گزارش
پذیرش خطا
رئیس سازمان زندان‌ها با تأکید بر رعایت حقوق زندانیان وعده جبران رفتارهای غیرقابل‌قبول در اوین را داد
انتشار تصاویری از محوطه داخلی زندان اوین، سبب غافلگیری مسئولان زندان اوین نشد؛ نه آنها را دستپاچه کرد و نه به تکذیب و توجیه روند واداشت. «عذرخواهی» بابت تخلفات بروز‌یافته و ابراز «تعهد» برای برخورد با عوامل خاطی، اقدامی بود که پس از انتشار تصاویر یادشده اتفاق افتاد. 48ساعت بعد از دست‌به‌دست‌شدن تصاویری از زندان اوین که پذیرش صحت و سقم آن از سوی مردم مورد تردید قرار داشت، محمد‌مهدی حاجی‌محمدی، رئیس سازمان زندان‌ها به میدان آمد و بابت تخلفات و نادیده‌گرفتن حقوق زندانیان در اوین از مردم و زندانبانان عذرخواهی کرد. او در توضیحاتی اجمالی و کوتاه در حساب شخصی‌اش در توییتر نوشت: «درخصوص تصاویر زندان اوین، مسئولیت این رفتارهای غیرقابل‌قبول را پذیرفته و ضمن تعهد به تلاش بر عدم‌تکرار چنین وقایع تلخ و برخورد جدی با عوامل خاطی، از خداوند متعال، رهبر عزیزمان، ملت بزرگوار و زندانبانان شریف که البته زحماتشان تحت‌تأثیر این خطاها، نادیده گرفته نخواهد شد، عذرخواهم.»
ساعاتی بعد از انتشار عذرخواهی حاج‌محمدی بابت تخلفات زندان اوین، معاون اول قوه قضاییه اعلام کرد که انتشار تصاویر زندان اوین در دست بررسی است. محمد مصدق در جمع خبرنگاران در این‌باره تأکید کرد که هنوز ابعاد قضیه خیلی روشن نیست و نهایتا تا 24ساعت دیگر- یعنی امروز - درباره چند و چون آن اطلاع‌رسانی می‌شود. به این ترتیب بود که درپی توییت رئیس سازمان زندان‌ها و سخنان معاون اول دستگاه قضا ادعای دسترسی به دوربین‌های زندان اوین تلویحا تأیید شد.
یکشنبه‌شب گذشته بود که تصاویری از زندان اوین در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست شد؛ فیلم‌هایی کوتاه و بریده‌بریده از زندان اوین که نحوه برخورد تعدادی از مامورین زندان‌ها با زندانیان و فضای زندان اوین را به تصویر می‌کشید؛ تصاویری که براساس ادعای برخی از شبکه‌های خبری خارج از کشور از سوی گروه سایبری به‌نام «عدالت علی» منتشر شده است. با این ادعا که این گروه سایبری توانسته دوربین‌های زندان اوین را هک کند و به تصاویر دوربین‌های نظارتی اوین دسترسی یابد؛ ادعایی که هنوز سازمان زندان‌ها و قوه قضاییه نسبت به آن سکوت کرده و در قبال ماجرای هک‌شدن دوربین‌های مداربسته زندان اوین یا نحوه دسترسی به این تصاویر که زمان دقیق آن مشخص نیست، اعلام نظری نکرده است.
چه تصاویری از اوین منتشر شده است؟
دست‌به‌دست‌شدن تصاویری از زندان اوین از راهروها، محوطه بیرونی زندان، برخی بندهای عمومی، سلول‌های انفرادی و حتی سلولی که گفته می‌شود محل نگهداری یک چهره سیاسی است، موجی از واکنش‌ها را در شبکه‌های اجتماعی به‌دنبال داشته است.
در کنار ارائه نمایی کلی از وضعیت زندان اوین تصاویر منتشر‌شده از دوربین‌های این زندان یک وجه مشترک دارند و آن هم برخورد خشن تعدادی از زندانبان‌ها و مأموران حراستی زندان با زندانیان و بازداشت‌شدگان است.
چند تصویر از سلول‌های کوچک انفرادی و سلولی که ادعا شده مربوط به حسین فریدون است نیز منتشر شده و به‌دلیل توجه اذهان عمومی به آنها به محل بحث در شبکه‌های اجتماعی بدل شده‌اند.
چرا عذرخواهی رئیس سازمان زندان‌ها امید‌بخش است؟
ویدئوهای منتشر‌شده از اوین محل دقیق تصاویر - اینکه کدام بخش زندان اوین است- و زمان دقیق وقوع رویداد را نشان نمی‌دهند .
در این میان اما آنچه قابل توجه است، موضع رئیس سازمان زندان‌ها در این‌باره است که هم اشتباه خاطیان را پذیرفته و هم عذرخواهی کرده و هم وعده داده که با خاطیان برخورد جدی خواهد کرد؛ رویکردی که در موارد مشابه اگر بی‌سابقه نباشد، حتما کم‌سابقه است، اگرچه که اگر آن را در کنار تأکید‌های اخیر غلامحسین محسنی اژه‌ای، رئیس قوه قضاییه در مورد توجه به حقوق زندانیان قرار دهیم، نویدبخش ریل‌گذاری مثبتی در این قوه است و مؤید این امر خواهد بود که تأکید‌های مکرر اژه‌ای در باب حقوق زندانیان، وارد فاز اجرایی و عملیاتی شده است.
اژه‌ای در قریب به یک ماهی که روی کار آمده، اقدامات ویژه‌ای در حوزه امور زندان‌ها و زندانیان داشته است. بازدید سرزده او از زندان اوین و رجایی‌شهر و دیدارش با خانواده جمعی از محکومان امنیتی آبان98 همگی با تأکید او بر توجه به حقوق محکومان و زندانیان در حوزه حبس‌زدایی، ارفاق قانونی به محکومان و گام‌برداشتن به‌سوی آزادی مشروط انجام شده است. به همین دلیل عذرخواهی دیروز رئیس سازمان زندان‌ها در باب تخلفات بروز‌یافته را می‌توان به فال نیک گرفت و امیدوار بود در زنجیره‌ای از تحولات که رئیس دستگاه قضا وعده آن را داده است، از این پس شاهد رویکرد عملیاتی جدید در قوه قضاییه و سازمان‌های زیرمجموعه آن خواهیم بود.
مکث
ماموریت ویژه اژه ای به دادستان
در پی انتشار اخبار و تصاویری از زندان اوین، محسنی اژه‌ای رئیس قوه قضاییه، دادستان کل کشور را مامور کرد بدون فوت وقت به موضوع این زندان رسیدگی کند. به گزارش میزان ،در دستور رئیس قوه قضاییه به دادستان کل کشور آمده است که با توجه به اخبار و تصاویر منتشر شده در برخی از رسانه‌ها درخصوص زندان اوین، به جنابعالی ماموریت داده می‌شود بدون فوت وقت، پیرامون موضوع مذکور و رفتار مامورین با زندانی و یا زندانی با زندانی با سرعت و دقت بررسی جامع به عمل آورده و نتیجه را به اینجانب گزارش نمایید.
نگاه
پذیرش حق زندانی فال نیک است
حسین میرمحمدصادقی ـ حقوقدان
در روزهای اخیر انتشار تصاویری از دوربین‌های مداربسته زندان اوین بحث‌هایی را در افکار عمومی و فضای مجازی پیرامون حقوق زندانیان به‌وجود آورده است. در این زمینه باید به چند نکته توجه داشت.
نکته اول اینجاست که افراد وقتی محکومیت به زندان پیدا می‌کنند از همه حقوق خود محروم نمی‌شوند، بلکه فقط آزادی آنها محدود می‌شود و در کنوانسیون‌های بین‌المللی و آیین‌نامه‌ها و قوانین داخلی ما حقوقی برای آنها درنظر گرفته شده است. حتی طبق قانون مجازات اسلامی سلب این حقوق از زندانی می‌تواند مجازاتی برای مرتکب داشته باشد. علاوه بر این باید به این نکته توجه داشت که امروزه این نظر پذیرفته شده که زندان آخرین راه‌حل برای مواجهه با مجرمان است چرا که زندان می‌تواند ابتدا پیامد‌های منفی روی زندانی و سپس خانواده او و در مرحله بعد بازگشت او به جامعه داشته باشد؛ بنابراین در چنین شرایطی هنگامی که فرد به‌عنوان بازداشت موقت یا محکومیت، راهی زندان می‌شود توجه به حقوقی که برای او در زمینه‌های مختلف درنظر گرفته شده، اهمیت زیادی پیدا می‌کند.
نکته دیگر اینجاست که طبق قانون جرم سیاسی، محکومان سیاسی از حقوق بیشتری در دوران محکومیت برخوردار هستند؛ بنابراین به‌نظر می‌آید در وهله نخست کارکنانی که مرتبط با زندانیان هستند، اعم از نیروی انتظامی یا کارکنان سازمان زندان‌ها و دستگاه قضایی، باید آموزش‌های لازم برای آگاه شدن از حقوق این زندانیان را ببینند، مطابق آن عمل کنند. (در کرسی حقوق بشر، صلح و دمکراسی دانشگاه شهید بهشتی این آمادگی را دارد که چنین دوره‌هایی را بسته به نیاز این کارکنان برگزار کند تا آموزش‌های لازم به این افراد داده شود.) همانطور که پیش از این نیز در کرسی حقوق بشر به نیروی انتظامی آموزش‌های چندساعته درباره رعایت حقوق شهروندی داده شده است.
نکته دیگر مواجهه و موضع‌گیری سازمان زندان‌ها پس از انتشار تصاویر است که باید آن را به فال نیک گرفت. این عذرخواهی نشانگر این است که دامن نظام از این مسئله مبراست و این دست موضع‌گیری‌ها باید در کشور نهادینه شود تا نظام، قربانی اقدام چند متخلف نشود. متأسفانه گاهی تخلفاتی در حوزه مسئولیت برخی مدیران انجام می‌شود که به‌دلیل عدم‌عذرخواهی آنها و موضع نگرفتن نظام، در نهایت تخلف به پای نظام نوشته می‌شود. پیش از این نیز در چنین مواردی هزینه‌های عدم‌پذیرش تخلف و عدم‌برخورد با متخلفان بر دوش نظام قرار گرفته است. درحالی‌که اگر طبق معمول عذرخواهی شود، اتفاق پیش آمده اقدام چند نفر متخلف محسوب می‌شود که در همه کشورها نیز امکان رخ دادن آن وجود دارد؛ بنابراین موضع‌گیری مجموعه سازمان و نظام درباره نپذیرفتن تخلف صورت گرفته و تنبیه مرتکبان اهمیت بسیاری دارد. آن هم در شرایطی که در قانون اساسی و قانون مجازات اسلامی و مبانی فقهی ما شکنجه ممنوع شده است و هر اقراری که تحت شکنجه گرفته شود نیز از اعتبار ساقط است. کسانی هم که دست به این اقدام بزنند طبق قانون مجازات اسلامی برای آنها مجازات‌هایی درنظر گرفته شده است. بنابراین باید امیدوار بود که مسئله عذرخواهی و اصلاح عملکردها در کشور ما نهادینه شود.
در همینه زمینه :