رویش بوستان ‌ارتش در زمین 06

محمد سرابی _ خبر‌نگار

امروز در تعامل گسترده میان ارتش و شهرداری، مراحل تبدیل پادگان معروف06 به بوستان بزرگ ارتش در محله پاسداران آغاز می‌شود. بر این اساس 70درصد این فضای سبز بزرگ که از چند دوره تاریخی قبل در اختیار نهاد‌های دولتی و نظامی بود، برای استفاده عمومی به روی شهروندان باز می‌شود و در مقابل ارتش اجازه ساخت‌وساز در 30درصد باقیمانده آن را خواهد داشت. البته یک روش دیگر تغییر کاربری پادگان از نظامی به مسکونی بود که باعث تبدیل آن به شهرک بزرگی می‌شد، البته شهرداری می‌توانست از این راه درآمد کلانی کسب کند و ارتش نیز صاحب املاک گران‌قیمتی در خیابان پاسداران می‌شد اما بخشی از آخرین بازمانده‌های فضای سبز در تهران از میان می‌رفت. موافقت 3ارگان شورای‌عالی معماری و شهرسازی، شهرداری، ارتش و همین‌طور دیگر نهاد‌ها مانند وزارت مسکن و شهرسازی و وزارت میراث فرهنگی و گردشگری باعث شد تا بخشی از باغ‌های قدیمی «سلطنت‌آباد» به شکل فضای عمومی شهری درآیند.اولین‌بار در سال‌های 70 و با گذر از شرایط دفاع‌مقدس موضوع انتقال پادگان‌ها و اراضی نظامی به خارج از شهر مطرح و مقرر شد زمین‌های نظامی برای تامین خدمات شهری واگذار شود اما این نظریه به قانون تبدیل نشد. در اواخر دهه80 موضوع انتقال پادگان‌ها تبدیل به قانون شد ولی در این قانون تأکید شد که شهرداری‌ها باید برای تبدیل پادگان‌ها، پول آن ‌را پرداخت و به اصطلاح زمین‌های پادگان را بخرند. این زمین‌ها به قیمت 35درصد املاک پیرامون با کاربری مسکونی قیمت‌گذاری می‌شد. روش دیگر این بود که 40درصد مساحت زمین به خدمات عمومی اختصاص یابد و 60درصد دیگر برای تامین هزینه‌های پادگان بارگذاری شود. معاون شهرسازی شهرداری تهران در این‌باره می‌گوید: «برخی از پادگان‌ها در طرح تفصیلی مصوب سال91 به‌جای آنکه کاربری نظامی داشته باشند، به پهنه «M» و «S» تبدیل شدند که اجازه کار، فعالیت و سکونت دارد و در نتیجه هزینه تملک سنگین‌تر از گذشته شد. در سال92 شهرداری منطقه4 توافقی با ارتش برای بارگذاری پادگان06 مطابق پهنه‌بندی طرح تفصیلی انجام داد و در آن مقرر شد 70درصد زمین‌های این پادگان به پارک عمومی و 30درصد نیز معادل یک میلیون و 600هزار مترمربع بارگزاری شود.» 
عبدالرضا گلپایگانی بیان کرد: «در این طرح قطعا به فضای سبز نیز آسیب وارد می‌شد زیرا طراحی به‌گونه‌ای بود که فضای سبزی که قرار بود در اختیار مردم باشد عملا به‌عنوان فضای مرکز مدنی پاسداران مورد استفاده قرار می‌گرفت. شورای شهر، میراث فرهنگی و دبیر وقت شورای‌عالی شهرسازی و معماری به این طرح اعتراض کردند.»

مذاکره مجدد ارتش و شهرداری
 از سال97، با دستور پیروز حناچی، شهردار تهران، مذاکره با ارتش مجددا آغاز و به‌دلیل اینکه وسعت پادگان06 (مرکز آموزش درجه‌داری جوادالائمه(ع)) بیش از 10هکتار بود، طرح به شورای‌عالی شهرسازی و معماری ارجاع شد. تصمیم نهایی این بود که ارتش در 15هکتار باقیمانده از پادگان06 با قاعده تراکم عادی محدوده پاسداران یعنی 300درصد ساخت‌وساز انجام دهد که به حدود 450هزار مترمربع می‌رسید. نزدیک 110هزار مترمربع هم مساحت ساختمان‌هایی بود که در بوستان پراکنده هستند و به شهرداری تحویل داده می‌شود که این عدد به مساحت ساخت‌وساز ارتش افزوده شد و در نهایت عدد 630هزار مترمربع به‌دست آمد.
حال گلپایگانی با اشاره به اینکه در این پادگان 3برج مسکونی، 2برج اداری- تجاری و یک هتل ساخته خواهد شد، تأکید می‌کند: «جمعیت‌پذیری این فضا، زمانی که پادگان بود، 6هزار نفر بوده و حالا در طرح تصویب شده به 2700نفر کاهش یافته است. نوع بارگذاری و چینش ساختمان‌ها به‌گونه‌ای است که دسترسی اصلی از بزرگراه شهید‌صیادشیرازی به آن تامین شده و دسترسی از خیابان پاسداران به کمترین میزان منظور شده است. همچنین حدود 5/1هکتار از سهم 15هکتاری ارتش به‌عنوان عرصه تاریخی ثبت شده است که اجازه ساخت‌وساز در آن وجود ندارد» معاون شهرسازی شهرداری تهران با اشاره به تفاوت املاک بوستان یاس و ولایت، با پادگان06 گفت: «نیروی انتظامی بوستان ولایت را از ارتش خریده بود و قصد داشت بارگذاری سنگین مسکونی در 280هکتار این بوستان انجام دهد؛ ولی مقام معظم رهبری با این بارگذاری موافق نبودند و شهرداری تهران نیز این اراضی را از بنیاد تعاون ناجا و ارتش خرید. بوستان یاس‌فاطمی نیز در کمربند سبز تهران قرار دارد که با دستور مقام معظم رهبری، بخشی از زمین‌های ارتش که در سال‌های گذشته به فضای سبز تبدیل شده بود، به نام بوستان یاس فاطمی به شهرداری تهران تحویل شد.»

هر ساخت‌وسازی باید با پروانه قانونی باشد

محمد سالاری، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر تهران
طبق قاعده هر نوع ساخت‌وساز در مابقی پادگان06 باید با «صدور پروانه ساخت و ساز» انجام شود. زمانی که قرار است برای یک پلاک پروانه ساخت‌وساز صادر شود‍‍؛ نقشه بارگذاری‌ها، جانمایی دقیق ساختمان‌ها، میزان سطح اشغال و نوع کاربری ساختمان‌ها باید مثل همه پروژه‌های دیگری که ساخته می‌شود‍، مشخص باشد. متراژ و طبقات مورد نظر در فرایند تصمیم‌گیری در شورای‌عالی معماری و شهرسازی مشخص شده، اما کاربری‌ها از مسکونی، خدماتی، گردشگری یا تفرجگاهی باید به همراه جانمایی دقیق آن با مقیاس‌های صدور پروانه در شهرداری منطقه تعیین شود.
متأسفانه در موارد مشابه مثل مجلس شورای اسلامی جانمایی ساختمان‌ها براساس این روال انجام نشد. از طرف دیگر اخیرا 2اتفاق در زمینه ساخت‌وساز در شهر باعث شده است تناقض‌هایی به‌وجود بیاید که یکی از آنها اجازه «بلندمرتبه‌سازی» در اراضی باقیمانده از پادگان06 و دیگری حذف «پارکینگ» از ساختمان پلاسکو است که هردو برخلاف قاعده رایج برای دیگر ساخت و سازها در تهران محسوب می‌شود. این یک مقدار نگران‌کننده است، اما به هرحال جای خوشحالی دارد که بخش بزرگی از یک‌فضای شهری به عرصه همگانی تبدیل می‌شود و با هدیه ارتش، در اختیار مردم قرار می‌گیرد.
شورای‌عالی شهرسازی و معماری در سال1393 بلندمرتبه‌سازی‌ در شهرتهران را متوقف کرد تا مطالعات لازم انجام شود و همه پیوست‌های مطالعاتی بلندمرتبه‌سازی‌ در شهر تهران با همه ابعاد مورد بررسی قرار گیرد. این بررسی‌ها هنوز نهایی نشده، پس هرگونه بلندمرتبه‌سازی‌ در تهران ممنوع است. اینکه در پادگان06 اجازه بلندمرتبه‌سازی‌ با طبقات زیاد داده شود، نوعی تناقض محسوب می‌شود. شورای‌عالی شهرسازی و معماری در جلسه آخر که بنده در آن حضور نداشتم این مجوز را داده است. البته ارتش هم برای حفظ زیربنای مورد نیاز خود این کار را انجام می‌دهد ولی بلندمرتبه‌سازی‌ نیاز به رعایت الزامات فراوانی دارد که بررسی آنها هنوز به نتیجه نرسیده است. اگر در سال96 نمایندگان شورای شهر در شورای‌عالی حضور نداشتند بارگذاری در پادگان06 خیلی بیشتر از اینها می‌شد. قبلا هماهنگی بین معاونت شهرسازی وقت و دبیرخانه شورای‌عالی انجام شده بود تا این کار با بارگذاری نزدیک به 1.7میلیون مترمربع (زیربنا) انجام شود. اما بعد از اینکه نمایندگان شورای شهر با قاطعیت در جلسه شورای‌عالی شهرسازی مخالفت کردند، نماینده وزارت کشور هم با ما همراهی کرد و نهایتا قرار شد 70درصد پادگان معادل 34هکتار واگذار شود و سند آن هم به نام شهرداری منتقل شود. بارگذاری ارتش هم به حدود 600هزار مترمربع (زیربنا) کاهش پیدا کرد. از طرف دیگر براساس الزامات وزارت میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری؛ در سطح 50هکتار پادگان چندهزار مترمربع بنای تاریخی از دوره‌های گوناگون به‌صورت پراکنده وجود دارد و میراث عقیده داشت که این ساختمان‌ها نباید تخریب شوند. به همین دلیل بارگذاری‌ها بر محدوده ورودی پادگان متمرکز شده که در اختیار ارتش باقی می‌ماند. ما نیز در پی کاهش بیشتر سهم ارتش که در این زمینه با شهرداری همکاری مسئولانه‌ای داشته است، نیستیم اما باید به اصول شهرسازی هم توجه کرد. البته اینطور که اعلام شده، اصول شهرسازی فعلی در پادگان06 رعایت خواهد شد و اگر چنین باشد، در فضای بزرگ 15هکتاری نباید انتظار ساخت بناهای بلند را داشت.

     بوستانی در خیابان پاسداران

امیر سرتیپ عبدالحسین مفید، فرمانده اطلاعات قرارگاه کربلا در دفاع‌مقدس
    آخرین واحد مستقر در پادگان 06 پیش از پیروزی انقلاب، مرکز آموزش درجه‌داری گارد شاهنشاهی بود که در قسمت کوچکی از ضلع شمال غربی و مجاور خیابان سلطنت‌آباد (پاسداران فعلی) در اختیار شرکت پیمانکاری آمریکایی به نام «خلیج» وابسته به مستشاری نظامی قرار داشت. بعد از پیروزی انقلاب این محل به پادگان استقرار تیپ3 لشکر یک سابق اختصاص پیدا کرد که دوباره در دهه۸۰ به مرکز آموزش درجه‌داری و پادگان جوادالائمه(ع) تبدیل شد. آخرین تغییرات کاربردی این پادگان که دیگر جنبه نظامی نداشت، مربوط به ساخت‌وساز برای کارکنان ارتش بود که به نتیجه‌ای نرسید. حال با توافقات صورت گرفته اقدامات خوشایندی انجام می‌شود.
حمیدرضا آقاجانی، دبیر شورایاری محله پاسداران
    تاریخ هنوز در این ساختمان‌ها جریان دارد و حیف است اگر شهرداری تهران آنها را نادیده بگیرد، البته شنیده‌ها حاکی از این است که قرار است ایجاد فضای سبز با حفظ عمارت‌های دیگر دارای ارزش تاریخی انجام شود. پیشنهاد شورایاری هم تبدیل این ساختمان‌ها به موزه و ایجاد بوستان و سوله‌های چندمنظوره برای مواقع اضطراری است.
محمدرضا نوریان، مدیر مراکز فرهنگی منطقه فرهنگی و گردشگری عباس‌آباد
    آنچه اهمیت می‌یابد تعریفی است که مدیریت شهری از پادگان۰۶ به‌عنوان فضای عمومی شهری خواهند داشت. ارزش بالای ملکی و برخی محدودیت‌های دیگر موجب شده تا این بخش از منطقه4 تهران از بوستان‌ها و فضاهای فرهنگی و گردشگری در مقیاس منطقه‌ای خالی باشد. امیدوارم فضای عمومی که قرار است جای این فضای نظامی را بگیرد، عرصه‌ای هدفمند، پاسخگوی با مطالبات شهری و شهروندی و نیز کارا و یادگاری مناسب و ماندگار برای نسل‌های بعدی باشد.


حداکثر سطح اشغال احداثات در سهم ارتش جمهوری اسلامی 40درصد سهم عرصه (تقریبا معادل ۶۰هزار مترمربع)  تعیین شده که این سطح حداکثر تا طبقه چهارم خواهد بود.

میزان کاهش سطح اشغال طبقات بالاتر و تعداد طبقات با رعایت ملاحظات مربوط به دید و منظر و ایجاد بدنه‌های متخلخل و نفوذپذیر (به لحاظ بصری) وهمچنین ضوابط استقرار و معماری ساختمان‌های بلند مصوب16/7/1397 شورای‌عالی تا سقف زیربنای فوق‌ براساس طراحی شهری خواهد بود.



باتوجه به محدودیت‌های تأمین سرانه‌های عمومی در منطقه و حوزه پیرامونی کنترل سقف جمعیت‌پذیری طرح حداکثر در ۵هزار نفر ضروری است.

رعایت ضوابط تأمین پارکینگ مطابق با طرح تفصیلی تهران برای همه کاربری‌ها الزامی است.