جنگل
حمله تله‌کابین به جنگل‌های هیرکانی
ساخت تله کابین در یکی از بکرترین زیستگاه‌های کره زمین، مقدمات نابودی جنگل‌های هیرکانی را فراهم میکند
زهرا رفیعی _ خبر‌نگار
ساخت تله‌کابین کبودوال آن هم در منطقه ثبت جهانی شده جنگل‌های هیرکانی با مخالفت شورای عالی شهرسازی کشور مواجه شده اما به نظر می‌رسد، موافقان این پروژه دست از تلاش برنمی‌دارند. این درحالی است که به اعتقاد متخصصان ساخت تله‌کابین، علاوه بر اینکه باعث خارج شدن این جنگل‌ها از فهرست یونسکو است، باعث زوال و مرگ آن نیز می‌شود.
قارچ‌هایی که گردشگران با خود به جنگل می‌برند
اخیرا 3 نماینده دستگاه‌های میراث فرهنگی، منابع طبیعی و محیط زیست در استان گلستان از استاندار این منطقه درخواست کرده‌اند که موانع و مشکلات پیش‌روی نصب تله‌کابین کبودوال در علی‌آباد کتول را رفع کند، چرا که بخشی از پارک جنگلی کبودوال استان گلستان در منطقه ثبت جهانی شده جنگل‌های هیرکانی قرار دارد. هادی کیادلیری، رئیس انجمن علمی جنگلبانی ایران در گفت‌و گو با همشهری ضمن تاکید بر اینکه اصولا مخالف توسعه پایدار در مناطق جنگلی نیست گفت: اگر طرح‌های گردشگری از هر نظر اجتماعی، سیاسی، اقتصادی ارزیابی شده باشد، توسعه اشکالی ندارد. اما تجربه نشان داده است که اغلب پروژه‌های این‌چنینی به صورت عرفی و نه علمی انجام می‌شوند. یعنی مسئولان منطقه‌ای با دیدن گرایش مردم به یک منطقه بکر طبیعی به ذهنشان می‌رسد که بهتر است در آن منطقه برای کسب درآمد تله کابین احداث شود. این نگاه غلط به میراث طبیعی، گردشگران «معنا‌گرای» خارجی و داخلی را از منطقه دور میکند. این نوع از گردشگران بر اساس فهرست یونسکو مسیر گردشگری برای خود تعریف می‌کنند. توسعه لزوما بد نیست ولی این گونه سرمایه‌گذاری‌ها بیشتر جنبه سرگرمی دارد. گردشگری که با تله‌کابین به دل جنگل برود هیچ دستاوردی از طبیعت نخواهد داشت و تنها نتیجه‌اش تخریب است. میلیون‌ها مسافر مازندران چه منافعی برای طبیعت آن داشته‌اند؟ هم اکنون کرایه ماهانه‌ای که منابع طبیعی از حجم بسیار مسافر تله‌کابین نمک‌آبرود می‌گیرد با 600هکتار تخریب جنگلی که در منطقه صورت گرفت، حدود 700هزار تومان است. اکثر این مسافران به دلیل اینکه زمینه‌های گردشگری استاندارد فراهم نشده، خود عامل انتقال بیماری به طبیعت هستند. یکی از دلایلی که آفت گیاه شمشاد در جنگل‌های شمال پخش شد، حضور گردشگران به صورت بی‌ضابطه بود. مسافران نادانسته به همراه خود قارچ‌ها، لارو‌ها و پروانه‌ها را از این جنگل به آن جنگل منتقل کرده‌اند. ایراد در این است که برای طبیعت‌گردی هیچ برنامه و دانشی نداریم. مردم محلی تصور می‌کنند این کار منجر به اشتغالزایی و توسعه توریسم می‌شود، در حالی که جز تخریب جنگل افزایش قیمت‌ها و ترافیک چیزی عایدشان نمی‌شود.
مثله‌کردن جنگل‌ها
هادی کیادلیری، عضو هیات علمی دانشگاه علوم و تحقیقات با تاکید بر اینکه هر جا توسعه بدون مطالعه صورت گرفته، محیط زیست آسیب دیده است گفت: احداث تله کابین احتمال آتش‌سوزی سهوی و تجمع زباله را در منطقه زیاد میکند. کسی با تفریح مردم مخالف نیست ولی تجربه نشان داده است که در این شرایط عموما سلیقه عامه مردم مد نظر گرفته می‌شود نه صلاحدید متخصصان. این منطقه بی دلیل به عنوان میراث طبیعی جهان انتخاب نشده است. روزگاری عدم توسعه‌یافتگی طبیعت را ویران می‌کرد اما الان توسعه یافتگی بی قاعده دمار از روزگار طبیعت درآورده است. ما به بهانه اشتغالزایی بسیاری از طبیعت کشور را از دست داده‌ایم. در کشور‌های پیشرفته، طرح‌های گردشگری پایدار را به هیچ عنوان در بخش «میراث طبیعی جهانی» اجرا نمی‌کنند. مثل این است که در محوطه تخت جمشید بخواهید پیست ماشین سواری احداث کنید. در اکوسیستم‌های کشور به‌خصوص جنگل‌های شمال اشباع شده از چالشیم. در حالی که این جنگل‌های ثبت جهانی شده می‌توانند راهی برای «دیپلماسی طبیعت» باشند. وی در مورد خطر اجرا شدن این پروژه برای حیات وحش و برهم خوردن آرامش زیستگاه گفت: یکی از مهم‌ترین اصول کنوانسیون تنوع زیستی، حفظ کریدور‌ها و تنوع زیستی است. تنوع زیستی در جنگل‌های شمال فقط درختان نیستند. مجموعه‌ای از پوشش گیاهی و جانوری جنگل را تشکیل می‌دهند. جنگل یعنی درختان، حشرات، پروانه‌ها، قارچ‌ها و... . به همین دلیل واژه جنگلکاری معنا ندارد. درختکاری‌ها پس از صدها سال می‌تواند منجر به ایجاد جنگل شود. تکه‌تکه کردن بافت جنگل با احداث شهرها، روستاها و راه‌ها فاجعه زیست محیطی در جنگل‌های شمال است. در حالی که بر اساس یکی از بندهای کنوانسیون تنوع زیستی، حفظ پیوستگی اکوسیستم‌ها منجر به ایجاد تنوع زیستی می‌شود. وقتی مردم را به این شکل وارد اکوسیستم‌های بکر می‌کنیم، برای حیوانات نا امنی ایجاد می‌کنیم. کیادلیری در مورد تفاوت جنگل‌های بکر با جنگل دستبرد زده گفت: جنگل‌های شمال با انواع چالش اشباع شده است. جنگل‌های شمال با کوچکترین تغییر اقلیم و ورود آفات از بین می‌روند. جنگل بکر و طبیعی توانایی ترمیم خود را دارد ولی جنگلی که پای انسان به آن رسیده و نابوده شده، این توانایی را از دست می‌دهد. هرگونه تخریب جنگل به بهانه تله‌کابین چرخه طبیعی را از بین می‌برد.
ساخت تله‌کابین بدون قطع درخت امکان‌ندارد
رانش زمین در مناطق بکر جنگلی به‌دلیل عملیات راهسازی سرنوشتی است که در انتظار جنگل‌های هیرکانی است. فرهاد مسعودی، جنگل‌بان و کارشناس حفاظت منابع طبیعی که در این منطقه فعالیت میکند در گفت‌وگو با همشهری گفت: احداث این تله‌کابین در جنگل‌های بکر شمال توسط عده‌ای در حال پیگیری است که سودای سیاست را در آستانه انتخابات دارند. فارغ از اینکه احداث این تله‌کابین باعث تخریب جنگل‌های هیرکانی می‌شود و به‌نظر من ضروری نیست، اگر قرار بود منفعت عام درنظر گرفته شود باید اقداماتی برای تعاونی شدن و پذیره‌نویسی سهام آن بین مردم محلی صورت می‌گرفت. اگر این افراد دلشان برای گردشگری در شهر ما سوخته بهتر است برای طرح‌های گردشگری نیمه‌کاره‌ای مثل آبشار کبودوال که بزرگ‌ترین آبشار خزه‌ای دنیاست یا دریاچه پشت سد کبودوال کاری کنند. تله‌کابین با آن حجم از بتن و آهن چطور قرار است به نقطه‌ای برود که طی آن تخریبی صورت نگیرد. این سؤال فعالان محیط‌زیست منطقه است. فرهاد مسعودی فعال محیط‌زیست در این‌باره گفت: ما جزو کشور‌های پیشرفته نیستیم که با هلی‌برد مصالح به ارتفاعات حمل شود. وقتی آتش‌سوزی در دل جنگل رخ می‌دهد هیچ تجهیزاتی نداریم که با آن زودتر آتش را خاموش کنیم آن وقت می‌خواهیم بدون تخریب یک درخت تله‌کابین بسازیم؟
این کار عوام‌فریبی است، وقتی مدعی می‌شویم که تله‌کابین نمک آبرود سودده است، باید این را هم بگوییم که آن سود از فروش محصولات بومی و خدمات تفریحی به‌دست آمده است؛ وسط جنگل بکر هیرکانی فضایی وجود ندارد که شما بخواهید غرفه عرضه این خدمات و کالاها را ایجاد کنید. ضمن اینکه کوچکترین راهی که در منطقه احداث شود، داستان تکراری زمین‌خواری و جنگل‌خواری در بکرترین نقاط جنگلی را فراهم میکند.
نابودی مسیر استراتژیک طبیعت‌گردی
وی که از جنگلبان‌های این منطقه از شمال است گفت: هم‌اکنون جاده‌هایی در حال ساخته شدن است که باعث تخریب و رانش زمین در محدوده ترانشه‌های جاده شده است. ترانشه در جنگل شمال، یعنی مسطح کردن بخشی از جنگل‌های کوهستانی که در شیب شدید قرار دارد، یعنی نابودی بافت جنگل در مسیر ساخت جاده، یعنی رانش زمین با نخستین باران. این کار با هیچ منفعت مالی قابل توجیه نیست. مسعودی که از اعضای تیم ثبت جنگل‌های هیرکانی به‌عنوان میراث طبیعی جهانی است گفت: بیش از 90درصد جنگل‌های هیرکانی در ایران قرار دارد و رقابت شدیدی برای ثبت این جنگل به نام ایران با جمهوری آذربایجان وجود داشته است. ایران زحمات زیادی برای به ثبت رسیدن آن کشیده است. ما از ابتدا در فرایند ثبت جهانی بوده‌ایم و با کمک فعالان محیط‌زیست و جامعه محلی این شرایط یونسکو را فراهم کرده‌ایم. این جنگل‌ها را مردم محلی از زباله پاک کرده‌اند و راضی به از بین رفتن آن نخواهند شد. آنها با ثبت جهانی این جنگل‌ها به تازگی به سمت جذب اکوتوریست رفته‌اند چون دیده‌اند که وقتی به توریست خارجی می‌گویند این درخت سرخدار 1500سال سن دارد، بی‌درنگ آن را بغل میکند و به تنه آن بوسه می‌زند. ارزش این درختان را مردم روستایی این منطقه درک کرده‌اند. مسیر روستای ابر به دهانه زرین‌گل در علی‌آباد کتول برای جلب توریست استراتژیک است و با راه‌اندازی تله‌کابین این فرصت حیاتی از دست خواهد رفت.
