توسعه دلالی پایداری ندارد

ایمان مهدی‌زاده ـ پژوهشگر توسعه پایدار

هفته‌های گذشته شرکت‌هایی وارد بورس شدند که اقلام تبلیغاتی زیادی در اختیار داشتند و توانستند رغبت بی‌نظیری در شهروندان ایرانی ایجاد کنند. وقتی ویروس کووید-۱۹ دنیای امروز را در محاق سکوت و رکود فرو برد و میلیون‌ها شغل را نابود و جمعیت زیادی را خانه‌نشین کرد؛ در اقتصاد ایران رویداد‌های جالب‌توجهی رخ داد. مثالی در روانشناسی موفقیت وجود دارد که می‌گوید وقتی در گردنه‌های سخت همه ترمز می‌کنند، باید گاز داد و جلو افتاد. درحالی ‌که اشتغال و درآمد مهم‌ترین چالش همه دولتمردان در کشورهای توسعه‌یافته و پیشرفته به‌حساب می‌آید، در ایران تقویم اقتصادی به شکل دیگری پیش می‌رود. 
طی روزها و هفته‌های گذشته بارها تریبون‌های مختلف، ایران در بحران کرونا را دارای رشد اقتصادی عنوان و جمعیت زیادی از شاغل و بیکار خانه‌دار را ترغیب به سرمایه‌گذاری در این حوزه اقتصادی کردند. اقتصاد پایدار بر پایه تولید و خدمات پایدار شکل می‌گیرد و نیاز به برنامه‌ریزی دقیق دارد، اینها در حالی است که هیچ رویداد تولیدی و خدماتی در ایران شکل نگرفته است. 
شهرک‌ها و مناطق صنعتی که روزگاری آکنده از جمعیت کارگر و خودروهای سنگین برای جابه‌جایی محصولات بود، امروز مناطق فراموش‌شده و متروکه در سکانس‌های سینمایی را تداعی می‌کند و وجود کرونا اغلب شغل‌های خدماتی را خانه‌نشین کرده است. از سوی دیگر موج بزرگی از تبلیغات باعث شده سرمایه‌ها و طلا‌های خانگی و بانکی شهروندان زیادی تبدیل به سهام شود. چه‌بسا در هجمه‌های تبلیغاتی‌شان سرپرست خانوار و خانواده‌هایی که سرمایه نقدشونده بسیار اندکی دارند آن را وارد بورس کرده و خود را در مسیر تحقق رویاهایشان می‌بینند.
 این روزها اغلب شهروندان ایرانی در شهر و روستا تبدیل به بورس‌باز شده‌اند. مدام در فضای مجازی سهام‌های مختلف را بررسی می‌کنند. 
در شرایط کنونی مردم بیش از هر چیز به صداقت آگاهی نیاز دارند. البته برنامه‌ریزانی آن سوی دیوار‌های شیشه‌ای نشستندکه مبنای شناخت‌شان صف‌های طولانی پراید 60میلیون تومانی است. 
گویا رفتارهای اقتصادی این روزها هیچ منطقی ندارد و صرفاً عده محدودی می‌توانند از دریاچه گل‌آلود بورس، ماهی بزرگ صید کنند و بقیه طعمه‌هایی در این دریاچه می‌ریزند .