محله برو بیای شاهان

شبنم سیدمجیدی

تاریخچه مختصر
روایت‌هایی از کاخ زعفرانی
​​​​​​​
زعفرانیه دهی بوده از سعدآباد تا ولنجک و نام آن از دوران قاجار به یادگار مانده است. درباره اینکه چرا اسم این محله را گذاشته‌اند زعفرانیه، روایت‌های مختلفی وجود دارد. یکی از روایت‌ها می‌گوید که چون در زمان‌های دور، تجار زعفران در این منطقه سکونت داشته‌اند، در نتیجه نام محله زعفرانیه شده است. در یکی دیگر از روایت‌ها عنوان می‌شود که چون کاخ سعدآباد مشهورترین سازه منطقه بوده است، در زعفرانی کاخ همواره برای نشانی‌دادن مورد استفاده قرار می‌گرفته است. در روایت دیگری آمده است که اراضی زعفرانیه بخشوده محمدشاه قاجار به یکی از کنیزانش مشهور به زعفران باجی بوده است. در هر صورت چیزی که مشخص است اینکه این منطقه سابقه تاریخی مشخصی مثل محله همجوارش، تجریش، ندارد و تا دوران رضاشاهی بایر و بخشی از آن کشتزار کشاورزان شمیرانی بوده است. حسین علی خان معیرالممالک (از رجال قاجار) صاحب بخش عظیمی از این زمین‌ها بود. کم کم و پس از احداث خیابان ولیعصر کنونی جاده‌ای نیز از محدوده باغ فردوس به سمت سعدآباد کشیده شد که در حقیقت زعفرانیه در حاشیه این جاده به‌وجود آمد. به‌دلیل اینکه زعفرانیه در ارتفاعات تهران و در واقع کوهپایه البرز واقع بود و به‌خاطر آب و هوای معتدلش به یکی از مناطق اعیان‌نشین تهران تبدیل شد. زعفرانیه امروزی در منطقه یک تهران قرار دارد و در شمال غربی تجریش، بین سعدآباد و ولنجک واقع شده است. این محله از شمال به آبریز کوه، از جنوب به محمودیه، از غرب به ولنجک و از شرق به تجریش محدود می‌شود. در زعفرانیه میلیاردرهای زیادی ساکن‌اند و صاحبان خیلی از خانه‌ها نیز در خارج از کشور زندگی می‌کنند. امروز دیگر بیشتر محله را برج‌ها و آپارتمان‌های بلند دربرگرفته‌ و کمتر خانه‌های ویلایی در آن دیده می‌شود.

قیمت زمین و آپارتمان
زیر 100متر نداریم

خیابان‌های اصلی زعفرانیه عبارتند از خیابان‌های زعفرانیه (سرلشکر فلاحی)، آصف (اعجازی)، مهر (حسینی)، زاله زر (حیدر مردانی)، ماکویی‌پور، مقدس اردبیلی، اسدآباد و الف. البته قیمت خانه در مقایسه با دیگر مناطق تهران در همه خیابان‌های این محله بسیار بالاست. اما می‌توان گفت که قیمت‌ها در خیابان‌های ماکویی‌پور، مقدس اردبیلی، آصف، ثارالله، کیهان و الف در بالاترین حد قرار دارد.

 قیمت خانه به موارد زیادی ازجمله سن بنا، متراژ، محل قرارگیری، نقشه و امکانات آن بستگی دارد. در نتیجه در زعفرانیه هم قیمت خانه‌ها در فروردین98 از هر متر 25میلیون تومان تا 100میلیون تومان متنوعند. مثلا در خیابان ماکویی‌پور جنوبی، یک آپارتمان لوکس 560 متری همراه با همه امکانات، متری 70میلیون تومان خرید و فروش می‌شود که به‌عبارتی قیمت کل آن 39میلیارد تومان است. با توجه به اینکه متقاضیان خانه در این محله از قشر مرفه هستند، نکته جالب این است که خانه‌ها نیز اغلب در متراژهای بالا ساخته می‌شوند و شما کمتر شانس خرید خانه‌ای با متراژ کمتر از 100متر را در این محله دارید. بیشتر آپارتمان‌ها بین 200 تا 300 متر هستند و البته آپارتمان‌های 500 و 600متری هم اصلا تعدادشان کم نیست. یک پنت‌هاوس 640متری مشرف به کاخ سعدآباد که 15متر تراس، 50متر روف گاردن، 6سرویس بهداشتی، 5پارکینگ، 4خواب مستر، استخر و... دارد، به قیمت 38میلیارد تومان یعنی هر متر حدود 60میلیون تومان فروخته می‌شود. یک پنت هاوس 500متری دیگر در خیابان ثارالله با قیمت 45میلیارد تومان یعنی متری 90میلیون تومان فروخته می‌شود. البته در این منطقه خانه‌های 5-4 میلیارد تومانی هم پیدا می‌شود که متراژهای آنها غالبا زیر 200متر است. به‌عنوان مثلا یک خانه 145متری نوساز 3خوابه در خیابان الف به قیمت 5میلیارد و 900میلیون تومان فروخته می‌شود که متری 41میلیون تومان در می‌آید. اما کمترین قیمتی که در این محله وجود دارد، واحدی 127متری است که در سال1380 ساخته شده، با قیمت هر متر 24میلیون تومان.

پیش‌بینی تغییرات قیمت
قیمت‌ها بالا نمی‌رود

مسکن در سال97 سال پرفرازونشیبی را پشت سر گذاشت و از اول سال که خانه در تهران به‌صورت میانگین متری 5میلیون و 500هزار تومان بود تا اسفند‌ماه به قیمت هر متر 10میلیون تومان رسید؛ یعنی 2 برابر شد. در مناطق مختلف تهران ازجمله زعفرانیه نیز شاهد همین2 برابرشدن قیمت‌ها بودیم. اما در همین حال به گفته مشاوران املاک منطقه، تعداد خرید و فروش‌ها نیز به نصف کاهش پیدا کرد. یکی از مشاوران املاک این منطقه می‌گوید زمانی بود که در طول 3‌ماه حتی یک فروش هم نداشتیم. کارشناسان مسکن منطقه اعتقاد دارند با توجه به رکود موجود در خرید و فروش، قیمت‌ها افزایش نیابد و یک روند خطی را در سال98 طی کند.

مراکز مهم 
محله‌ای برای تماشای تاریخ

زعفرانیه یکی از امن‌ترین مناطق تهران است که به‌دلیل وجود تعداد زیادی سفارتخانه، استقرار ریاست‌جمهوری در سعدآباد برای دیدارهای خارجی، سکونت رئیس‌جمهوری در این منطقه و... به‌شدت از آن محافظت می‌شود. سفارت کشورهای برزیل، تونس، بلاروس، آفریقای جنوبی، یمن، ویتنام و غنا از سفارتخانه‌هایی هستند که در این منطقه مستقر شده‌اند.

از مراکز تاریخی و فرهنگی این منطقه همانطور که قبل‌تر هم اشاره شد، می‌توان باغ فردوس را نام برد که اکنون موزه سینما و چند کافه در آن واقع است. همچنین کاخ موزه سعدآباد که از موزه‌ها و نگارخانه‌های متنوع تشکیل شده یکی از مهم‌ترین مراکز تاریخی و فرهنگی تهران به شمار می‌آید.  موزه «تماشاگه زمان» مجموعه‌ای ازابزارهای زمان‌سنجی و گاه‌شماری است که در باغی به گستره ۵هزار متر و عمارتی با زیربنای ۷۰۰ متر سازماندهی شده‌است. این موزه به‌عنوان نخستین موزه ساعت در ایران شناخته می‌شود و در خیابان زعفرانیه نبش چهارراه بغدادی واقع شده است. ساختمان آن جزو آثار ثبت شده ملی ایران است. رصدخانه زعفرانیه، بنیاد ملی نخبگان و فرهنگستان هنر نیز از دیگر مراکز فرهنگی واقع در زعفرانیه هستند.

همچنین زعفرانیه محل استقرار یکی از شناخته‌شده‌ترین مراکز تجاری تهران به شمار می‌آید؛ مرکز تجاری پالادیوم در خیابان مقدس اردبیلی. همچنین سایر مراکز تجاری این محله عبارتند از: مجتمع تجاری بامیک که بالاتر از خیابان اعجازی (آصف) واقع شده است، مجتمع تجاری پیرامید واقع در خیابان مقدس اردبیلی، مجتمع تجاری- اداری میلان واقع در خیابان مقدس اردبیلی بین الف و ب، زعفرانیه پلازا هم در تقاطع زعفرانیه و آصف قرار گرفته است.

آدم معروف‌ها
از شاه قاجار تا شاه پهلوی

آدم معروف‌های محله، زیادی معروفند و همه از شاهان یا خانواده شاهان و دولتمردان بوده‌اند! یکی از نخستین ساکنان مشهور محله، محمدشاه قاجار بود که دستور داد کاخ محمدیه را در نزدیکی باغ فردوس فعلی برای اقامت تابستانی‌اش بنا نهند. شاه، تابستان سال1264 را در بنای نیمه‌کاره این کاخ گذراند و البته در همانجا نیز از دنیا رفت. همزمان با ساخت این کاخ، حسینعلی‌خان معیرالممالک که از درباریان بود، بنا و باغی در نزدیکی آن احداث کرد که به باغ فردوس مشهور شد و بیشتر زمین‌های منطقه را به تملک خود درآورد که در طول سال‌ها مالکیت آنها دست به‌دست شد.

«قمرالملوک امیر سلیمانی» معروف به «ملکه توران» همسر سوم رضاشاه یکی دیگر از افرادی بود که در این منطقه سکونت گزید. طبق روایت‌ها برای اینکه همسران شاه از هم دور باشند، این خانه در سال‌های 1301و 1302برای ملکه توران ساخته شد. این خانه در ضلع جنوب غربی تقاطع خیابان پسیان و کوچه اسماعیلی در منطقه زعفرانیه تهران قرار داشت؛ خانه‌ای با چند هزار مترمربع مساحت که یکی از نمونه‌های شاخص معماری مدرن ایران به شمار می‌آمد. با وجود اینکه این خانه به ثبت ملی رسیده بود، همین 3-2سال پیش مالک بنا با بستن در بزرگ آهنی محوطه‌ خانه، همه این بنای ارزشمند را به وسیله لودر با خاک یکسان کرد.

دیگر ساکنان دوران قدیم محله را همه می‌شناسند؛ خانواده پهلوی! ساخت عمارت‌های سعدآباد از زمان قاجار آغاز شد و در دوره رضاشاه ادامه پیدا کرد. رضا شاه در سال‌های آخر زندگی ساکن کاخ ملکه مادر بود. در دهه 50شمسی با پایان کار ساخت عمارت‌های متعدد در باغ 110هکتاری سعدآباد، محمدرضا پهلوی به همراه دیگر اعضای خانواده‌اش ساکن آنجا شدند. حسین خداداد، بازرگان، صنعتگر و کارآفرین ایرانی یکی دیگر از ساکنان منطقه بود که مالک ساختمان موزه زمان فعلی به شمار می‌آید. او در ۲۶ سالگی نخستین کارخانه برق شهری به نام شرکت برق الکتروادیسون را در جنوب تهران با ۴۹ هزار مشترک ساخت. بنای خانه او در زعفرانیه بیش از 80سال قدمت دارد. او در سال1342 این خانه را خرید و تغییراتی در آن ایجاد کرد. بهترین استادکاران معماری و گچبری ایرانی را به‌کار گرفت و بنایی منحصر به فرد ساخت که بعد از 12سال در سال1356 آماده شد. او فقط یک سال در این خانه زندگی کرد و پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران خانه و دارایی‌هایش مصادره شد.

طبق اخبار غیررسمی، از میان هنرمندان و ورزشکاران و افراد مشهور، تعداد زیادی جزو ساکنان محله زعفرانیه هستند. اما یکی از هنرمندان بزرگ کشورمان زنده یاد جمشید مشایخی از ساکنان این منطقه بود که سال‌ها در خیابان «ج» سکونت داشت. همین چند روز پیش در شورای شهر دوفوریت تغییر نام این خیابان به «جمشید مشایخی» تصویب شد.

گفته می‌شود که حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران بیش از 20سال است که در منطقه ولنجک تهران زندگی می‌کند. این خانه که 30سال از زمان ساخت آن می‌گذرد در خیابان ثارالله واقع است.