تهران از نگاه شهردار چگونه شهری باید باشد؟

علی نوذرپور _ کارشناس مدیریت شهری

بررسی مجموعه سخنان و عملکردهای شهردار تهران شهر ایده‌آل مورد نظر ایشان را مشخص می‌کند؛ ار‌ائه ویژگی‌ها و مشخصات شهر آرمانی شهردار، کمک می‌کند که شهروندان با آشنایی با مختصات آن، در جهت تحقق آن همراهی و مشارکت کنند و کادر مدیریتی شهرداری نیز هم‌راستا در این مسیر شهردار را همراهی کنند. اینکه شهر ایده‌آل ایشان چگونه مشخص شده است، نیاز به یادداشت دیگری دارد؛ در اینجا صرفا سعی می‌شود فارغ از چرایی و چگونگی شکل‌گیری این الگو در ذهنیت شهردار به تبیین مشخصات آن بپردازیم.

الف. ایجاد فضاهای عمومی برای حضور اجتماعات مردمی، تعامل و گفت‌وگوی آنان و شکل‌گیری شبکه‌های اجتماعی از ویژگی‌های شهر آرمانی شهردار است. افزایش سرمایه اجتماعی و مشارکت مردم در اداره شهر، توسعه شهری را به همراه خواهد داشت. در این مسیر فضاهای عمومی شهری که در اختیار کارگاه‌های عمرانی و ساختمانی بوده، پس گرفته شد. میدان هفت‌تیر مصداق این رویکرد است.
همچنین ایجاد پیاده‌راه‌ها و نیز شکل‌گیری پیاده‌روها در مسیر ایجاد حضور مردم در شهر است؛ ایجاد گذر فرهنگی تاراز در شمال دریاچه شهدای خلیج‌فارس در منطقه22 در این راستا قابل ارزیابی است.
ب‌. شهر سبز با شکل‌گیری بوستان‌ها و فضاهای سبز و تلاش برای پایداری آن، ازجمله عملکردهای مثبت این دوره از مدیریت شهری است؛ احیای بوستان جنگلی چیتگر با حفظ و مراقبت از آن و نیز رفع کم ‌و کاستی و پرکردن بخش‌های تخریب شده در سالیان گذشته و اخیرا تبدیل پادگان 06 ارتش و ایجاد بوستانی بزرگ‌تر از بوستان ملت، یکی از مختصات شهر آرمانی شهردار است.
ج‌. شهر تهران، شهری بین‌المللی است و باید با شهرهای دیگر دنیا ارتباط فعال و مؤثر داشته باشد. دیپلماسی شهری از رویکردهای مورد توجه شهردار تهران است؛ این ویژگی در ایام فراگیری کرونا، بیشتر مشخص شد و درخصوص سایر مسائل بین‌المللی که شهرها با آن دست به گریبانند، این مسیر باید ادامه یابد و شهرها در ارتباط با یکدیگر همدلی را تجربه کنند؛ این رویکرد شهردار تهران در ادامه می‌تواند موجبات شکل‌گیری دوباره «اتحادیه شهرداری‌ها» را فراهم کند. اتحادیه‌ای با اهداف؛ ایجاد همکاری‌ها و هماهنگی‌های بین‌المللی شهرداری‌ها در سطح امور محلی و انتقال دانش و تجربیات به یکدیگر، حاصل رویکرد دیپلماسی شهری شهردار خواهد بود.
د‌. شهر، فارغ از آلودگی‌های زیست‌محیطی با کاهش پسماند، تفکیک از مبدأ و بازیافت مواد و انرژی از آن و به‌عبارت دیگر شهر پاک از ویژگی‌های شهر آرمانی شهردار است که طرح کاپ بدین‌منظور اجرایی شده است؛ نظافت، پاکیزگی و رفت و روب معابر و حذف مخازن پسماند از سطح شهر، تمیزی و سلامت شهری را به ارمغان دارد.
ه‍‌.. شهر هوشمند و دانش‌بنیان، از اهداف مدیریتی شهردار است؛ شهری علمی و دانش‌پایه و مبتنی بر دستاوردهای علمی و فناوری‌های هوشمندانه از آرمان‌های شهردار است.
و‌. شهری انسان‌محور با توجه به حرکت پیاده و نیز استفاده از مدل‌های حمل‌ونقلی پاک، چون دوچرخه‌سواری، پیاده‌روی و گسترش حمل‌ونقل عمومی به‌گونه‌ای که خودروهای شخصی حضور حداقلی در شهر را داشته باشند؛ شهری که عرصه‌های عمومی، خالی از ماشین شوند و به‌جای اینکه ماشین‌ها عرصه را بر شهر تنگ کرده باشند، شهر در اختیار انسان‌ها با پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری قرار گیرد؛ حذف خودرو از بوستان جنگلی چیتگر و در اختیار گذاشتن آن برای خانواده‌ها، ورزشکارها، کودکان و بانوان در نتیجه این رویکرد و این نگاه شهردار است.
ز‌. مدیریت شهرسازانه و متکی بر اسناد طرح‌های توسعه کالبدی (طرح جامع و طرح تفصیلی شهر) از آرمان‌های ایشان است. 3دوره مدیریت عالیه شهرسازی کشور تا قبل از مدیریت شهرداری، کوله‌باری از تجربه و دانش را برای ایشان فراهم کرده است. برای ایشان شهر ایده‌آل و مدیریت شهری خوب در تهیه طرح‌های شهرسازی مناسب و اجرای بدون تنازل قواعد و مقررات شهرسازی است. شهری که به ایشان ارث رسیده، شهری بدون نظم و پریشان از منظر شهرسازی است؛ تلاش برای بسامان رساندن و به قاعده کشاندن کالبد شهری و نیز متناسب با آن جان بخشیدن به روح و روان شهری در این دوره مطمح نظر ایشان است.
ح‌. شهری برای همه؛ با برقراری عدالت و کاهش نابرابری در بهره‌برداری از فضای شهری، شعار استراتژیک مدیریت شهری جدید است؛ شهری بدون مانع برای همه شهروندان فارغ از تبعیضات جنسیتی و نیز برای همه اقشار و گروه‌های سنی (کودکان، جوانان، میانسالان و سالمندان) و نیز برای همه آحاد جامعه شهری با توانمندی‌های جسمی متفاوت از مختصات شهر ایده‌آل شهردار تهران است.
ط. شهری پذیرای هویت‌های متکثر و روا مدار برای مردمی متفاوت از نظر فرهنگی و دینی و مذهبی و بدون تبعیض که آرامش و آسایش شهروندی را به همراه دارد. تهران پایتخت کشور ایران است، با ادیان، فرهنگ‌ها، آیین‌ها و سنت‌های مختلف و مدیریت شهری می‌باید حق بهره‌برداری از شهر را برای همگان فراهم کند.
ق‌. مدیریت شهری هماهنگ و همراه با همه سازمان‌ها و دستگاه‌های عمومی دولتی و غیردولتی و نظامی و انتظامی برای ارائه خدمات شهری مطلوب به شهروندان از ویژگی‌های مدیریت شهری خوب است که در این دوره با صبر و حوصله و بدون تنش و درگیری حاصل شده است؛ امری که به‌سهولت و آسانی به‌دست نیامده است.
ر‌. شنیدن صدای مردم و پاسخگو بودن به اعتراضات آنها و پیگیری درخواست‌ها و رفع مشکلات و تحقق نیازهای شهروندان از ویژگی‌های شهر آرمانی شهردار است. کم کردن فاصله مدیریت شهری با شهروندان و ارتقای اعتماد شهروندان به سازوکارهای مدیریتی برای ایجاد سرمایه اجتماعی برتر، نیاز توسعه شهری است؛ امری که مورد اهتمام شهردار تهران است.