عدالت آموزشی نقض شده است

مائده امینی ـ روزنامه‌نگار

برگزاری کنکورهای کرونایی به مرداد‌ماه موکول شد؛ گرم‌ترین‌ماه سال. تا اینجای کار قرار است بیش از یک میلیون و ۵۱ هزار داوطلب که در آزمون سراسری سال ۹۹ ثبت‌نام کردند در سراسر ایران در حوزه‌های امتحانی و بیش از ۶۵۹ هزار نفر برای آزمون کارشناسی‌ارشد گرد هم جمع شوند و این در حالی است که تجمع بیش از 10نفر خطر شیوع کرونا را افزایش می‌دهد و در سراسر جهان برگزاری اتفاق‌های جمعی تا اطلاع ثانوی لغو شده است. سال سخت کنکوری‌های 98، در حالی رقم می‌خورد که با تعیین تاریخ برگزاری آزمون در مرداد این نگرانی بین داوطلبان شکل گرفته که قرار است در گرم‌ترین‌ماه سال، با ماسک و دستکش سرنوشت خود را رقم بزنند؛ در شرایطی که بسیاری از حوزه‌ها حتی تهویه مناسبی نداشتند و ندارند و به‌نظر می‌رسد نخواهند داشت. از سوی دیگر مفهوم عدالت آموزشی که پیش از این هم در ایران مورد انتقادهای بسیار واقع می‌شد حالا به‌طور کلی نقض شده است و در شرایطی قرار شده داوطلبان بر سر جلسه حاضر شوند که حتی یک تقویم آموزشی یکسان بین آنها پیش از کرونا هم توزیع نشده بود. اما راه چاره چیست؟ داوطلبان از انتظار خسته‌اند و درس‌خواندن برای آنها روندی فرسایشی پیدا کرده. علیرضا عابدین، مولف کتاب‌های درسی بر این باور است که می‌شد با پذیرش دانشجو در بهمن ماه، قدری آزمون‌های سراسری را آرام‌تر، سالم‌تر و عادلانه‌تر برگزار کرد.


با توجه به اینکه کنکور سراسری به پایان مرداد‌ماه موکول شد، فکر می‌کنید این تأخیر چقدر برای داوطلبان، مفید واقع خواهد شد؟ به‌خصوص که کنکوری‌ها از این تصمیم راضی به‌نظر نمی‌رسند.
داوطلبان هم مانند همه افراد جامعه، از کرونا می‌ترسند و نگرانی‌هایی دارند. اگر قرار است پذیرش دانشجو برای مهر‌ماه انجام شود، چاره‌ای جز برگزاری کنکور در مرداد‌ماه (با رعایت پروتکل‌های جدی بهداشتی) نیست. با توجه به اینکه همه کشور تحت شرایط کرونا قرار گرفته و همه امور به نوعی به تعویق افتاده است، می‌توانستیم پذیرش دانشجو را به ترم بهمن موکول کنیم. با این سیاست می‌توانستیم آزمون کنکور را در ماهی مثل شهریور یا مهر برگزار کنیم و با این شیوه هم نسبت به مقابله با بیماری آماده‌تر شویم و هم دانش‌آموزان را از گرمای طاقت‌فرسای مرداد نجات دهیم. این تصمیم می‌توانست از حجم استرس حاکم بر داوطلبان کم و آرامش بیشتری برای جامعه فراهم کند.
چرا با پذیرش دانشجو از ترم بهمن آنقدر مخالفت می‌شود؟ 
در سطح کلان سیاستگذاری، این نگرانی وجود دارد که اگر پذیرش دانشجو را به بهمن‌ماه موکول کنیم، سال تحصیلی آینده هم از تبعات کرونا آسیب ببیند. اما نباید فراموش کنیم که از تابستان امسال فقط 30 روز باقی می‌ماند. در این 30روز باید با پاسخ‌های مرحله اول مواجه شوند، تعیین‌رشته کنند، درصورت نیاز اعتراض بزنند و....بعید می‌دانم که پذیرش دانشجو در مهرماه سر موقع انجام شود.
 و این تأخیر ناگزیر در شروع ترم مهر، چه تبعاتی با خود به همراه دارد؟ 
ترم آینده قطعا با تأخیر شروع خواهد شد. ترم فشرده به معنی کلاس‌های فشرده و فوق‌العاده است. کلاس‌های فوق‌العاده به معنی تراکم رفت‌وآمد و نقض فاصله‌گذاری هوشمند است و همه این فرایند به شیوع کرونا دامن می‌زند. تجربه سال‌ها زندگی در کلانشهرها به ما نشان داده که در‌ماه مهر چقدر رفت‌وآمد‌ها کلافه‌کننده و خیابان‌ها شلوغ می‌شود و حجم ترافیک افزایش پیدا می‌کند. اگر هنگام تعیین تاریخ کنکور به تبعات آن فکر می‌کردند، قطعا تصمیم بهتری می‌گرفتند.
یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های امروز، ‌نقض کامل عدالت  آموزشی است. کنکور کرونایی چقدر تبعیض‌آمیز برگزار خواهد شد؟ 
متأسفانه مسئولان فکر می‌کنند که به‌طور میانگین شرایط برای همه کشور یکسان است. با این سیستم تصمیم‌گیری و سیاستگذاری، ‌ما حتی فرصت نفس‌کشیدن به داوطلبان ندادیم. آنها نیاز دارند که با فروکش‌کردن شیوع کرونا، به سطحی از دریافت آموزش برابر در سراسر کشور برسند و بتوانند خود را پیدا کنند. در این روزها، علاوه بر آسیب‌های روانی که به خانواده‌ها وارد شده، ممکن است بسیاری از خانواده‌ها داغدار شده باشند و داوطلبان در این خانواده‌ها، آرامش کافی برای رسیدن به گردونه رقابت نداشته باشند.
حتی اگر امکان آموزش آ‌نلاین برای همه افراد وجود داشته باشد، باز نمی‌توان مطمئن بود که از کیفیت استانداردی برخوردار باشد. بسیاری از کسانی که وضعیت مالی مناسبی داشتند در این ایام سراغ معلم‌های خصوصی رفتند و در رقابت ناعادلانه برنده شدند، در شرایطی که چنین امکانی برای قاطبه داوطلبلان فراهم نبود.
 شما به‌عنوان یکی از فعالان حوزه آموزش، فکر می‌کنید در این شرایط، بهترین تصمیمی که باید گرفته می‌شد، چه بود؟ 
فرصت بیشتر به متقاضیان‌دادن، تنها راه‌حل سریع و ممکن بود. سیستم آموزشی کشور موظف بود در این شرایط محتوای استانداردی برای همه کشور تولید کند و آن را به شکلی به‌دست همه داوطلبان برساند. این تصور که همه دانش‌آموزان تا پایان بهمن‌ماه مدرسه رفته‌اند و عمده مطالب را فراگرفته‌اند تصور غلطی است. در بسیاری از مناطق کشور، دانش‌آموزان از زمستان، برف و بارش‌های سیل‌آسا آسیب بسیاری دیدند و تعطیل شدند. تقویم آموزشی پیش از کرونا هم توزیع یکسانی نداشت.
آقای دکتر! آیا زیرساخت‌های لازم برای اصلاح وضع آموزشی موجود فراهم است؟ 
به تعویق‌انداختن پذیرش دانشجو می‌توانست فرصتی را برای سیستم آموزشی کشور مهیا کند تا در آن به ساخت، توسعه و بهبود زیرساخت‌های مورد نیاز متقاضیان کنکور توجه کند؛ فرصتی که به‌نظر می‌رسد دیگر از دست رفته است. متأسفانه مسئولان ما همواره عجله دارند؛ عجله دارند تصمیم بگیرند؛ عجله دارند تاریخ نهایی را اعلام کنند؛ عجله دارند مسئولیت را از سر خود باز کنند. این تصمیم‌های شتاب‌زده، تنش‌های داوطلبان را افزایش می‌دهد. بسیاری از متقاضیان هنوز حتی مطمئن نیستند که آیا این تاریخ اعلام‌شده، تاریخ نهایی است؟ به‌خصوص که بارها از رسانه‌های مختلف اعلام کردند که فاصله بین آخرین امتحان نهایی و کنکور 99، ۳ هفته باشد؛ اتفاقی که در نهایت هم نیفتاد.
فاصله بین امتحان‌های نهایی و کنکور بیش از یک‌ماه است؛ این فاصله نامعقول نیست ؟ 
فاصله به اندازه‌ای نامعقول است که نه می‌توان به‌عنوان فرصت برای آنها که عقب مانده‌اند، از آن استفاده کرد، نه آنهایی که آمادگی کامل دارند، می‌توانند از این زمان بهره‌مند شوند.


علیرضا عابدین، مولف کتاب‌های درسی:



متأسفانه مسئولان فکر می‌کنند که به‌طور میانگین شرایط برای همه کشور یکسان است. با این سیستم تصمیم‌گیری و سیاستگذاری، ‌ما حتی فرصت نفس‌کشیدن به داوطلبان ندادیم