گریزان و به درس بی‌علاقه می‌شوند؛ به‌دلیل استقلال‌طلبی شاید خودمحور شوند و بر تصمیمات خود پافشاری کنند.
اکثر تغییرات رفتاری دوران بلوغ گرچه شاید سبب ناراحتی شما شوند، ولی طبیعی و گذرا هستند. در برخورد با این رفتارها صبور باشید و ارتباط دوستانه خود را حفظ کرده، احساسات و هیجانات او را بپذیرید. از قضاوت، سرزنش و مقایسه او با دیگران خودداری کنید و انتظارات معقول و در حد توان از او داشته باشید.
از مشاجره و اعمال فشار و شیوه‌های کنترلی که سبب تشدید عصبانیت و سرکشی طبیعی او می‌شود پرهیز کنید، وقتی سخنی می‌گوید فوراً واکنش شدید نشان ندهید و مخالفت نکنید، گاهی صبر کنید تا فرصت فکر کردن داشته باشید. اگر نوجوان به مشاجره ادامه داد و هیجاناتش تشدید شد فوراً کمی فاصله ایجاد کرده و بعد از آرام شدن او دوباره صحبت کنید. گاهی نظراتش را بپذیرید حتی اگر با نظر شما مخالف است. در جمع‌های خانوادگی از او نظر بخواهید. اشتباه، ناکامی‌ها و رفتارهای ناشایست قبلی‌اش را برجسته نکنید و نقاط قوت، موفقیت‌ها و استعداد‌هایش را گوشزد کنید. گاهی با او در مورد علائق ورزشی، موسیقی و... صحبت کنید و ارتباط شما فقط برای نصیحت، سرزنش و مخالفت با او نباشد.
درصورت پرخاشگری‌های شدید و طولانی، تمایل به انزوا و قطع ارتباط با همسالان، بی‌علاقگی به فعالیت‌های لذتبخش قبلی، افت عملکرد تحصیلی و رفتارهای پرخطر مثل اقدام به‌ خودکشی، آسیب به‌خود و مصرف مواد، با روانپزشک کودک و نوجوان مشورت کنید.