زیان هزار‌و 500میلیارد‌تومانی آژانس‌های مسافرتی

ورود چند مسافر آلوده به کرونا از ایران به کشورهای دیگر و ممنوعیت پذیرش پروازهای ورودی برخاسته از ایران در بسیاری از کشورهای دنیا، دفاتر خدمات مسافرتی را یکباره با حجم بالای لغو سفرها و لغو پروازها مواجه کرد. ضرر و زیان شرکت‌هایی که بهترین فصل فروش را از دست می‌دادند با الزام به بازپرداخت پول مسافران چندین برابر شد و بسیاری از این دفاتر فصل ناگواری را از لحاظ اقتصادی آغاز کردند. امروز با کمتر شدن محدودیت‌ها شرایط دفاتر خدمات مسافرتی چگونه است؟ با حرمت‌الله رفیعی، رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران در این زمینه گفت‌وگو کرده‌ایم.

وضع آژانس‌های مسافرتی بعد از وقفه دوماهه در فعالیت‌ها به چه صورت است؟
دفاتر خدمات مسافرتی هنوز هم جزو مشاغل پرریسک محسوب می‌شوند و هنوز فعالیتشان را شروع نکرده‌اند. این شرکت‌ها کماکان در حال زیان‌دهی هستند. تعدادی از آنها به‌دلیل شدت زیان وارد شده پرسنل‌شان را تعدیل کرده‌اند و برخی دیگر هم حقوق کارکنانشان را پرداخت می‌کنند اما همچنان غیرفعالند. شرایط امروز آژانس‌های مسافرتی تغییری با 2‌ماه گذشته نکرده چون از یک‌سو هنوز اجازه سفرهای تفریحی برون‌مرزی صادر نشده و از سوی دیگر در ‌ماه مبارک رمضان قرار داریم که اصولا فصل سفر نیست. به همین دلیل قطعا تا پایان اردیبهشت‌ماه وضع تغییری نخواهد داشت اما همکاران من در حال برنامه‌ریزی‌های لازم هستند که از خردادماه فعالیت را آغاز کنند و امیدواریم شرایط به‌گونه‌ای پیش رود که آژانس‌ها بتوانند بخشی از ضرر و زیان‌هایشان را جبران کنند.

درحال حاضر دفاتر خدمات مسافرتی فعالیت دارند؟
دفاتر باز هستند ولی باز بودن دفاتر تنها برای پاسخگویی به ارباب‌رجوع است؛ بسیاری از مدت‌ها قبل بلیت تهیه کرده بودند که به‌دلیل لغو پرواز، این بلیت‌ها لغو شده و آژانس‌ها موظف به جابه‌جایی یا استرداد وجه بلیت به مسافران هستند. تعطیلی دفاتر این شبهه را در اذهان ایجاد می‌کند که صاحبان آژانس‌ها پول مردم را برداشته و فرار‌کرده‌اند، برای اینکه چنین تصوری ایجاد نشود آژانس‌ها باید باز و پاسخگوی مراجعات روزمره مردم باشند اما این به معنی راه‌افتادن چرخ صنعت گردشگری نیست. برای رسیدن این صنعت به شرایط نرمال فعلا نه دولت اجازه می‌دهد، نه شرایط لازم از لحاظ ایمنی فراهم است و نه مردم پذیرا هستند. هنوز درخواستی برای سفرهای تفریحی از طرف مردم نداریم و بر اساس پروتکل‌های بهداشتی کشورهای مختلف، پروازهای برون‌مرزی هنوز با محدودیت‌های بسیار زیادی انجام می‌شود. تا زمانی که شرایط کرونا در ایران و دیگر کشورها به وضعیت نرمالی نرسد ما با همین شرایط دست به گریبان هستیم.

ضرر و زیان دفاتر خدمات گردشگری چه میزان بوده است؟
برآورد کارشناسی شده برای 2ماه اسفند 98 و فروردین 99 را به دولت ارائه کرده‌ایم اما قاعدتا اردیبهشت 99 هم به آن اضافه می‌شود. پیش‌بینی من با احتساب ضرر و زیان اردیبهشت هزار و 500میلیارد تومان است. این زیان هنگفتی است و آنچه دولت برای کمک به مشاغل آسیب‌دیده از کرونا درنظر گرفته از قبیل وام با بهره 12درصد و وام 12میلیونی به ازای هر نفر نیز به درد دفاتر خدمات مسافری نمی‌خورد و انباشت ضرر روی ضرر است. حتی صحبت از امهال بیمه و مالیات بر درآمد هم دردی را دوا نمی‌کند چون درآمدی وجود نداشته که برای پرداخت مالیات آن به ما مهلت بدهند. برای جبران بخشی از خسارت درخواست‌هایی از دولت داشتیم که ظاهرا گفته می‌شود پاسخ به آن امکان‌پذیر نیست و متأسفانه صنعت گردشگری تا امروز از هیچ تسهیلاتی بهره‌مند نشده و این در درازمدت لطمه به بدنه اقتصادی دولت خواهد بود؛ چون برآوردها نشان می‌دهد 20هزار نفر از شاغلان صنعت گردشگری بیکار شده‌اند که دولت باید حقوق بیکاری به آنها بپردازد. این تنها خسارت وارده به آژانس‌های هواپیمایی است و سایر بخش‌ها هم به همین نسبت متحمل ضرر و زیان شده‌اند. طبق گفته کارشناسان برای ایجاد یک شغل در صنعت گردشگری بین 100تا 200میلیون تومان هزینه صرف می‌شود. انجمن دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری برای حفظ کارمندان از دولت مبلغی را به‌عنوان وام درخواست و بازپرداخت و تامین حقوق کارمندان را هم تضمین کرد تا آسیبی به صنعت گردشگری وارد نشود اما دولت این درخواست را نپذیرفت.

بازپرداخت وجه بلیت‌های باطل‌شده در چه مرحله‌ای است؟ 
آژانس‌‌ها پول بلیت سفرهای لغو‌شده را به مردم بدهکار هستند و این انتظار درستی‌است اما آژانس‌ها هم تا یک اندازه‌ای برای استرداد وجه وظیفه دارند. دفاتر خدمات سفر، فروشنده محصولات دیگران هستند و بخشی از این مبالغ از دست آنها خارج شده و در اختیار ایرلاین‌ها و هتل‌های خارج از کشور است. مشکل کنونی اینجاست که خطوط پروازی بین‌المللی و هتل‌ها پولی به آژانس‌ها پس نداده‌اند تا آنها هم بتوانند به مردم بازگردانند. با این حال دفاتر مسافرتی خود را ملزم می‌دانند پول مردم را پرداخت کنند و تا جایی هم که توانسته‌اند پرداخت کرده‌اند.

با آغاز کار آژانس‌ها از خرداد، چشم‌انداز صنعت گردشگری را چگونه می‌بینید؟ 
ما بعد از 3ماه تعطیلی از خرداد کار را آغاز می‌کنیم اما نباید رؤیایی فکر کنیم و انتظار داشته باشیم به سرعت به شرایط اولیه بازمی‌گردیم. بخشی از کار ما به این بستگی دارد که ببینیم نحوه ادامه همکاری با ایرلاین‌های خارجی به چه صورت است. ناوگان‌های داخلی ما برای پوشش سفرهای تابستانه ظرفیت کافی دارند و این به ما اجازه می‌دهد در زمینه همکاری با ایرلاین‌هایی که مشکلات مالی برای ما ایجاد کرده‌اند تجدید‌نظر کنیم. بخشی دیگر از کار منوط به بازگشایی مسیر سفرهاست، اینکه آیا کشورهای مقصد امن شده‌اند یا خیر. البته با تامین این شرایط هم نمی‌شود انتظار داشت گردشگری به‌زودی بتواند کمر راست کند. بخش خصوصی خود را ملزم می‌داند اولا برای منافع شخصی خود و ثانیا به‌دلیل رسالت و تعهدی که دارد کارش را به نحو‌احسن انجام دهد.