پیشگامی کردستان در احیای مشاغل قدیمی

روح‌الله زرین| سنندج-خبرنگار :

با ورود تکنولوژی شاهد فراموشی و کم‌رونق شدن برخی مشاغل و صنایع قدیمی هستیم. در استان نیز صنایعی مانند چراغ‌سازی، معرق‌کاری، مسگری، نساجی سنتی، آهنگری و ده‎ها نمونه دیگر وجود دارد که با صنایع جدید و برگرفته از امکانات روز در حال دگرگونی است. با این اوصاف همچنان چراغ برخی از این کارگاه‌های تولیدی با همت استادکاران قدیمی در مناطق مختلف استان روشن است. البته احیای این مشاغل و صنایع فراموش‌شده در استان نیازمند حمایت همه‌جانبه دستگاه‎های اجرایی است. 


چلنگری در سریش‎آباد 

یکی از استادکاران شهر سریش‌آباد می‎گوید: حدود ۳۵ سال است که در یکی از روستاهای این شهر در زمینه آهنگری فعالیت دارم.
«احمد فرهمند» ادامه می‎دهد: بنا به شرایط زندگی مردم در چند دهه گذشته، بیشتر مردم از سوخت نفت و زغال برای آشپزی و گرمایش استفاده می‎کردند. برای همین چلنگری ایجاد شد.وی می‎افزاید: حدود ۲۵ سال پیش به‌عنوان استادکار در گوشه حیاط خانه یک کارگاه چلنگری با کوره ریخته‎گری احداث کردم. در آن انواع ضایعات آهن را ذوب می‌کردم و آن را به وسایل مورد نیاز مردم مانند میخ، سوزن، درفش، تیشه، کلنگ، منقل و تیغه گاوآهن تبدیل می‌کردم. در آن زمان بیش از ۴۰ استادکار با ۱۰۰ شاگرد در زمینه چلنگری در روستاهای قروه و سریش‎آباد فعالیت داشتند. این استادکار چلنگری می‎گوید: در حال حاضر چند استادکار قدیمی در این زمینه فعالیت دارند که به دلیل ورود کالاهای آماده از بازار سایر شهرهای کشور درآمد چندانی ندارند.

وی ادامه می‎دهد: با همکاری چند نفر از اعضای خانواده چراغ این کارگاه همچنان روشن است. محصولاتی را مانند تبر، داس، قندشکن، چکش و پتک تولید می‌کنم. به دلیل این‎که بازار فروشی در این زمینه وجود ندارد، این محصولات ‎را به صورت فصلی به کشاورزان و روستاییان عرضه می‎کنم و در نتیجه درآمد حاصل از زحمات این شغل به صورت سالیانه است. 
این استادکار ادامه می‎دهد: به دلیل زیاد بودن قیمت مواد اولیه مانند مس، تولید آن در این منطقه امکان‌پذیر نیست و فقط کار سفید کردن آن در این کارگاه صورت می‌گیرد. 


موج‌بافی در کامیاران 

یک بانوی ساکن کامیاران می‎گوید: ۵۲ سال دارم و از دوران کودکی کنار والدین خود در زمینه صنایع دستی فعالیت کرده ام. 
«جیران شاهدی» ادامه می‎دهد: در سالیان نه چندان دور شیوه زندگی مردم این منطقه موجب رواج مشاغل قدیمی می‌شد، به طوری که هر خانواده‎ای در یک صنعت فعالیت و تخصص داشت. من هم که خانواده‌ای صنعتگر داشتم، در زمینه موج‌بافی مهارت پیدا کردم. در این حوزه، در کارگاه کوچکی که پدرم راه‎اندازی کرده بود بیش از ۳۵ نفر بانوی خانه‎دار فعالیت داشتند.
وی می‎افزاید: موج بافی ترکیب هنر و صنعت پارچه‌بافی با ضخامت بالاست. تمام مواد به کار رفته در این کار از رنگ‎های طبیعی و پشم دام است.

این بانوی هنرمند کامیارانی تصریح می‌کند: از پارچه تولیدشده در صنعت موج‌بافی برای لحاف، زیرانداز، سجاده، رو‌رختخوابی و جهیزیه عروس استفاده می‌شود. همچنین در گذشته از آن در ساخت چادرهای محکم برای عشایر مناطق مختلف کردستان استفاده می‌شد. شاهدی ادامه می‎دهد: به دلیل رشد صنایع نساجی و پارچه‌های وارداتی، کمتر استادکاری در زمینه موج‌بافی و صنایع وابسته به آن فعالیت دارد، چرا که ادامه این هنر و صنعت، در کنار بازار فروش، نیازمند درآمد کافی و مواد اولیه ارزان و در دسترس است.
این بانوی هنرمند کامیارانی می‎گوید: با وجود کمبودهای مختلف در زمینه صنایع دستی همچنان در محیط خانه به بانوان علاقه‌مند صنایعی مانند شال‌بافی، جوراب‌بافی و گلیم‌بافی را آموزش می‌دهم. محصولات تولیدشده را در بساط دستفروشان و واحدهای صنفی کوچک شهر با قیمت ارزان عرضه می‌کنم تا شاید هنر و صنایع دستی منطقه شناخته شود و بتوان آن ‌را احیا کرد. 


احیای مشاغل قدیمی 

سرپرست معاونت صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی کردستان می‎گوید: برخی صنایع دستی استان به دلیل افزایش هزینه ایجاد کارگاه و خرید مواد اولیه در حال فراموشی است.
«سعید نظری» ادامه می‎دهد: برای احیای مشاغل قدیمی با همکاری یک شرکت خصوصی کارگاه شال‌بافی در بانه احداث شد. این ظرفیت موجب شد که کردستان رتبه نخست احیای مشاغل قدیمی در کشور را کسب کند.
وی می‎افزاید: با حمایت یک زوج استادکار کارگاه نساجی در کامیاران راه‌اندازی شد که در آن به کارآموزان صنعت نساجی سنتی در قالب امروزی آموزش داده می‌شود. همچنین در این زمینه انواع پارچه با الیاف طبیعی و نرم تولید می‌شود. پارچه تولیدشده برای هر دست لباس در تهران از یک تا ۳ میلیون تومان عرضه می‌شود. 

نظری تصریح می‌کند: با همکاری یک استادکار قدیمی، یک کارگاه خراطی چوب نیز در سنندج احیا شده است. این کار در زمینه چند رشته صنایع دستی نیز در حال انجام است. همچنین ۱۲ غرفه و ۵ کارگاه در سنندج و 2 کارگاه در اورامان‌تخت و روستای پالنگان در اختیار صنعتگران صنایع دستی قرار گرفته است. 
نظری ادامه می‎دهد: به منظور احیای صنایع دستی و مشاغل قدیمی از تمام استادکاران برای احیای آن حمایت می‌شود و شرایط فعالیت آن‎ها را فراهم خواهیم کرد. 
وی می‎افزاید: با ایجاد بازارچه و شهرک صنایع دستی به صورت ثابت در شهرهای استان می‎توان زمینه فعالیت سرمایه گذاران، رونق اقتصادی و درآمدزایی مناسب را برای صنعت‌گران حوزه صنایع دستی و مشاغل قدیمی فراهم کرد. این فرایند در طولانی مدت موجب جذب گردشگر در تمام مناطق استان می‌شود.