گزارش
هجوم وسواس
روایت همشهری از اضطراب‌هایی که کرونا به زندگی بخشی از جامعه اضافه کرده است
کرونا زندگی را برای همه سخت کرده است، اما این سختی برای عده‌ای تعریف دیگری دارد؛ برای آنهایی که حساسیت بیشتری برای رعایت بهداشت دارند. در روزهایی که همه مراقب هستند که ویروسی وارد خانه و بدن‌شان نشود، شست‌وشو و ضدعفونی کردن را درهمه جا می‌شود دید؛ شستن دست‌ها، شستن مواد غذایی، لباس و... اما در بعضی از خانه‌ها، این شستن‌ها مدل دیگری است؛ کافی است نگاهی به دستان مادر خانواده بیندازید تا بدانید که در آن خانه چه خبر است. البته مردان بسیاری هم این روزها دچار انواع وسواس‌ها شده‌اند.
مادر حساس
محبوبه مادر است، مادری که در این یکی، دو‌ماه از بس شست‌وشو و ضدعفونی کرده، دستانش اگزما گرفته. دخترش مائده تعریف می‌کند: «دست‌های مادرم به قدری خشک شده که دیگر باز نمیشود.» مائده می‌گوید که مادرش قبل از کرونا هم حساسیت بالایی روی رعایت موارد بهداشتی داشته: «مادرم وسواسی منطقی است. قبلا هر چیزی از بیرون می‌آمد، می‌شست، ولی الان دیگر باید بیسکوییت و نان را بشورد.» محبوبه در این مدت به حدی روی شست‌وشو و ضدعفونی زوم کرده که بی‌خیال کارهای دیگر خانه شده. مائده می‌گوید: «مثلا دیگر خیلی روی جاروبرقی کشیدن سختگیر نیست.»
اطرافیان محبوبه را وسواسی می‌دانند، اما خودش خیلی قبول ندارد: «من مادرم و به‌خاطر همین سعی می‌کنم غذایی که به بچه‌ها می‌دهم پاک باشد. مدام استرس این را دارم چیزهایی که در خانه هست، آلوده نباشد و دیگران را بیمار نکنم. مثلا می‌دانم پیازی را که توی غذا می‌ریزم پخته می‌شود و آلوده نیست، اما مدام به‌خودم می‌گویم اگر چاقویی را که با آن پیاز را خرد کردم، جایی بگذارم و کسی نداند بهش دست بزند، چی؟ به جای دیگر بخورد چی؟ اسکاچ را آلوده نکند و... » در خانه محبوبه هم وسایلی که در یک ساعت خریده شده‌اند و به خانه رسیده‌اند، دو ساعت زمان می‌برد که شسته و جابه‌جا شوند. در این پروسه هم خیلی از خریدها غیرقابل استفاده می‌شوند: «بسته‌بندی وسایل ما خوب نیستند، با الکل نمیشود همه را تمیز کرد، کلی باید الکل و پنبه هدر بدهیم یا بشوریم. ترجیح من این است که بشورم یا در بالکن جلوی آفتاب بگذارم. در شست‌وشو بعضی از وسایل خراب می‌شوند، جلوی آفتاب هم بعضی چیزها فاسد می‌شوند.»
میوه و سبزیجات ذهن محبوبه را درگیر کرده است. اینکه میوه و سبزی بخرد یا نه: «اطلاعات دقیق و درستی در مورد اینکه چطور این خوراکی‌ها را ضدعفونی کنیم، وجود ندارد. یک روز میگویند نمک و سرکه خوب است، یک روز میگویند فایده‌ای ندارد. روزهای اول با مایع مخصوص شست‌وشوی میوه و سبزی آنها را می‌شستم با این تفاوت که نسبت به قبل غلظتش را از دستوری که رویش بود، بیشتر می‌کردم ولی میوه و سبزی را خراب کرد. الان از یک طرف می‌گویم میوه و سبزی برای بدن نیاز است، به‌خصوص در این موقعیت که بدن بچه‌ها باید قوی باشد، ولی از یک طرف هم نگرانم که آلوده نماند. نمی‌دانم چه کار کنم.»
سختگیری بعضی از مادران در دوران کرونا، خود آنها و اطرافیان‌شان را آزرده کرده. بعضی میگویند روان‌شان به‌خاطر حساسیت‌های زیاد بعضی از اطرافیان که بیشتر زنان هستند، به هم ریخته است. محبوبه می‌گوید: «این که افراد یک خانواده بگویند مادرشان سختگیر است یا نه به‌خود افراد آن خانه بستگی دارد. همسرم قبل از کرونا می‌گفت خیلی حساس هستی ولی الان به من حق می‌دهد که سختگیری کنم، کرونا او را ترسانده. بچه‌ها هم از قبل حساسیت‌هایی داشتند، اگر الان من هم بخواهم کوتاهی کوچکی کنم، آنها میگویند که رعایت کنیم.»
دست‌های محبوبه اگزما گرفته و او حالا بدون دستکش نمی‌تواند دست به آب بزند: «عکس دست‌هایم را دخترم برای یکی از دوستانش که پزشک است، فرستاد، گفت اگزمای حاد است. الان که به آب می‌زنم درد می‌گیرد. دستکش نخی می‌پوشم و رویش دستکش لاتکس.»
محبوبه نگران است، نگران روزهایی که کرونا بماند و دیگر نرود: «این همه هزینه کردیم و موارد بهداشتی را رعایت کردیم و اذیت شدیم به این امید که بیمار نشویم و بعد از سه، چهار‌ماه همه‌‌چیز به روال عادی برگردد، اما من نگرانم که این وضعیت ادامه پیدا کند. در این شرایط سختگیری‌ها و فاصله‌گذاری‌ها رعایت نمیشود، من استرس این روزها را دارم. من آینده را سیاه می‌بینم.»
زندگی را راحت بگیر
بعضی‌ها زندگی را راحت گرفته‌اند. یک ساعت در یکی از پارک‌ها بمانی افرادی را می‌بینی که مثل روزهای عادی رفتار می‌کنند. بچه‌ها در زمین بازی از سرسره بالا و پایین می‌روند و تاب می‌خورند. بعضی‌ها حتی با بچه‌ها توپ بازی هم می‌کنند و بعد از بازی هم همگی خوراکی می‌خورند در این حد که با همان دست‌های آلوده از یک پاکت پفک می‌خورند.
الناز یکی از زنانی است که روزهای کرونایی‌اش با روزهای قبل کرونا تفاوت چندانی ندارد: «هر چیزی را سخت بگیری، سخت‌تر می‌شود.» این شعار زندگی او است: «هیچ وقت هم ضرر نکردم.» الناز دختر 10ساله دارد، به جز چند مورد خیلی به او هم سخت نمی‌گیرد: «روحیه بچه‌ام برایم خیلی مهم است. در این مدت که نه مدرسه رفته و نه دوستانش را دیده، باید یک جوری سرش گرم شود. درست است که نسبت به قبل کمتر او را بیرون می‌آورم، ولی حتما هفته‌ای یکی، دو بار پارک می‌رویم. من مثل آنهایی نیستم که دست دخترم در پارک چیپس و پفک بدهم. قبلا هم این کار را نمی‌کردم ولی اجازه می‌دهم خیلی راحت بازی کند. خودش را کثیف کند، به همه جا دست بزند، ولی وقتی به خانه برمی‌گردیم، همه لباس‌هایمان را عوض می‌کنیم و دوش می‌گیریم.» الناز روی خریدهایی که وارد خانه می‌شوند هم خیلی سختگیر نیست: «سعی می‌کنم غذایی که آماده می‌شود، پاک باشد. غذا پخته می‌شود و همه آلودگی‌هایش از بین می‌رود، پس دلیلی برای آلوده ماندنش نیست. قبل از چیدن سفره هم دست‌هایم را می‌شورم. خیلی‌ها نان و شیرینی را هم داغ می‌کنند، وقتی میگویند آنزیم‌های معده کرونا را می‌کشد، چه لزومی دارد که همه‌‌چیز را داغ کنم؟»
الناز در این مدت که بیشتری‌ها قرنطینه بودند خانه بعضی از اقوام هم رفت‌وآمد داشته: «با خانواده دایی‌ام در ارتباط بودیم. از اول قرار گذاشتیم که خانه همدیگر برویم. اگر این کار را نمی‌کردیم که دیگر نمی‌شد زندگی کرد.» الناز با دوستانش هم دیدارهایی داشته، حتی یکی از آنها مشکوک به کرونا بود: «پدر دوستم کرونا داشت و او هم مدتی از پدرش پرستاری می‌کرد. چند روزی قرنطینه بود و بعدش همدیگر را دیدیم. وقتی علائم نداشت و هر دو ماسک زده بودیم، خطری نبود.»
پیاده‌روی جایگزین اتوبوس
سمیرا مجبور است هر روز به محل کارش برود. قبل از تعطیلات نوروز دورکار بود اما او و همکارانش که نگران از دست دادن کارشان هستند، ترجیح می‌دهند هنوز در محل کار حاضر شوند. سمیرا قبل از اینکه کرونا بیاید، حساسیت‌هایی داشت و بیشتر از بقیه کسانی که در اطرافش هستند، روی رعایت نکات بهداشتی وسواس داشت و حالا این وسواس کمی بیشتر شده است: «خیلی تغییر نکرده‌ام. شاید 20 درصد نسبت به قبل حساس‌تر شده‌ام. مثلا الان به همه میگویند اتوبوس که سوار می‌شوید دست به جایی نزنید یا اگر زدید، حتما دست‌هایتان را بشورید. من قبلا روی این موضوع حساس بودم. وقتی می‌خواستم سوار اتوبوس شوم، سعی می‌کردم بنشینم تا دستم را به جایی نزنم، اگر هم نمی‌شد، حتما باید دستم را می‌شستم.» اتوبوس سوار شدن دغدغه اصلی سمیراست. او مدتی درگیر این بود که برای رفتن به محل کارش، چطور سوار اتوبوس شود: «خیلی فکر کردم. به‌نظرم رسید از سرتا پایم یک کیسه روی خودم بکشم، دیدم خیلی سخت می‌شود، منصرف شدم. گفتم ماسک و دستکش می‌پوشم ولی دیدم لباس‌هایم امکان دارد به میله و صندلی اتوبوس بمالد.» بهترین راهی که سمیرا انتخاب کرده این است که اصلا سوار هیچ وسیله نقلیه‌ای نشود: «هر روز پیاده می‌روم و پیاده برمی‌گردم. 50دقیقه صبح طول می‌کشد و 50دقیقه عصر. خیلی زیاد نیست به‌خصوص که از قبل به پیاده‌روی عادت داشتم اما اگر فاصله خانه تا محل کارم بیشتر بود مجبور بودم اتوبوس سوار شوم و هر روز لباس‌هایم را بشورم.» کرونا در بعضی از موارد به سمیرا کمک کرده: «تا قبل کرونا مشکل دست‌دادن داشتم. هر بار که با یکی دست می‌دادم، درگیر این می‌شدم که چطور دستم را بشورم که طرف ناراحت نشود، ولی الان دیگر این مسئله حل شده و حساسیت من دلیل پیدا کرده.» سمیرا در موارد دیگر هم مثل بقیه رفتار می‌کند و مدعی است که خیلی سختگیر نیست، اما باید از اطرافیان پرسید که حساس است یا نه.
معجزه کرونا
شیوا 5 ماهه باردار است و به‌نظر می‌رسد روزهای کرونایی به او خیلی سخت گذشته باشد، به‌خصوص اینکه همسرش بیش از حد وسواسی است، اما با آمدن کرونا وسواس همسرش هم کمتر شده: «قبلا همسرم وسواسی‌تر بود. مثلا اگر می‌خواستیم جایی سفر برویم، همه جا را باید می‌شست. هر چیزی را که از بیرون وارد خانه می‌شد باید تمیز می‌کرد.
کرونا که آمد و گفتند همه‌‌چیز باید ضدعفونی شود، نگران بودم که همه‌‌چیز را سخت‌تر بگیرد اما خوشبختانه همه‌‌چیز بهتر شد.» همسر شیوا وقتی می‌بیند بقیه نظافت را رعایت می‌کنند، خیالش راحت‌تر است: «مشکلش از قبل این بود که بقیه نظافت را رعایت نمی‌کنند و به‌خاطر همین حساس بود که خودش همه‌‌چیز را تمیز کند، ولی وقتی الان می‌بیند همه دست‌هایشان را می‌شویند، رفتار او هم عادی‌تر شده است.» در خانه شیوا هم ضدعفونی‌کردن‌ها و شست‌وشوهای عادی رایج است: «بیشتر خود من هستم که به‌خاطر خودم و بچه رعایت می‌کنم. همسرم حتی روی وسایل بسته‌بندی شده خیلی سختگیری نمی‌کند و اصرار ندارد که بشورد. فکر کنم کرونا روی او تأثیر معکوس گذاشته.»
به دستتان الکل نزنید
خلیل کاظم نیا- دستیار جراحی عمومی
هر ماده‌ای که ساخته دست بشر باشد، می‌تواند موجب حساسیت پوستی شود. بعضی از افراد حتی در مواقعی که هوا آلوده است، دچار حساسیت‌های پوستی می‌شوند. درشرایط فعلی که همه نگران هستند به ویروس کرونا مبتلا نشوند، آمار کسانی که دچار حساسیت پوستی شده‌اند، بالاتر از قبل و این طبیعی است.
الکل مواد اصلی تشکیل‌دهنده مواد شوینده و ضدعفونی‌کننده است. به‌خاطر همین است که دست‌ها به‌خاطر شست‌وشوی زیاد دچار خشکی، خارش و سوزش می‌شوند و به‌اصطلاح گفته می‌شود دچار اگزما شده است.
شرکت‌های معتبری که این مواد را تولید می‌کنند به ترکیبات آن، ویتامین A و E اضافه می‌کنند که از خشک شدن پوست جلوگیری می‌کند، اما در شرایط فعلی که نیاز به این مواد بیش از همیشه است، کمتر این ویتامین‌ها به این مواد اضافه می‌شود و شاید هم بعضی از شرکت‌ها از قبل هم تمایلی به اضافه کردن این ویتامین‌ها نداشتند.
برای جلوگیری از اگزما بهتر است که از این مواد استفاده نشود و به جای آن، دست‌ها با آب و صابون شسته شود. هرچند بعضی از صابون‌ها به‌خصوص صابون‌های مایع حساسیت‌زا هستند، با این حال شست‌وشو بهتر از ضدعفونی کردن است. در خانه یا در مغازه‌ای که روشویی هست، شست‌و شو به راحتی انجام می‌شود و افراد نباید اصرار به استفاده از مواد ضدعفونی‌کننده داشته باشند. هر ماده‌ای که آب پوست را بگیرد، باعث حساسیت می‌شود. در این شرایط، مواد الکلی لایه کراتینی پوست را از بین می‌برد و دست دچار خارش و سوزش می‌شود.
افراد برای اینکه به ویروس کرونا آلوده نشوند، از دستکش استفاده می‌کنند. دستکش‌های معمولی به‌خصوص فریزری‌ها آسیب چندانی به‌دست نمی‌زند، اما دستکش‌هایی مثل دستکش‌های مخصوص جراحی که پودر تالک به آنها زده می‌شود تا چسبنده نباشند، حساسیت‌زا هستند. مردم عادی نیازی به استفاده از این دستکش‌ها ندارند، اما به‌خاطر حساسیت بیش از حد، از این دستکش‌ها استفاده می‌کنند و دست‌هایشان آسیب می‌بیند. کسی که در خانه نشسته و جایی نمی‌رود لزومی ندارد که دستکش استفاده کند، اما بعضی از افراد به‌خاطر وسواس بیش از حد، همه جا دستکش به‌دست دارند. آنهایی که مجبورند دستکش بپوشند ولی حساسیت دارند، می‌توانند زیر دستکش لاتکس، از یک دستکش نخی استفاده کنند. پوست صورت حساس‌تر از پوست قسمت‌های دیگر بدن است، چرا که نازک‌تر است. ویروس از پوست منتقل نمیشود، اما برخی به‌خاطر وسواس بیش از حد، پوست صورتشان را هم با الکل ضدعفونی می‌کنند. این کار ممکن است باعث اگزمای شدید شود.
افرادی هم که بیرون می‌روند و نگران هستند که ویروس روی پوست صورتشان نشسته یا نه، با یک شست‌وشوی ساده که قبلا هم انجام می‌دادند، می‌توانند از پاک بودن پوست صورتشان مطمئن شوند. بعضی‌ها حتی اگر دست ضدعفونی شده‌شان را به‌صورت بزنند، دچار اگزما می‌شوند. این خشکی پوست حتی ممکن است باعث پایین آمدن ایمنی و ابتلا به قارچ شود.
خشکی و اگزمای پوست می‌تواند در ابتلا به بیماری کرونا مؤثر باشد؟ هنوز مشخص نیست پوستی که خشک و یا زخم شده، راه ورود ویروس هست یا نه، اما چیزی که مشخص است این است که پوست آسیب دیده می‌تواند ماندگاری ویروس و خطر ابتلا را بیشتر کند. برای جلوگیری از این اتفاق بهتر است که از مواد ضدعفونی‌کننده کمتر مصرف شود و اگر مصرف شد و پوست آسیب دید، آن را درمان کرد. داروخانه‌ها داروهایی به اصطلاح روی میز دارند که بدون نسخه پزشک هم می‌شود آنها را خرید، اما کسانی که دچار اگزما می‌شوند، بهتر است قبل از خرید هر دارویی، با پزشک‌شان مشورت کنند.
در همینه زمینه :
