چند بعدی و باهوش بود

حسین مرعشی_ سخنگوی حزب کارگزاران


آقای هاشمی رفسنجانی ازجمله شخصیت‌های چند بعدی و چند ظرفیتی ایران و انقلاب اسلامی تلقی می‌شدند. یعنی هم می‌توانستند در دوران مبارزه یک مبارز نستوه باشند و همزمان در همان دوران می‌توانستند به اقتصاد نهضت بیندیشند و منابعی مالی را برای نهضت اسلامی و نهضت امام(ره) خلق کنند. درعین حال می‌توانستند مدیریت خوبی را در صحنه مبارزه اعمال کنند و در ذیل رهبری امام (ره) نقش کارگردانی را در صحنه‌های زیادی به‌عهده بگیرند و هم می‌توانستند هماهنگ‌کننده خوبی باشند برای هم جهت ساختن نیروهای انقلاب.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، ایشان نقشی محوری و کلیدی را برای هدایت امور کشور زیر سایه امام(ره) به‌عهده گرفتند. یکی از نمادهای برجسته توان و قدرت مدیریت آقای هاشمی رفسنجانی ریاست ایشان بر مجلس شورای اسلامی بود؛مجلسی که امام فرمودند در راس امور است و واقعا در راس امور بود، همان مجلسی بود که آقای هاشمی رفسنجانی ریاست آن را به‌عهده داشت. پس از آن مجلس ایران دیگر هیچ‌وقت به چنین جایگاه و شکوهی در تأثیرگذاری در مسائل داخلی و بین‌المللی بازنگشت. از نشانه‌های حقیقی در راس امور بودن مجلس در آن دوران ده ساله می‌توان به چند موضوع اشاره کرد. اول، مدیریت بحران سال1360 است. در شرایطی که شهیدان بهشتی، مفتح، مطهری، باهنر و رجایی در بین ما نبودند و دشمن و مخالفان، آنها را از انقلاب اسلامی ایران گرفته بودند؛ و در شرایطی که رهبری هم مجروح در بیمارستان بودند، تنها نهادی که در آن مقطع به خوبی نقش‌آفرینی کرد مجلس بود و تنها کسی که در مجلس نقش محوری را به‌عهده گرفت آقای هاشمی بود. اقدامات او کمک کرد تا کشور به خوبی از بحران سال 60عبور کند.
در مقطعی که توافق الجزایر حاصل شد و گروگانگیری پایان گرفت، باز می‌بینیم این مجلس است که محور اصلی گفت‌وگو و مذاکرات است. در دوران جنگ زمانی که به نقطه‌ای می‌رسیم که میان سپاه و ارتش ناهماهنگی‌هایی بروز پیدا می‌کند و امام(ره) تصمیم می‌گیرد کسی را مسئول هماهنگی بگذارد، این آقای هاشمی است که مسئولیت چنین نقشی را به‌عهده می‌گیرد. یا با مرور تاریخ، وقتی به بخش اختلافات داخلی در دوره دوم ریاست‌جمهوری آیت‌الله خامنه‌ای و نخست‌وزیری مهندس موسوی می‌رسیم، باز این مجلس است که برای حل و فصل اختلافات میان رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر نقش مهمی ایفا می‌کند. زمانی که به دوران پایان جنگ ایران و عراق رجوع می‌کنیم، باز هم این رئیس مجلس است که تمهید مقدمات می‌کند، گزارش‌ها را هماهنگ می‌کند، گزارش‌های فرمانده سپاه و نخست‌وزیر وقت به امام(ره) می‌رسد و باز این مجلس است که صحنه سیاست داخلی را به خوبی مدیریت می‌کند. از این دست گواه و نماد بی‌شمار است و به هرحال این نقشی بود که آقای هاشمی در آن دوران به‌عهده گرفته بودند.
پس از آن با مرحله پایان جنگ مواجه می‌شویم و کشوری که بنا بر گزارش‌های مسئولان کشور، هزار میلیارد دلار و بنا بر آنچه سازمان ملل متحد پذیرفت صد میلیارد دلار خسارت به آن وارد شده بود. کشور از لحاظ ساختارها و امکانات در شرایط نامطلوبی به‌سر می‌برد. در آن دوران آقای هاشمی از مجلس به دولت نقل مکان می‌کند و دولت را به محور اصلی تصمیمات مهمی در کشور تبدیل می‌کند. برنامه‌های توسعه و بازسازی ایران تدوین و عملیاتی می‌شود و کشور از بحران اقتصادی پس از جنگ نجات پیدا می‌کند. تولید در همه بخش‌ها به‌صورت جهشی افزایش می‌یابد و خدمات دولت در مناطق محروم و در سرتاسر کشور ارتقا پیدا می‌کند. در دوران پس از این مرحله، در شرایطی که مردم از دغدغه‌های تامین آّب و نان و ارزاق خود فراغت پیدا کرده‌اند، به‌دنبال آن هستند که در سیاست صاحب یک فضای رقابتی باشند و می‌خواهند تکثری در فضای سیاسی ایران به‌وجود بیاید و فضای سیاسی کشور بازسازی شود، باز این آقای هاشمی رفسنجانی است که برای انتخابات مجلس پنجم نقش‌آفرینی می‌کند. او در آن دوران، شرایط را طوری رقم زد که مجلس پنجم متفاوت از مجلس چهارم شکل گیرد و زمینه انتخابات1376 را فراهم کرد. آقای هاشمی همچنین به پروسه توسعه اقتصادی، پروسه توسعه سیاسی و فرهنگی را هم افزود، هرچند که آقای خاتمی در این دوره به‌عنوان رئیس‌جمهور نماد چنین تحولی شد، اما در اصل این تحولی بود که آقای هاشمی بنیان‌های آن را گذاشت و زمینه شکل‌گیری آن را فراهم کرد. با پایان دوران ریاست‌جمهوری، آقای هاشمی با ورود به مجمع تشخیص مصلحت نظام، این مجمع را هم به نهادی مؤثر برای تدوین سیاست‌های مهم در کشور تبدیل می‌کند.
آنچه بیان شد، در حقیقت خلاصه‌ای بود از زندگی پرفراز و نشیب شخصیتی که از نظر من، چند ویژگی کلیدی داشت: او چند بعدی و باهوش بود و مهم‌تر از همه رابطه خود را با خدای خود اصلاح کرده بود. برخلاف معمول سیاسیون، که تنها خود را می‌بینند، برای آقای هاشمی همیشه ایران و اسلام اهمیت درجه یک را داشته است. خدا ایشان را بیامرزد و ان‌شاالله خداوند به منتقدان ایشان انصاف دهد که اگر هم او را نقد می‌کنند، ارزیابی‌شان ارزیابی منصفانه‌ای باشد. همچنین امیدوارم جمهوری اسلامی ظرفیت آن را داشته باشد که شخصیت‌هایی از این دست را تربیت و به عرصه سیاسی ایران تقدیم کند.