حبس 10 ساله برای آتش‌افروزان جنگل

زهرا رفیعی- خبرنگار

برای مرتکبین آتش‌سوزی‌های عمدی اخیر در غرب و جنوب غرب کشور تا‌کنون 8پرونده قضایی تشکیل شده است. مدیران سازمان جنگل‌ها و سازمان محیط‌زیست اعلام کرد‌ه‌اند که 10سال حبس و پرداخت خسارات مالی در انتظارشان است. براساس قانون حداکثر مجازات مندرج در قانون مجازات اسلامی برای آتش‌سوزی عمدی 5سال است.

آتش 2سر باخت
سوزاندن پسماند‌‌‌های محصولات کشاورزی اگرچه باعث آزاد شدن مواد معدنی می‌شود اما در عین حال می‌تواند به کاهش ماده آلی و دگرگونی شرایط فیزیکی و میکروبیولوژیک خاک در بلندمدت، افزایش خطر فرسایش آن و پراکندگی سموم شیمیایی در هوا کمک کند. براساس نتایج پژوهشی که در همایش ملی بهره‌برداری بهینه از منابع آب منتشر شده، با سوزاندن بقایای گیاهی، Ph خاک افزایش و پایداری خاکدانه‌ها کاهش می‌یابد و به‌دلیل اثرات مخربی که این عمل بر خصوصیات خاک دارد به مرور زمان محصول کاهش می‌یابد. سرهنگ علی عباس‌نژاد در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: بخش عمده آتش‌سوزی‌ها در غرب و جنوب غرب کشور مربوط به کسانی است که با آتش زدن زمین کشاورزی خود به‌دنبال محصول بهتر و پربارتر بوده‌اند، ولی نتوانسته‌اند آتش را کنترل کنند. قانونگذار برای این افراد مجازات تعیین کرده است. در سال‌های گذشته به‌دلیل وسعت کمتر آتش‌سوزی‌ها، مجازات‌‌ها حداکثری نبوده است.
قانون مجازات اسلامی در ماده675 مجازات کسی را که عمدا جنگل یا خرمن‌ یا هر نوع محصول زراعی یا اشجار یا مزارع یا باغ‌‌های متعلق به دیگری را آتش بزند، حبس از 2 تا 5سال را اعلام کرده است. اما طبق مکاتبات انجام شده با دادستان کل کشور، مقرر شده است؛ افرادی که به‌صورت عمدی جنگل‌ها و مراتع را به آتش می‌کشند به حداقل ۱۰سال حبس محکوم شوند. محمد داس‌مه، وکیل دادگستری و فعال محیط‌زیستی درباره مجازات مندرج در قانون به همشهری می‌گوید: اگر قرار باشد مجازاتی افزایش یا کاهش یابد، مجلس به‌عنوان قوه مقننه، با ارائه طرح یا لایحه‌ از سوی دولت می‌تواند آن را افزایش دهد و قوای مجریه و قضاییه آن را اجرایی می‌کنند. مجازات مجرم نیاز به ارکان ثلاثه دارد؛ یعنی فعل یا ترک فعل مجرمانه در قانون به‌عنوان جرم معرفی و میزان آن تعیین شده باشد.  به گفته او، مکاتبه با معاون دادستان کل کشور برای افزایش مجازات مبنای قانونی ندارد؛ مگر اینکه براساس ماده قانونی دیگری مجازات تعیین شده باشد. براساس ماده20 قانون هوای پاک نیز سوزاندن بقایای گیاهی اراضی زراعی ممنوع بوده و متخلف به جزای نقدی درجه6 محکوم می‌شود.

مجازات با قانون خاص
درخواست برای تعیین حداکثر مجازات براساس قانون «خاص» حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع به دادستانی داده شده است. رضا افلاطونی، مدیرکل حقوقی سازمان جنگل‌ها و مراتع و آبخیزداری برای رفع ابهام در این زمینه به همشهری، می‌گوید: قوانین عام که بعدا تصویب می‌شوند منسوخ‌کننده قوانین خاص تصویب شده، نیستند. براساس ماده47 قانون خاص حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع، کسانی که عمدا اقدام به حریق در جنگل‌و مرتع کنند به حبس از 3 تا 10سال محکوم می‌شوند. 
سازمان جنگل‌ها از دادستانی خواسته است به‌دلیل آثار سوء اقتصادی و اجتماعی این جرم، اشد مجازات مندرج در این قانون اعمال شود. البته برای کشاورزانی که بقایای کاه و کلش خود را آتش می‌زنند که منجر به آتش‌سوزی در مرتع و جنگل می‌شود، نیز ماده45 همین قانون مجازات را تعیین کرده است. کشاورزان موظف هستند که با مجوز و نظارت نیروهای منابع طبیعی بقایای محصولاتشان را  آتش بزنند.
دعوای 2دامدار یا کشاورز می‌تواند هکتارها اراضی ملی جنگلی و مرتعی را به کام نابودی بکشاند؛ آنچنان که به‌طور مثال آتش‌سوزی منطقه حفاظت شده خاییز که صدها هکتار در بهبهان و کهگیلویه و بویراحمد را نابود کرد، با دعوای 2 دامدار بر سر اسکان در مدرسه شروع شد. ناتوانی آنها در حل مناقشه‌شان باعث شد یکی از طرفین اراضی مرتع دیگری را که درآنجا حق چرا داشت به آتش بکشد. در آتش‌سوزی کهگیلویه و بویراحمد نیز حضور گردشگران عامل آتش‌سوزی بود و متهمان این دو آتش‌سوزی گسترده شناسایی و تحویل دادگستری شده‌اند که پیش‌بینی می‌شود با مجازات 10 سال حبس روبرو شوند.