گزارش
نشاط اجتماعی شهری در محاق بحران‌های نوظهور
نشست مجازی همشهری در مورد راهکارهای افزایش شور و نشاط در جوامع شهری ایران که زیر سایه کرونا قرار گرفته‌اند
کرونا، آلودگی هوا، ترافیک و هنجارهای اجتماعی بحران‌هایی هستند که بر بسیاری از کلانشهرهای جهان سایه انداخته‌اند و روزبه‌روز عرصه را بر ساکنان‌شان تنگ‌تر می‌کنند. این مشکلات که سلامت جسم و روان شهروندان را نشانه رفته‌اند یک‌روی سکه شهرنشینی است. روی دیگر سکه اما فعالیت‌هایی است که نهادهای فرهنگی و اجتماعی، سازمان‌های مردم نهاد، دانشگاه‌ها و مدیران شهری انجام می‌دهند تا حجم این ناملایمات کمتر شود و جامعه از تکاپوی لازم نیفتد. در این بین برخی از کشورها برای کم‌رنگ‌تر کردن تأثیر بحران‌های موجود از یک‌سو و افزایش شور و نشاط اجتماعی از سوی دیگر، برخلاف ایران توانسته‌اند به موفقیت‌های خوبی دست پیدا کنند.ایران اما از نظر نشاط اجتماعی رتبه نامناسبی در دنیا دارد. حال اگر نگاهی به آنچه در شهرهای شاد جهان رخ داده و می‌دهد، بیندازیم یک نکته پررنگ‌تر خودش را نشان می‌دهد؛ «مدیریت شهری نقش جدی در افزایش نشاط اجتماعی دارد.» البته این نقش وابسته به اختیارات گسترده‌ای است که در اختیار شهرداری‌ها و پارلمان‌های محلی قرار گرفته است. در واقع آنها در قالب مدیریت یکپارچه شهری و شناختی که از وضعیت شهر و شهروندان دارند، توانسته‌اند اقداماتی را اجرا کنند که نتیجه‌اش در نهایت افزایش شور و نشاط اجتماعی در شهر شده است.
با این پیش‌گفتار و وضعیت کنونی کلانشهرهای ایران به‌ویژه تهران، آن هم در روزگاری که کرونا همه‌‌چیز را تحت‌تأثیر خود قرار داده و به مشکلات اجتماعی و خانوادگی دامن زده است، یک‌نشست مجازی با حضور2 کارشناس حوزه اجتماعی و شهری برگزارشد که گزارش مختصری از آن را درزیر می‌خوانید. ناگفته نماند که دیروز نیز انوشیروان محسنی بندپی، استاندار تهران در جلسه با شهرداران استان، افزایش تاب‌آوری در جامعه را بااهمیت خواند و گفت: « باید امید و نشاط در جامعه افزایش پیدا کند. شهرداران در این مسیر می‌توانند در قالب توجه به مبلمان شهری و پروژ‌هایی که دردستور کار دارند این هدف را اجرایی کنند.»
مجید ابهری؛ آسیب‌شناس و رفتارشناس اجتماعی:
مجموعه فعالیت‌هایی که مدیریت شهری شهرها می‌توانند درخصوص افزایش نشاط اجتماعی در سطح شهرها انجام دهند عبارتند از: توجه به بخش خصوصی درخصوص تاسیس مکان‌های فرهنگی، تعاملات اجتماعی نشاط آور، وجود ایستگاه‌های مکث در سطح پیاده‌روهای شهری، بوستان‌ها و...، و توجه به نما و منظر شهری که بر روح و روان مردم بسیار تأثیر‌گذار است، همچنین استفاده از رنگ‌های شاد در سطح شهرها، استفاده از پوشش گیاهی مناسب در سطح فضاهای شهری، توجه به منظر شهری که نشان‌دهنده فرهنگ شهرهاست نیز می‌تواند باعث افزایش نشاط اجتماعی در سایه بحران‌هایی کنونی شود. نکته اساسی اینجاست که مدیریت شهری باید از ظرفیت‌های دانشگاهی در بحث آموزش شهروندی استفاده کند. همچنین فرهنگ شادی و نشاط باید به درون مدارس و دانشگاه‌ها برود. رسانه‌ها نیز می‌توانند تأثیر بسزایی در نشاط اجتماعی داشته باشند. شهرهای امروزی ما نیازمند فضاهای تفریحی بیشتری هستند چرا که شادی زودگذر بوده اما نشاط پایدار است و معیاری مناسب برای نشان دادن میزان سلامت جامعه به‌حساب می‌آید.
چنانچه مدیران شهری نگاهشان را به شهر تغییر دهند می‌توانیم شهری شادتر داشته باشیم. برای افزایش نشاط اجتماعی در سطح شهرها باید از ظرفیت‌های عمومی موجود در سطح شهر استفاده بهینه برد؛ ازجمله ظرفیت‌های عمومی شامل سراهای محله، پارک‌های محلی، بوستان‌ها و... است. در فضاهای شهری و سطح پیاده رو‌های شهری باید برنامه‌ریزی برای شادی‌های گروهی داشت.
زهره آزاد فلاح؛ کارشناس حوزه شهری:
مولفه‌های تعیین‌کننده نشاط اجتماعی شایسته سالاری، سرمایه اجتماعی، سبک زندگی، اعتماد اجتماعی، نوع رفتار شهروندان، شفافیت، سلامت روانی اجتماعی و مشارکت اجتماعی است. به‌عبارت دیگر باید اقدامات از درون محله‌ها آغاز شود تا خود مردم برای افزایش میزان شادی اعضای خانواده خود به سمت مشارکت روی آورند. این اقدام باعث انسجام اجتماعی می‌شود. برای این منظور لازم است تا از ظرفیت خود ساکنان محله استفاده شود. شورایاران بهترین افراد برای جمع‌آوری نظرات مردم در این خصوص هستند. همین حالا که کرونا رعایت فاصله اجتماعی را ضروری کرده، لازم است تا برای فصل تابستان و فراغت نوجوانان و جوانان چاره‌اندیشی شود و برنامه‌هایی که سلامت‌شان را به خطر نمی‌اندازد تدارک دید. به‌طور حتم در هر محله افرادی هستند که ارتباطات نزدیکی با مدیریت شهری و اساتید حوزه پزشکی دارند که می‌توانند راه مناسب را برای سرگرمی نوجوانان و جوانان و خانواده در روزهای گرم تابستان پیدا کنند. بی‌توجهی به این مسئله اما سطح نشاط اجتماعی را کاهش و در عوض میزان خشونت و بزهکاری را افزایش می‌دهد. همین حالا وجود شهروندان افسرده و بی‌رمق و بی‌میل بزرگ‌ترین معضل شهرهاست. پس نباید کرونا را بهانه کرد و ضروری است که به‌دنبال افزایش سطح نشاط شهروندی به‌عنوان یک عنصر گمشده در مدیریت شهری باشیم. قطعا خلق فضاهای عمومی شهری با امکانات مختلف تفریحی و نشاط برانگیز، هم محیطی با فاصله اجتماعی مناسب را فراهم می‌کند و هم در افزایش نشاط اجتماعی تأثیر بسزایی می‌گذارد. خلق چشم‌اندازهای زیبا در فضاهای شهری نقش پر رنگی در سلامت روح و روان و افزایش نشاط شهروندان دارد. قطعا افزایش نشاط اجتماعی در سطح شهرها در کاهش بیماری‌ها، افسردگی‌ها، کاهش طلاق و اختلافات زناشویی و مشکلات خانوادگی و کاهش مشکلات اجتماعی موجود در شهرها تأثیر مثبتی خواهد گذاشت. در واقع مدیریت شهری باید مهارت پرکردن اوقات فراغت شهروندان را در زمان بحران‌هایی چون کرونا و... داشته باشد.
