مانده در راه

 حدود یک قرن قبل، خیابان شریعتی امروز یک کوره‌راه خاکی بود و اطراف آن خیابان دیگری دیده نمی‌شد. عباس صالحی، از اهالی قدیم شمیران در این‌باره می‌گوید: «خیابان شریعتی یک جاده خاکی بود که شمیران را به سمت شهر یعنی همان تهران، وصل می‌کرد و مردم از جاده خاکی، با الاغ و قاطر عبور می‌کردند و اطراف باغ و زمین‌های کشاورزی بود.» عباس صالحی برایمان از باغ‌های معروفی می‌گوید که به‌خصوص در قسمت شمالی جاده خاکی قرار داشت. ازجمله باغ فرمانفرما، باغ تدین، باغ دولو قاجار، باغ مهنا، باغ بنکدار، باغ محمد‌حسین تجریشی، باغ محققی، باغ حاج‌تومنی، باغ سفارت انگلیس، باغ سفارت عثمانی و... زمین‌های کشاورزی نیز اطراف جاده دیده می‌شدند که متعلق به طایفه‌های مختلف شمیرانی ازجمله الیاسی، فکری و... بود. عباس صالحی ادامه می‌دهد: «جاده خاکی چند ایستگاه برای استراحت مسافران داشت و مسافرانی که از جاده عبور می‌کردند، برای رفع خستگی، راه در این ایستگاه‌ها به استراحت می‌پرداختند. یکی از این ایستگاه‌ها در محله چال‌هرز نزدیک مؤسسه حسینیه ارشاد امروزی قرار داشت. یکی دیگر از ایستگاه‌ها همان ابتدای خیابان شریعتی امروز بود.» مردم قدیم شمیران از جاده خاکی شریعتی خاطرات بسیاری دارند. درست ابتدای خیابان شریعتی همان جایی که امروز ایستگاه تاکسی‌ها و مترو قرار دارد، زمانی ایستگاه درشکه‌ها بود. ابراهیم صادقی، از دیگر  اهالی قدیمی شمیران برایمان می‌گوید: «مردم شمیران برای فروش بار میوه خود به سر گوگل یا ابتدای خیابان شریعتی امروز می‌آمدند. آن زمان میدان قدس وجود نداشت و جای آن پر از خانه‌های کاهگلی بود. مردم برای رفت‌وآمد از قاطر و الاغ استفاده می‌کردند، ولی آنها که عیان‌تر بودند، سوار درشکه می‌شدند. هزینه درشکه ده‌شی بود. ابتدای جاده خاکی تعدادی کاروانسرا قرار داشت. مردمی که از تهران می‌آمدند و در روستا جا و مکان نداشتند، در کاروانسراها اتراق می‌کردند. معروف‌ترین کاروانسراها متعلق به حسین چرچر بود.» ابراهیم صادقی در پایان می‌گوید: «گاهی برای اتراق مردم نیاز به کاروانسرا هم نبود، چون در خانه‌های اهالی قدیم شمیران روی مردم باز بود.» او ادامه می‌دهد: «خوب یادم می‌آید این اطراف گرگ و سگ زیاد پیدا می‌شد. اگر مسافری در جاده خاکی یا در راه می‌ماند، به نخستین آبادی یا باغی که می‌رسید، می‌رفت و می‌گفت مانده در راه هستم، به من جایی بدهید.» اهالی خانه نیز با روی گشاده از او پذیرایی می‌کردند و تا صبح مهمان صاحبخانه بود... حتی سال‌ها بعد از به حکومت رسیدن رضا‌شاه، جاده خاکی همچنان محل اصلی رفت‌وآمد مردم بود و ازجاده ولیعصر امروزی بیشتر برای رفت‌وآمد درباری‌ها و رجال استفاده می‌شد. حدود دهه30 بود که جاده خاکی شریعتی به دستور شهردار وقت، کریم‌خان بوذرجمهری، به‌صورت آسفالت در آمد و بعدها از آن به‌عنوان جاده خاکی قدیم شمیران یاد می‌کردند.