حفظ استقلال و نفی سلطه

معنا و مبنای شعار
 «نه شرقی، نه غربی» یعنی نفی سلطه و حفظ استقلال تصمیم‌گیری‌
 هدف انقلاب، قطع وابستگی به بلوک‌های قدرت و برقراری روابطی بود که منافع ملی و عزت ایران را تضمین کند.

تغییر نوع رابطه در عمل
  در گذشته: روابط ایران با روسیه یا غرب اغلب نابرابر بود؛ طرف مقابل تعیین‌کننده بود.
  امروز: روابط با روسیه و چین بر پایه قراردادهای شفاف، منافع دوطرفه و انتخاب مستقل ایران است.
نمونه‌ها:
   ایران در قرارداد ۲۵‌ساله با چین، طرف فعال و مذاکره‌کننده برابر بوده و مفاد اقتصادی آن در چارچوب برنامه توسعه ملی تعریف شده است.
   در همکاری با روسیه، ایران در محور تصمیم‌گیری‌های منطقه‌ای (سوریه و قفقاز) نقش مستقل دارد و تابع نیست.
   در انرژی و صادرات نفت، هیچ امتیاز انحصاری یا امتیاز استعماری به چین یا روسیه داده نشده است.

معیار منافع ملی و عزت
   همکاری‌ها با هدف خنثی‌سازی تحریم‌ها، انتقال فناوری و گسترش بازارهای صادراتی است؛ اموری که مستقیم به منافع اقتصادی کشور مربوط می‌شوند.
   ایران در هیچ‌یک از این روابط، از خط قرمزهای سیاسی خود (مثل استقلال، حمایت از مقاومت یا سیاست منطقه‌ای) عقب‌نشینی نکرده است.
  روسیه و چین در برابر ایران موضع برابر و احترام‌آمیز دارند و برخلاف غرب، سیاست تهدید یا تحریم را دنبال نمی‌کنند.

 استقلال در انتخاب و تنوع در سیاست خارجی
  ایران صرفا به شرق متکی نیست؛ روابطش را با هر کشوری که احترام متقابل نشان دهد، به‌صورت هوشمندانه متنوع می‌کند.
   این تنوع نشان می‌دهد که سیاست ایران نه شرق‌گرایی کور است و نه بازگشت به وابستگی گذشته.
  معیار ثابت، منافع ملی و عزت جمهوری اسلامی است، نه تعلق به بلوک شرق یا غرب.