شاید بشود بدون رژیم و ورزش لاغر شد

چند وقت پیش بود که خبری جنجالی در دنیای علم، نظر خیلی‌ها را جلب کرد و هنوز هم بحث‌ها درباره آن ادامه دارد؛ کشف مولکولی به‌نام BAM15 که می‌تواند حجم چربی بدن را بدون تغییر در میزان غذا خوردن یا حتی سوزاندن کالری کم کند!
چاقی در سراسر جهان بیش از 650میلیون نفر را درگیر خود کرده است. در واقع اضافه وزن منجر به بیماری‌های خطرناکی ازجمله دیابت نوع2، بیماری‌های قلبی و بسیاری از سرطان‌های مرگبار می‌شود. هزینه‌های درمان چاقی و بیماری‌های مرتبط با آن نیز سالانه به بیش از 150میلیارد دلار می‌رسد. به گزارش مدیکال اکسپرس، وبستر سانتوس استاد شیمی کالج علمی ویرجینیا تک می‌گوید: چاقی به شکل بیمارگونه، بزرگ‌ترین مشکل سلامت در آمریکا و دنیاست. برای افرادی که با این مشکل دست‌وپنجه نرم‌می‌کنند وزن کم کردن و حفظ آن کار بسیار دشواری است. از سویی گرفتن رژیم‌های سخت غذایی و انجام تمرینات ورزشی هرچند کاربردی و مناسب است اما برای این دسته از افراد سخت و مشکل است، به‌ویژه اینکه برای حفظ وزن کم شده باید تا مدت‌ها آن را ادامه بدهند. بنابراین یک رویکرد دارویی و درمانی، می‌تواند این معضل جوامع پیشرفته و در حال پیشرفت را حل کند. سانتوس و همکارانش اخیرا با انجام پژوهش‌های بسیار روی موش‌ها، یک مولکول جدانشدنی کوچک میتوکندری به‌نام BAM15 را شناسایی کرده‌اند که حجم چربی بدن را کم می‌کند. در این آزمایش مشخص شد که یک موش بدون تغییر در میزان مواد غذایی دریافتی و حجم عضله یا افزایش دمای بدن، با تزریق این مولکول وزن کم کرده است. به علاوه، این مولکول مقاومت به انسولین را کاهش می‌دهد و اثرات مفیدی بر التهاب دارد. یافته‌های این تیم تحقیقاتی که در مجله Nature Communications منتشر شده است، یک قدم امیدوارکننده در مسیر درمان چاقی، دیابت و به‌ویژه نوعی از هپاتیت غیرالکلی است که به‌واسطه کبد چرب به وجود می‌آید. دنیا با بیماری چاقی و کبد چرب به سمتی پیش می‌رود که احتمالا در چند سال آینده، پیوندهای کبد زیادی انجام خواهد شد.

تأثیر روی سوخت‌وساز سلول‌ها 
همواره از میتوکندری به‌عنوان نیروگاه سلولی یاد می‌شود. این اندامک مسئول ایجاد ATP است، مولکولی که انرژی سلول را برای قدرت حرکت بدن و سایر فرایندهای بیولوژیک تامین می‌کند. برای ساخت ATP، مواد غذایی باید بسوزند و نیروی محرک پروتون (PMF) در میتوکندری ساخته شود. سلول، مولکول ATP را در هر زمان که پروتون‌ها از آنزیمی به‌نام ATP synthase عبور کنند، ایجاد می‌کند. از این رو، اکسیداسیون مواد مغذی یا سوزاندن مواد غذایی با ترکیب ATP همراه است. سانتوس در این‌باره می‌گوید: بنابراین هرچیزی که PMF را کاهش دهد، می‌تواند باعث افزایش تنفس شود. مولکول‌های جدانشدنی میتوکندریال مولکول‌های کوچکی هستند که به میتوکندری می‌روند تا به تنفس بیشتر سلولی کمک کنند. آنها به طور مؤثر متابولیسم سلول را تغییر می‌دهند و به این ترتیب ما بدون انجام هرگونه ورزشی، کالری می‌سوزانیم.
مولکول‌های جدانشدنی میتوکندری، پروتون را با دور زدن آنزیم‌های ATP synthase که PMF را دور می‌کند به ماتریکس منتقل می‌کند. برای بازسازی گاردیان، پروتون‌ها از ماتریکس میتوکندری خارج می‌شوند و در نتیجه سلول بیش از حد نیاز سوخت می‌سوزاند.
دانشمندان با علم به اینکه این مولکول‌ها می‌توانند سوخت‌وساز سلول را تغییر دهند، در واقع به هدف نهایی که دارویی امن و بی‌خطر برای مبارزه با چاقی است فکر می‌کنند. آنها در طول آزمایش‌های خود، روی موش‌ها، به این نتیجه رسیدند که مولکول BAM15 نه‌تنها سمی نیست، بلکه در دوز بسیار بالا، بر مرکز سیری مغز نیز تأثیر نمی‌گذارد.
در گذشته بسیاری از داروهای ضد‌چاقی به بدن افراد دستور توقف غذا خوردن را می‌داد. اما بیماران با قطع آنها می‌توانستند دوباره به غذا خوردن روی بیاورند. اما در مطالعه روی موش‌ها با تزریق BAM15، حیوانات همان مقدار غذایی که گروه کنترل می‌خوردند، دریافت کردند و همچنان در حال از دست دادن حجم چربی بودند.
یک عارضه جانبی دیگر داروهای چاقی، افزایش دمای بدن بود که محققان با آزمایش بدن موش‌ها متوجه شدند که دمای بدن موش‌ها با استفاده از BAM15 زیاد نشده است.
اما یک مشکل که نگرانی‌ها را درباره نیمه عمر BAM15 افزایش می‌دهد، تأثیر کم این دارو در موش‌ها بود. البته به گفته محققان در دوزهای خوراکی انسانی، نیمه عمر بهینه آن بیشتر خواهد بود. نکته دیگر این است که آزمایش BAM15 روی موش‌ها موفق بوده است، اما لزوما روی انسان نیز همان پاسخ را نخواهد داد. سانتوس در این‌باره می‌گوید: ما در اصل به دنبال همان نوع مولکول هستیم با این تفاوت که بیشتر در بدن بماند یا تأثیر بیشتری داشته باشد. ما برای این کار در حال تغییر در ساختار شیمیایی ترکیب هستیم. تاکنون، چند صد مولکول مربوط به این پروژه ساخته‌ایم.

درمان مؤثر چاقی
جان کروان مدیر اجرایی مرکز تحقیقات زیست پزشکی پنینگتون در باتون رژ لوئیزیانا نیز درباره تحقیقات روی مولکول BAM15 می‌گوید: هم‌اکنون تنها چند راه درمان برای درمان چاقی با تأیید سازمان غذا و دارو وجود دارد و افرادی که این داروها را مصرف می‌کنند، معمولا به‌ندرت در طولانی‌مدت قادر به کم کردن وزن هستند. متوقف کردن بیماری چاقی نیاز به داروهای جدید و مؤثرتر دارد. این تحقیق جدید یک قدم بسیار امیدوار‌کننده در فرایند کشف داروی مؤثر است. ما امیدواریم در آینده‌ای نه چندان دور مولکول BAM15 یا ترکیبات مرتبط با آن به مرحله پیشرفته داروی بالینی برسد و یک گزینه درمانی مناسب برای بیمارانی با مشکل چاقی باشد. مولکول BAM15 با تمام دارو و درمان‌های موجود که عمدتا با کاهش میزان غذای فرد یا کالری جذبی بدن عمل می‌کند، فرق می‌کند. BAM15 با نیروگاه سلولی کار می‌کند و در نتیجه میتوکندری انرژی بیشتری می‌سوزاند. حتی اگر سال‌ها بعد این کشف بتواند به کشف داروی واقعی لاغری منجر شود، هیچ وقت نمی‌تواند جای ورزش و داشتن رژیم غذایی سالم را بگیرد. ورزش و غذای سالم علاوه بر جلوگیری از چاقی، سلامت اعضای مختلف بدن را تضمین می‌کنند.

سایر مزایای BAM15 هم این موارد شمرده می‌شوند:
  کاهش سطح قند خون و انسولین، صرف‌نظر از کاهش وزن   بهبود حساسیت ماهیچه اسکلتی (ماهیچه‌ اسکلتی از هزاران تار ماهیچه‌ای انقباض‌پذیر تشکیل شده ‌است که به‌ صورت موازی در کنار یکدیگر قرارگرفته‌اند و توسط غلافی از بافت همبند احاطه شده ‌است. این عضلات حدود دوسوم وزن بدن را تشکیل می‌دهند) به اثرات انسولین. مقاومت به انسولین در ماهیچه اسکلتی یکی از عوامل اصلی خطر ایجاد دیابت نوع2 است.
 کاهش تجمع چربی کلی با محدود کردن ساخت چربی در کبد، کلیه‌ها و خون. تجمع بیش از اندازه چربی در کبد، کلیه و خون می‌تواند به آسیب اندام‌ها و مشکلات قلبی منجر شود.

دشوار مثل کم کردن وزن
برای افرادی که با مشکل چاقی دست‌وپنجه نرم‌می‌کنند وزن کم کردن و حفظ آن کار بسیار دشواری است. از سویی گرفتن رژیم‌های سخت غذایی و انجام تمرینات ورزشی هرچند کاربردی و مناسب است، اما این کار برای این دسته از افراد سخت است