تکلیف دل

اشکان جهان‌آرای- ساری - خبرنگار

«میت روی زمین نمی‌ماند»؛ در یک ماه اخیر عده‌ای برای تحقق این ضرب‌المثل جان‌شان را کف دست گرفتند و بی‌هیچ چشمداشتی غسل و کفن جان‌باختگان بیماری کرونا را انجام می‌دهند. داوطلبانی که می‌گویند «مدافعان شریعت» هستند و برای رعایت ضوابط شرعی تدفین درگذشتگان، حاضر شده‌اند در نزدیک‌ترین حالت ممکن با کرونا قرار بگیرند؛ شاید حتی نزدیک‌تر از کادر درمانی.  «روح‌الله ترابی‌نسب»یکی از روحانیون مازندران است که این روزها داوطلبانه همراه با دیگرداوطلبان تلاش می‌کند بخشی از درد و رنج خانواده‌های بازماندگان را کاهش دهد. او پس از انتشار ویدئوهایی تلخ از تدفین اموات بدون ضوابط شرعی همراه با تعدادی از هم‌لباس‌های خود در مازندران پیگیر غسل دادن اموات شد و حالا مدیر اجرایی قرارگاه موسی‌ابن جعفر(ع) مازندران است. قرارگاهی که در همه شهرستان‌ها ستاد داوطلبانه تغسیل و تکفین و تدفین شرعی جان‌باختگان کرونا را تشکیل داده است تا خاکسپاری‌ها با موازین شرعی انجام شود. گفت‌و‌گوی همشهری را با او در ادامه می‌خوانید.

 کرونا واقعا ترس ندارد یاشما چشم‌تان را به همه چیز بسته‌اید که غسل اموات را انجام می‌دهید؟
ویروسی با این همه کشته که دنیا را به هم ریخته چطور ممکن است ترس نداشته باشد؟ ما هم مثل همه مردم دچار خوف و ترس شیوع این ویروس شده‌ایم، اما تکلیف ترس نمی‌شناسد. جنگ هم ترسناک است، اما رزمنده‌های ما رفتند و هنوز هم شهید می‌دهیم. الان هم از نظر من بدون هیچ شعاری شرایط مانند جنگ است.
 اما جامعه هیچ انتظاری برای انجام این کار نداشت.
بله! بعضی تکالیف شرعی هستند، بعضی‌ها شغلی و یک سری هم تکلیف عشقی‌اند. مثلا در جنگ ارتشی‌ها تکلیف شغلی داشتند، یک عده به فتوای مرجع تقلید می‌رفتند و تکلیف شرعی داشتند و عده‌ای هم تکلیف دلی؛ مثل حسین فهمیده که کسی از او انتظار نداشت. ما در این وضعیت هر 3 تکلیف را با هم داریم. کار ما انجام مسائل شرعی است. از طرفی می‌دیدیم که فشار روحی زیادی به خانواده‌ها وارد می‌شود وقتی می‌بینند عزیزشان بدون غسل و کفن دفن می‌شود. در بعضی موارد حتی تیمم هم انجام نمی‌شد.
 مخالفتی با این اقدام نشد؟
اتفاقا چندین سد محکم را پشت سر گذاشتیم تا بتوانیم مسئولان را متقاعد کنیم. با مراجعه به نماینده ولی فقیه در استان، از حمایت و هدایت ایشان بهره‌‌مند شدیم و سپس با پیشنهاد سپاه استان تصمیم گرفتیم قرارگاه جهادی تشکیل دهیم. سراغ متخصصان بهداشت و درمان رفتیم و نکات ضروری را جویا شدیم. پس از این‌که رهبر انقلاب تأکید کردند که تدفین با رعایت مسائل بهداشتی طبق ضوابط شرعی انجام شود، انگیزه‌ ما هم بیشتر شد و برای تشکیل ستاد در همه شهرستان‌های مازندران اقدام کردیم. هر چند این کار در استان بعد از قم و مشهد آغاز شد، اما الان تقریبا تنها استانی که در همه شهرستان‌ها یک ستاد ویژه تدفین جان‌باختگان کرونا دارد، مازندران است.
با مخالفت خانواده‌‌ خودتان مواجه نشدید؟
طبیعی است که همه نگران شوند. به هر حال کار پرخطری است. روزهای ابتدایی از بیان موضوع به خانواده خودداری می‌کردیم. البته من سعی کردم زودتر به خانواده‌ام اطلاع دهم، اما طبیعتا خانواده‌ها نگران بودند. می‌دیدند که کادر درمانی با آن همه تجهیزات مبتلا می‌شوند و برخی هم جان خود را از دست می‌دهند. خیلی از جان‌باختگان هم با سن کم و بدون بیماری زمینه‌ای بودند. این نکات ترس خانواده‌ها را بیشتر می‌کرد.
  نگاه خانواده‌های اموات به این اقدام چطور بود؟
در این چند هفته انواع و اقسام رفتارها را دیدیم. اما عمده رفتار خانواده‌ها تعجب و قدردانی بود. تصور کنید نزدیک‌ترین بستگان اموات نیز گاهی حاضر نمی‌شدند برای لحظه خاکسپاری که همه کارهایش توسط خودمان انجام می‌شد حتی تا 10 متری جنازه بیایند. در شرایط عادی حضور بستگان در غسال‌خانه یکی از درخواست‌های عادی است. اما الان شرایط فرق دارد، حتی گاهی حاضر نیستند وارد محوطه آرامگاه شوند. بعضی‌ها هم بعد از خاکسپاری می‌آیند که هزینه‌ای بپردازند. وقتی می‌گوییم که این کار برای رضای خدا و آرامش دل شماست، حیرت می‌کنند که چرا باید خودمان را برای خاکسپاری دیگران بدون هیچ هزینه‌ای به خطر بیندازیم.
  برای غسل و کفن بانوان با کمبود نیرو مواجه نشدید؟
خواهران طلبه ما نیز از همان ابتدا در کنار ما ایستادند، اما اگر گاهی با مشکلاتی برای جابه‌جایی اجساد مواجه می‌شدند از یکی از محارم می‌خواستند که با رعایت همه نکات به آنها کمک کنند. به نظرم جهادی که خواهران در این مسیر انجام دادند، به مراتب ارزشمندتر است.
 افراد ثابتی را برای انجام این فرایند انتخاب کردید؟
ما ابتدا از طلبه‌ها خواستیم که پای کار بیایند و خوشبختانه استقبال هم شد، اما شرایط دشواری بود. به هر حال روحانیون معمولا در نقش ناظر مسائل شرعی حاضر می‌شوند، اما این بار باید خودشان غسل و کفن و خاکسپاری را انجام می‌دادند. به قول یکی از دوستان باید 50 متر جلوتر از خط مقدم می‌ایستادند. اوایل کمی ترس دیده می‌شد، اما به مرور با رعایت ضوابط بهداشتی این ترس کنار گذاشته شد. حالا به جایی رسیده‌ایم که تعداد زیادی تقاضای حضور در قرارگاه داریم.
  این فعالیت کماکان ادامه دارد؟
تا زمانی که شرایط جامعه عادی نشود، پای کار هستیم. هرچند که این خدمت از آن گونه خدمت‌هایی است که دوست داریم هر چه زودتر تمام شود. مرگ هموطنان و هر انسانی تلخ است، اما برای این‌که بازماندگان اموات رنج بیشتری از مرگ عزیزان‌شان نبرند، انجام امور شرعی تدفین را رها نمی‌کنیم. خانواده‌های زیادی هستند که رنج شرعی‌خاکسپاری‌نشدن عزیزشان برای آنها ثبت شده. ما پس از آغاز به کار حتی درخواست‌هایی از برخی خانواده‌ها مبنی بر نبش قبر داشتیم. می‌گفتند با توجه به این‌که جنازه شرعی دفن نشد نبش قبر شود و پس از تغسیل و تکفین خاکسپاری شود، اما این کار ممکن نبود.
  به نظر می‌رسد این کار در نگاه جامعه به روحانیت هم تاثیر داشت.
بله. به هر دلیلی باورهای نادرستی نسبت به روحانیت در جامعه وجود دارد. حالا یا از ضعف‌های خودمان است یا از تبلیغات منفی، اما روحانیت همیشه پای کار بوده و این بار نیز خواستیم بگوییم که نگاه واقعی ما فدای مردم شدن است. امروز بیشتر از این‌که مسئولان حامی ما باشند، مردم از ما حمایت می‌کنند.