افزایش نه! همسان‌سازی نسبی شاید

زهرا رستگارمقدم ـ روزنامه‌نگار

بازنشستگان امسال در گروه کشوری و تامین اجتماعی چگونه حقوق دریافت کردند؟ حقوق فروردین‌ماه به‌حساب بازنشستگان واریز شد اما این اعداد چه تفاوتی با سال گذشته دارند و چرا بازنشستگان با توجه به اعمال افزایش حقوق امسال همچنان خود را بی‌پناه‌ترین گروه ذیل حقوق‌بگیران می‌دانند؟ در این گزارش با چند نفر از بازنشستگان صحبت کردیم؛ چه آنان که به‌اصطلاح بازنشسته کشوری و لشکری هستند و چه آنهایی که از تامین اجتماعی حقوق می‌گیرند. خلاف تصور معمول، اوضاع بازنشستگان تامین اجتماعی نه بهتر و نه بدتر از نمونه کشوری خود است. هر چند با وجود طرح همانندسازی به‌نظر تبعیض‌هایی به‌وجودآمده اما برای روشن‌شدن این ادعا بد نیست به صحبت‌های آنها درباره حقوق‌های دریافتی‌شان بپردازیم.

بازنشستگان کشوری و لشکری
حقوق بازنشستگان کشوری در ابتدای سال۹۸ به‌طور میانگین، ۲‌میلیون و۸۰۰ هزار تومان بود؛ یک میلیون و 200هزار تومان کمتر از میانگین حقوق شاغلین کشوری؛ یعنی اختلافی ۳۰‌درصدی. اما با صدور بخشنامه ۳۰ بهمن و اجرای افزایش ۵۰‌درصدی، در اسفند‌ماه میانگین حقوق کارمندان شاغل با ۴۰درصد افزایش به ۵ میلیون و ۶۰۰هزار تومان رسید و این اختلاف میانگین حقوق بازنشستگان کشوری را با شاغلین به اختلافی ۵۰‌درصدی رساند. اما ماجرا به همین‌جا ختم نشد. سال۹۹ میانگین حقوق کارمندان شاغل کشوری با ۱۵‌درصد افزایش به رقم ۶میلیون و ۴۴۰هزار تومان رسید. درحالی‌که میانگین حقوق بازنشستگان کشوری با افزایش‌ها حدودا ۳‌میلیون و 60۰هزار تومان شد؛ اختلافی ۵۶درصدی. همین امر موجی از اعتراض‌ها را علیه محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه راه انداخت؛ اعتراض علیه اینکه اعتبار کافی برای ترمیم حقوق بازنشستگان کشوری متناسب با شاغلین ایجاد نشده و این مسئله با بند۹ اصل سوم قانون اساسی و مفاد ماده ۳۰ برنامه ششم توسعه کشور مغایرت دارد.
معمولا در افزایش دستمزد به ماده۴۱ قانون کار که 2بند دارد توجه می‌شود؛ یک تورمی است که بانک مرکزی اعلام کرده و دو، سبد هزینه خانوار که هر ۳ گروه دولت، کارگر و کارفرما هنگام تعیین دستمزد باید به آن دقت کنند. با توجه به اینکه بانک مرکزی تورم سال۹۸ را ۴۲.۱ درصد اعلام کرد و مرکز آمار، تورم سال۹۸ را ۳۴.۸ درصد دانست این افزایش حداقلی به چه معناست؟
نوبخت در فروردین‌ماه از متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان صحبت کرد و محمد شریعتمداری وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: «امسال امر همسان‌سازی حقوق بازنشستگان کشوری و لشکری با وجود همه محدودیت‌ها، نسبت به گذشته افزایش جدی می‌یابد و با تحقق وعده اعتبار تخصیصی دکتر نوبخت، می‌توانیم تقریبا بین ۱۵.۸ تا ۷۷.۳‌درصد حقوق بازنشستگان را افزایش دهیم.» از آنجا که پایه حقوق بازنشستگان در سال جدید 2میلیون و 800هزار تومان درنظر گرفته شده بود، قرار شد تنها بازنشستگان کشوری حقوق‌شان نسبت به پایه حقوق اصلاح شود.
دلارام که کارمند بازنشسته آموزش و پرورش است می‌گوید: «سال گذشته با 25سال خدمت 2میلیون و 500هزار تومان دریافت می‌کردم و امسال در طرح همسان‌سازی حقوقم به 3میلیون و 200تومان رسیده است.» این امر درباره دیگر کارمندان و معلم‌های آموزش و پرورش نیز صدق می‌کند. مثلا میانجی، معلم بازنشسته با 30سال خدمت 2میلیون و 400هزار تومان دریافت می‌کرد که در این طرح، دریافتی‌اش به 3میلیون و 100هزار تومان رسیده. با استناد به این گفته‌ها حقوق بازنشستگانی 70درصد رشد داشته که سال گذشته یک میلیون و 800هزار تومان دریافت می‌کردند، نه همه بازنشستگان کشوری و آنهایی که حقوق‌شان حدودا 3میلیون تومان بوده، زیرا این دسته نیز تنها همان 15درصد افزایش سالانه به دریافتی‌شان اضافه شده است.

بازنشستگان تامین‌اجتماعی
اختلاف سبد هزینه خانوار بین سال۹۷ و ۹۸، یک میلیون و ۱۸۰‌هزار تومان اعلام شد و برهمین اساس دولت دستمزد سال‌جاری را ۱۵درصد افزایش داد. کریم محمدی، از بازنشستگان تامین اجتماعی درباره افزایش حقوق سال99می‌گوید: «افزایش حقوق 30تا 70درصدی مخصوص بازنشستگان کشوری است و بازنشستگان تامین اجتماعی از همان افزایش 15درصدی برخوردار خواهند شد. حقوق بازنشستگانی چون ما 15درصد به علاوه 91هزار تومان افزایش خواهد یافت. البته این افزایش در فروردین‌ماه اعمال نشد و در ماه‌های دیگر اعمال خواهد شد. اما گلایه اینجاست با توجه به تورم 41درصدی اسفندماه، چطور باید با 15درصد افزایش، خانواده را مدیریت کرد. بی‌شک یک بازنشسته سرپرست خانوار باید بیش از 20درصد از جیب خود روی این دریافتی بگذارد تا بتواند مانند سال گذشته زندگی کند.» این رقم البته فشار بسیاری به خانواده تحمیل می‌کند، اما در همین طیف هستند بازنشستگانی که با 32سال خدمت همچنان یک میلیون و 500هزار تومان دریافت می‌کنند. امینی می‌گوید: «با 32سال پرداخت حق بیمه هر‌ماه معادل یک میلیون و 500هزار تومان حقوق برایش واریز می‌شود و تنها همان 15درصد افزایش ممکن است به حقوقش در ماه‌های آتی افزوده شود؛ یعنی یک میلیون و 700تا 800هزار تومان که باز با پایه 2میلیون و 800هزار تومانی که دولت اعلام کرده یک میلیون فاصله دارد.» او می‌گوید که شاید در این میان، گلایه بازنشستگان تامین اجتماعی باید دولت را هدف بگیرد زیرا بخشی از بدهی دولت به سازمان تامین اجتماعی ۵۰هزار میلیارد تومان است که اگر پرداخت شود، تامین اجتماعی می‌تواند ۳۰‌درصد این مبلغ را به همسان‌سازی اختصاص دهد. محمدی می‌گوید: «بین حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی و کشوری و لشکری یک میلیون تومان تفاوت وجود دارد و بیمه تکمیلی بازنشستگان کشوری و لشکری از ۵۰ هزار تومان به ۱۴۰‌هزار تومان رسیده است به همین دلیل تا سقف ۶۰میلیون تومان می‌توانند از بیمه خود استفاده کنند، اما بیمه تکمیلی بازنشستگان تامین اجتماعی ۵۰‌هزار تومان است و سقف دریافت خدمات‌درمانی ۲۰‌میلیون.»
با توجه به اینکه بدهی دولت به تامین اجتماعی ۲۵۰هزار میلیارد تومان و بدهی جاری‌اش به‌صورت ماهانه ۳هزار و ۵۰۰میلیون تومان است، باید طبق برنامه پنجم و ششم آن را صفر کند. دولت اعلام کرد که حقوق کارگران با احتساب مزایا به ۲میلیون و ۸۰۰هزار تومان نزدیک است، اما باید گفت که براساس قانون حدود ۶۰درصد کارگران نمی‌توانند از مزایای اعلام‌شده استفاده کنند. با وجود این چه برنامه‌ای برای این دسته از افراد درنظر گرفته شده و آیا امیدی به اصلاح این مصوبات هست یا خیر؟