قربانیان پنهان ویروس

شبنم مجیدی ـ روزنامه‌نگار


تحقیقات نشان می‌دهد که عوامل استرس‌زا و چالش‌های منحصربه‌فردی وجود دارد که می‌تواند سلامت روان افراد معلول را در دوره بحران کووید-19 بدتر از گذشته کند. تحقیقات در مورد همه گیری‌های گذشته نشان می‌دهد که افراد معلول در چنین پاندمی‌هایی برای دسترسی به تجهیزات پزشکی با دشواری بیشتری مواجهند و همینطور بعضی از آنها سطح بالاتری از انزوای اجتماعی را نسبت به دیگر همتایان خود گزارش می‌کنند. همچنین سختی‌های دسترسی به تجهیزات درمانی برای این قشر، می‌تواند سطح اضطراب آنها را افزایش دهد. همه اینها را بگذارید در کنار مشکلات دیگری نظیر مسائل مالی، نبود کار برای معلولان و... و اینکه کووید-19 فقط همه‌‌چیز را برای آنها بدتر کرد. سیدفریبرز نوربخش، یک معلول جسمی- حرکتی است که تأیید می‌کند وضعیتی که داشت باعث شد در برابر ابتلا به ویروس آسیب‌پذیرتر از دیگران شود و درنهایت در شهریور‌ماه به کرونا مبتلا شد؛ «سبک زندگی افراد دارای معلولیت با مردم عادی تفاوت دارد. فردی که از ویلچر استفاده می‌کند، مجبور است برای حفظ تعادل یا حرکت، دست خود را به جاهای مختلف بگیرد و مدام با چرخ ویلچر در تماس باشد. همه اینها باعث شد که من به کرونا مبتلا شوم.»

نوربخش می‌گوید: «با وجود آنکه فرض بر این است که فرد دارای معلولیت، بیشتر به بیمارستان مراجعه می‌کند، سیستم‌های درمانی ما فقط برای افرادی که می‌توانند راه بروند طراحی شده‌اند. برای اسکن ریه به بیمارستان گاندی مراجعه کردم که مرکز درمانی بسیار مجهز و گرانی است، اما تخت مخصوص اسکن نیم‌متر بالاتر از من بود. از نظر جسمی، فرد ضعیفی محسوب نمی‌شوم، اما رفتن روی این تخت بدون کمک و تجهیزات بسیار مشکل بود. هیچ بالابری وجود نداشت و با کمک همسرم و به سختی بسیار روی تخت رفتم که درنهایت به زانویم آسیبی جدی وارد شد. بار دوم هم که برای اسکن ریه مراجعه کردم، همین مشکل دوباره تکرار شد. نه فقط در این مرکز درمانی، بلکه عملاً در همه بیمارستان‌ها، رفت‌وآمد و استفاده از تخت رادیولوژی و... برای معلولان مشکل است.
به گفته نوربخش، وقتی کرونا گرفته‌ای، چه‌کسی حاضر است به تو کمک کند؟ او ادامه می‌دهد: خودمان باید به‌تنهایی و سختی هر بار، کارمان را پیش ببریم. بیمارستان معروف و مجهز گاندی، حتی دستشویی قابل استفاده برای معلول ویلچری ندارد؛ یعنی حتی به این موضوع فکر نکرده‌اند. در بیمارستان‌ها حتی یک نفر وجود ندارد که برای کمک به معلولان آموزش دیده باشد. در همین دوره ابتلا به کرونا، یک‌بار دیگر حالم بد شد و آمبولانس آمد که مرا به بیمارستان ببرد. از آنجا که کسی بلد نبود برای سوارشدن به من کمک کند، با وجود ضعف جسمی شدیدی که به‌خاطر کرونا داشتم، به هر سختی خودم را کشیدم بالا و سوار آمبولانس شدم. دوباره که به بیمارستان رفتم، در ‌آی‌سی‌یو بستری شدم و باز با مشکلی به نام جابه‌جایی روی تخت بیمارستان مواجه شدم. شاید درک این موضوع برای افراد بدون مشکل معلولیت سخت باشد، اما وقتی نمی‌توانی برای جابه‌جایی از پاهایت کمک بگیری، باید دستگیره‌ای بالای تخت باشد تا از آن کمک بگیری. در ‌آی‌سی‌یو بیمارستان چنین موضوعی پیش‌بینی نشده بود. اینها مسائل کوچکی است که برای یک ویلچرنشین، مشکلات بزرگی را رقم می‌زند».
او درباره مشکلات روحی ایجاد‌شده برای معلولان نیز می‌گوید: «به هر حال رفت‌وآمدها نسبت به قبل کمتر شده است. عملا زندگی برای همه سخت شده است، اما برای معلولان سخت‌تر. دیگر موقعیت گردهمایی وجود ندارد و کنار هم جمع نمی‌شوند که این موضوع از نظر روحی و روانی فشار بیشتری به آنها وارد می‌کند. بعضی از معلولان در زندگی‌شان تنها هستند. دوستان و اطرافیانی که به آنها سر می‌زدند و رفت‌وآمد داشتند، در دوران کرونا این کار را نمی‌کنند».
این معلول جسمی-حرکتی با اشاره به اینکه به هر حال هر فردی در زندگی‌اش آرامش می‌خواهد، می‌گوید: «ما معلولان علاوه بر مشکلات عادی دیگر افراد جامعه، باید با مشکلات مضاعفی هم دست و پنجه نرم کنیم».
محبوبه نجومیان هم دیگر معلول جسمی-حرکتی است که به همشهری درباره مشکلات خود در دوران کرونا می‌گوید: «قرار بود به ‌عنوان مشاور به شهرداری درباره موضوع حمل‌ونقل معلولان کمک کنم. برای این کار باید عکس و گزارش‌هایی از شهر تهیه می‌کردم تا مشکلات معلولان را به دقت درنظر بگیرم. در شرایط کرونا باید وارد بی‌آر‌تی، مترو و... می‌شدم. یک دستم باید به واکر بود و یک دست دیگرم به دوربین. دستانم هم باید دائم به اطراف برخورد می‌کرد و باتوجه به درگیر بودن دستانم با واکر و دوربین، دیگر نمی‌شد آنها را در خیابان ضدعفونی هم کنم، در نتیجه به‌طور کل از انجام این کار صرف‌نظر کردم».
او می‌گوید: «وقتی دستم به جاهای مختلف برخورد می‌کند، اگر بخواهم آن را ضدعفونی کنم حتما باید در جایی بنشینم. اگر بخواهم دوباره از جایم بلند شوم باید دستم را به نیمکت بگیرم و دوباره با دستان آلوده به حرکت ادامه دهم. ده‌ها بار باید دستانم به مکان‌های مختلف بخورد بدون اینکه بتوانم آنها را ضدعفونی کنم. همینطور اینکه به‌خاطر مشکل عدم‌تعادل و حرکت‌های چرخشی‌ای که دارم، دائما مقنعه روی سرم تکان می‌خورد و دست آلوده‌ام باید بارها به‌صورت و مقنعه‌ام برخورد کند». به گفته نجومیان، با چنین شرایطی امکان کار کردن و در رفت‌وآمد بودن برای ما خیلی سخت‌تر از مردم دیگر است. او ادامه می‌دهد: «اگر مبتلا به ویروس هم شوم، باز برایم خطرناک‌تر است. من به‌خاطر شرایط جسمی‌ای که داشتم، زیاد در مراکز درمانی رفت‌وآمد داشتم و عکسبرداری می‌کردم و همین‌ها باعث شد که یک تومور خوش‌خیم هم در سرم به‌وجود ‌آید. بدنم ضعیف‌تر است و بیشتر در خطر هستم. هزینه‌ها بیشتر با خانواده‌ام است، چرا که به‌دلیل عدم‌رفت‌وآمد نمی‌توانم به هر حال درآمدی داشته باشم». او می‌گوید: «خودرو و سامانه‌های کمک به رفت‌وآمد معلولان هم اندک است. به هر حال حتی کوتاه و بلند شدن از ماشین‌هایی که بهداشت را رعایت نمی‌کنند هم ما را از بیرون رفتن پشیمان می‌کند. دلیل عمده دیگر، تردد شهری است که به‌دلیل عدم‌مناسب‌سازی‌ شهر، امکان آن برای ما وجود ندارد. درنهایت کرونا به همه مشکلات دیگر ما اضافه کرده است». این معلول حرکتی می‌گوید: «اگر فضای مجازی نبود مشکلات ما بیشتر هم می‌شد. این فضا باعث شد که تعاملات معلولان با دنیای بیرون به‌طور کامل از بین نرود».
او درباره پسری اهل نجف‌آباد اصفهان که به میوپاتی شدید مبتلاست، می‌گوید: «این آقاپسر را از گروه معلولان می‌شناسم. در بیماری میوپاتی، ماهیچه‌های بدن کارایی خود را از دست می‌دهند و ازجمله عضلات تنفسی نیز درگیر می‌شوند. ریه این فرد بسیار آسیب‌پذیر است، اما او به کرونا مبتلا شده که هزینه بسیار سنگینی برایش به‌بار آورده است. در خانواده‌ای که چنین فردی با چنین معلولیتی زندگی می‌کند، باید چندین برابر یک خانواده معمولی مسائل بهداشتی رعایت شود. اطرافیان در برابر این افراد باید مواظبت بیشتری کنند تا به بیماری کووید-19 مبتلا نشوند».