تسهیلات مالی برای عبور اکوسیستم فناوری از بحران
روح‌الله ذوالفقاری، معاون برنامه‌ریزی صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست‌جمهوری در گفت‌وگو با همشهری از جزئیات کمک‌های مالی برای عبور از مشکلات کووید-۱۹ گفته است
محمد کرباسی_دبیر گروه دانش و فناوری
گروه زیادی از شرکت‌ها، اکوسیستم فناوری کشور و استارتاپ‌ها به‌خاطر بحران شیوع بیماری کووید-۱۹ طی ماههای اخیر دچار ضرر و زیان شده‌اند. بخشی از آنها به‌خاطر ممنوعیت فعالیت و کاهش مشتری و گروهی هم به‌خاطر مشکلات زنجیره تامین یا زنجیره فروش‌شان روزهای سختی را پشت‌سر گذاشته‌اند. روح‌الله ذوالفقاری، معاون برنامه‌ریزی صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست‌جمهوری در گفت‌وگو با همشهری بیشتر این شرکت‌های آسیب‌دیده را از حوزه خدمات به‌ویژه در زمینه گردشگری توصیف می‌کند. به همین‌خاطر صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست‌جمهوری تصمیم گرفته تا در ۴مرحله به شرکت‌های مختلف این حوزه تسهیلات مالی اعطا کند. به‌گفته ذوالفقاری، هدف اعطای این تسهیلات این است که این شرکت‌ها که هر کدام عضوی از اکوسیستم فناوری کشور هستند پس از گذر از این بحران بتوانند فعالیت خود را به‌صورت عادی ادامه دهند. پیش‌بینی معاون برنامه‌ریزی صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست‌جمهوری این است که تا پایان مرحله چهارم حداقل ۲هزار شرکت برای دریافت این تسهیلات برای عبور از مشکلات اقدام کنند.
بررسی چه جوانبی باعث شد که به این نتیجه برسید در چند مرحله اقدام به اعطای تسهیلات به شرکت‌های فعال در اکوسیستم فناوری کشور کنید؟
شرکت‌های دانش‌بنیان و به‌صورت کلی شرکت‌های فعال در اکوسیستم فناوری از شرایط به‌وجودآمده از بیماری کووید-۱۹ متاثر شدند. برخی از آنها برای کنترل بیماری به کمک آمدند و توانستند در حوزه‌های مختلف ازجمله تولید تجهیزات پزشکی، ماسک، ونتیلاتور، مواد ضدعفونی و مدیریت بعد از بیماری کمک شایانی داشته باشند. ما سعی کردیم در اسفندماه سال۹۸ و بالافاصله بعد از مشخص‌شدن شرایط، این دسته از شرکت‌ها را تامین مالی کنیم و با این تامین مالی توانستند کمک قابل‌توجهی در این حوزه داشته باشند. سایر شرکت‌ها یا در حوزه تقاضا و مشتری با مشکل روبه‌رو شده یا با ممنوعیت فعالیت مواجه بودند و گروهی هم در حوزه زنجیره تامین یا زنجیره فروش‌شان مشکلاتی داشتند. جمع‌بندی ما این بود که از این کسب و کارها حمایت مالی صورت بگیرد تا اشتغال با ارزش‌افزوده بالا که در آنها شکل گرفته بود تداوم داشته باشد. این کمک با این هدف صورت گرفت که پس از گذر از این بحران این شرکت‌ها بتوانند فعالیت خود را به‌صورت عادی ادامه دهند.
آماری از میزان ضرر و زیان شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌ها وجود دارد؟
در حال حاضر آمار شفافی برای اینکه مشخص شود که شرکت‌ها چقدر آسیب دیده‌اند وجود ندارد. ما چند دسته شرکت که احتمالا در این شرایط آسیب دیده‌اند را شناسایی کرده‌ایم. شرکت‌های فعال در اکوسیستم نوآوری را شرکت‌های دانش‌بنیان، شرکت‌های خلاق، شرکت‌های فناور مستقر در پارک‌های علم و فناوری، شتاب‌دهنده‌ها و استارتاپ‌ها تشکیل می‌دهند. اکثر شرکت‌هایی که در حوزه خدمات از جمله گردشگری و پلتفرم‌ها فعالیت می‌کنند دچار آسیب شده‌اند. اما هنوز رقم دقیقی از این آسیب نداریم. ما طی فراخوان اولیه‌ای که برای شرکت‌های آسیب‌دیده دادیم با مراجعه ۵۰۰شرکت مواجه شدیم و مشکلات‌شان را با ما در میان گذاشتند.
می‌توان گفت کدام بخش در اکوسیستم فناوری کشور بیشترین آسیب را دیده‌اند؟
بیشتر شرکت‌های آسیب‌دیده را شرکت‌های حوزه خدمات به‌ویژه خدمات گردشگری تشـکیل می‌دهند.
تاکنون ۲ مرحله از اعطای این تسهیلات اجرایی شده است؟
به‌صورت کلی در بحث تسهیلات مالی مرتبط با کرونا تاکنون ۴مرحله اجرا شده است. مرحله اول ما، فراخوان از شرکت‌هایی بود که می‌توانند در بحث مدیریت کرونا کمک کنند که قبل از عید اتفاق افتاد. حدود ۲۰۰میلیارد تومان، این شرکت‌ها تامین مالی شدند تا بتوانند در این حوزه کمک کنند. یکسری هم شرکت‌های بزرگی بودند که آسیب‌دیده و نیاز به کمک فوری داشتند که قبل از عید در قالب سرمایه در گردش به آنها رسیدگی شد و تسهیلات سه ماههای در اختیارشان قرار دادیم.
اما فراخوان عمومی ما که از ابتدای سال جدید برای کمک به شرکت‌های آسیب‌دیده شروع شده 2 مرحله را پشت سرگذاشته است. در این دو مرحله شرکت‌های دانش‌بنیان کوچک، شتاب‌دهنده‌ها و خدمات‌دهندگان فضای کار اشتراکی در مرحله اول و شرکت‌های خلاق در مرحله دوم به مشکلات‌شان رسیدگی شده است.
سقف تسهیلات برای هر گروه و مرحله هم متفاوت است؟
بله. برای مرحله اول برای هر شرکت دانش‌بنیان کوچک ۵۰۰میلیون تومان با نرخ 9درصد و بازپرداخت یک سال و مهلت تنفس شش‌ماهه درنظر گرفته شده است.
مرحله دوم که به‌تازگی اجرا شد برای شرکت‌های خلاق تا سقف 400میلیون تومان با نرخ 9درصد و بازپرداخت یکساله و مهلت تنفس شش‌ماهه عملیاتی شده است.
مرحله سوم و چهارم هم در هفته‌های آتی برای شرکت‌های فناور مستقر در پارک‌های علم و فناوری و استارتاپ‌ها و دانش‌بنیان‌های بزرگ اجرا می‌شود. همه این تسهیلات به‌صورت مرحلهای و طی 6ماه به شرکت‌ها داده می‌شود.
شرکت‌ها و استارتاپ‌ها برای استفاده از این تسهیلات مدارک خاصی لازم دارند؟ یعنی باید ثابت کنند که به‌خاطر شرایط کرونا دچار ضرر و زیان شده‌اند؟
تقریبا تمام شتاب‌دهنده‌ها و تامین‌کنندگان فضای کار اشتراکی با توجه به نوع فعالیت‌شان آسیب‌دیده تشخیص داده شده‌اند و نیاز به مدارک خاصی ندارند. آنهایی که معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری بحث شتاب‌دهنده بودن و فعالیت‌شان در حوزه تامین فضای کار اشتراکی را تأیید کند مشمول دریافت این تسهیلات می‌شوند. شرکت‌های دانش‌بنیان اما باید مدارک مربوط به فروش‌شان و مدارک مربوط به لیست بیمه شش‌ماهه دوم سال۹۸ و هزینه‌هایی که احتمالا داشتند را به ما ارائه کنند تا بتوانیم به مشکل آنها رسیدگی کنیم. در واقع براساس اسناد و مدرک باید مشخص شود که این شرکت‌ها ضرر کرده‌اند و فروش‌شان کاهش داشته است.
قبل از عید و یا ابتدای سال جدید گروهی از شرکت‌های فعال در اکوسیستم فناوری و استارتاپ‌ها با اعلام مشکلات مالی دست به تعدیل نیروی بعضا گسترده زدند. توجیه مسئله هم این بود که دچار ضرر شده‌اند. با دادن این تسهیلات از این شرکت‌ها تضمین گرفته شده که دست به اخراج پرسنل‌شان نزنند؟
بله. یکی از مبانی ما برای تعیین مبلغ تسهیلات مربوط به هر شرکت این است که فهرست بیمه مربوط به شش‌ماهه دوم سال‌نودوهشت‌شان را کنترل می‌کنیم. شرط این تسهیلات این است که حداقل ۹۰درصد اشتغال زمستان سال۹۸ را حفظ کنند. درصورتی که این شرط را رعایت نکنند مشمول این تسهیلات نمی‌شوند و در هر مرحلهای که باشند اعطای تسهیلات به آنها متوقف می‌شود. پرداخت تسهیلات به همین‌خاطر به‌صورت مرحلهای و شش‌ماهه درنظر گرفته شده تا ما اطمینان حاصل کنیم که طی این مدت سطح اشتغال شرکت حفظ می‌شود و تعدیل نیرویی بابت کرونا نداشته باشند.
پیش‌بینی‌تان درباره تعداد شرکت‌هایی که برای گرفتن تسهیلات در این ۴مرحله مراجعه می‌کنند چقدر است؟
ما سعی کردیم محدودیتی درباره تعداد شرکت‌ها قائل نباشیم. اما پیش‌بینی خودمان این است که تا پایان مرحله چهارم حدود ۲هزار شرکت از این تسهیلات بهره‌مند شوند.
