صورت سرخ مترو!

حمید هیدارن _‌ کارشناس مسائل شهری

1- اگر بگوییم مترو در دوره کنونی مدیریت شهری، با سیلی صورت خود را سرخ نگه داشته است، حرف عجیبی نزده‌ایم.
در دورانی که درآمدهای شهرداری تهران به حداقل ممکن رسیده و دولت نیز به دلیل مشکلات فراوان، از رسیدگی به امر حمل و نقل عمومی تا حدود زیادی بازمانده است، آنچه در 32ماه اخیر بر مترو گذشت، یک داستان پرغصه است. کافی است فقط به همین یک مورد اشاره کنیم که در سال گذشته از کل بودجه درنظرگرفته‌شده برای ساخت ایستگاه‌های جدید و رفع نواقص موجود، 37درصد آن تخصیص یافت؛ یعنی به عبارتی 740میلیارد تومان که البته حدود 70درصد آن به پرداخت هزینه‌های جاری، مطالبات قبلی پیمانکاران، تادیه بدهی بانک‌ها و ... اختصاص یافت و چیزی حدود 250میلیارد تومان صرف عملیات عمرانی شد!
2- در 2سال و چندماه اخیر، 32کیلومتر به مسیر مترو اضافه شد و 17 ایستگاه نیز به بهره‌برداری رسید. 122دستگاه واگن به شبکه حمل و نقل ریلی درون‌شهری افزوده شد تا سرفاصله حرکت قطارها به استانداردهای لازم نزدیکتر شود. 3پست برق جدید در شبکه قرار گرفت و روند تکمیل پایانه‌های متعدد ، پس از مدت‌ها  از سر گرفته شد. یکی از نمونه‌های این قبیل پایانه‌ها که نقشی اساسی در تعمیر و نگهداری و دپوی قطارها دارد، پایانه عظیم و زیرزمینی اکباتان است که امسال و بعد از مدت‌ها انتظار به بهره‌برداری می‌رسد. از طرفی مطالعات مربوط به احداث 4 خط جدید به طور جد در دستور کار قرار گرفته و مشکلات خط 7 نیز برطرف شده است. آسانسورها و پله‌های برقی ایستگاه‌های تازه‌احداث شده و همچنین ایستگاه‌های افتتاح‌شده در سال‌های گذشته نیز در مسیر تکمیل و راه‌اندازی قرار گرفته‌ است.
3- در یکی‌دو سال گذشته ، کمیته ساخت داخل در مترو راه‌اندازی شد و حالا برنامه‌ریزی برای تولید واگن ایرانی در حال انجام است. این موارد همگی در شرایطی محقق شده است که اگر مخارج مربوط به پرداخت حقوق و دستمزد، بدهی‌های گذشته، هزینه‌های تکمیل پایانه‌ها ، پست برق، تامین واگن و اصلاح و تکمیل سیستم تهویه هوای مترو را حساب کنیم ، عملا پول قابل توجهی برای ساخت ایستگاه‌های جدید باقی نمی‌ماند اما با این حال مترو در 32 ماه گذشته به لحاظ میانگین عملکرد سالانه (چه از حیث طول مسیر و چه از نظر تعداد ایستگاه) عملکرد قابل دفاعی داشته ‌است. حتی اگر پول اوراق مشارکتی که در حساب بانک آینده مسدود باقی مانده است در موعد مقرر آزاد شده و به شرکت مترو تزریق می‌شد،‌امروز حداقل 5ایستگاه جدید دیگر در اختیار شهروندان تهرانی قرار می‌داشت.
4- با همه این اوصاف ، امسال 14 ایستگاه دیگر در صف تکمیل و بهره‌برداری قرار دارد که با اختصاص حداقل بودجه لازم می‌توانند در سال 99 به شبکه حمل و نقل ریلی درون‌شهری اضافه شوند؛ ایستگاه‌هایی که به خطوط پرمسافر 4،6 و 7 مربوط می‌شوند. این عملکرد در حالی است که امروز بودجه تحقق‌یافته مترو حتی به 750میلیارد تومان در سال هم نمی‌رسد اما به همین سیستم حمل و نقلی، زمانی 5هزار میلیارد تومان در طول یک سال پول تزریق شده است! به همین دلیل است که باید گفت عملکرد مترو در دوره کنونی مدیریت شهری با توجه به آنچه به این شرکت داده‌ایم ، چیزی شبیه معجزه است و اینکه بخواهیم خروجی سیستم را بدون درنظرگرفتن ورودی آن تحلیل کنیم ، شاید از انصاف به دور باشد. درواقع اولویت امروز مترو ، پیش بردن کار با دست خالی و هزینه‌کردن اندک‌پول موجود، در موثرترین مواضع عملیاتی است.
5- در شرایطی که صورت مترو به خودی خود سرخ  است و به نوعی این شرکت مظلوم واقع شده است، انتقادات نابجا و چشم‌بسته، حکایت سیلی مکرری دارد که بر صورت سرخ مترو ، ردی از آن بر جای نمی‌ماند. در این برهه بهتر است با پیشنهادات قابل اجرا و حمایت‌های پیگیرانه ، شبکه حمل و نقل عمومی را در عرصه عمل و نه صرفا به واسطه حرف تقویت کرد. از ظرفیت‌های قانونی هم باید استفاده کرد و اگر از همه اینها عاجز ماندیم و راه به جایی نبردیم، شایسته نیست صورت‌های سرخ را با نوازش‌های آمرانه ، آزرده‌تر سازیم که این رسم و مرام مروت نیست.